1. Model DPSIR.
Model DPSIR jest stosowany przez DECD oraz obecnie przez Europejską Agencję Ochrony Środowiska do monitorowania polityki ekologicznej i strategii zrównoważonego rozwoju UE.
Drivers - czynniki sprawcze; przemysł, rolnictwo, turystyka.
Preassures - presje, emisje; emisja zanieczyszczeń miogenów pestycydów.
State - jakość środowiska; jakość wód powierzchniowych zgodnie z RDW.
Impact - oddziaływania, skutki; pogorszenie zdrowia, bioróżnorodności
Response - odpowiedź, przeciwdziałania; czysta produkcja, transport publiczny, podatki,info.
Czynniki sprawcze- dane społeczno- gospodarcze charakteryzujące ludzką aktywność np. gęstość zaludnienia, zuzycie zasobów naturalnych
Presje- dane o ładunkach zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska w wyniku społeczno-gospodarczej działalności człowieka.
Jakość środowiska- parametry opisujące jakość poszczególnych elementów środowiska.
Oddziaływania i skutki- przemiany opisujące skutki zdrowotne i zmiany w ekosystemach zachodzące pod wpływem oddziaływania zanieczyszczeń.
Odpowiedź i przeciwdziałanie- parametry charakteryzujące działalność człowieka na rzecz ochrony środowiska
2. Cele i zadania PMŚ (Państwowy Monitoring Środowiska).
Państwowy Monitoring Środowiska (PMŚ) stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku
Cele i zadania:
wspomaganie działań na rzecz ochrony środowiska poprzez informowanie organów administracji i społeczeństwa o:
jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska lub innych wymagań określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów lub innych wymagań,
występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych, przyczynach tych zmian w tym powiązaniach przyczynowo-skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych.
integracja PMŚ do systemu zarządzania środowiskiem wg modelu DPSIR
jako narzędzie oceny polityki
realizacja zadań, związanych z wypełnianiem podpisanych przez Polskę konwencji środowiskowych
odpowiedzialność za raportowanie o presjach na środowisko i jego stanie do instytucji i agend unijnych (KE i EAŚ).
Informacja z PMŚ do operacyjnego modelu zarządzania środowiskiem
Ponadto:
wykonywanie badań wskaźników oraz pozyskiwanie informacji o presjach na poszczególne elementy środowiska,
prowadzenie obserwacji elementów przyrodniczych,
gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji,
ocenę stanu i trendów zmian jakości poszczególnych elementów środowiska w oparciu o ustalone kryteria,
identyfikację obszarów przekroczeń standardów jakości środowiska, analizy przyczynowo-skutkowe,
opracowywanie zestawień, raportów, komunikatów i ich udostępnianie w formie drukowanej lub zapisu elektronicznego
Struktura PMŚ:
Istnieją trzy blok PMŚ:
Blok- presje (emisje)
Blok- stan (jakość)
Blok- oceny i prognozy
3. Dane w bloku Presje, jakie są i skąd pochodzą.
Blok PRESJE pozyskuje i gromadzi dane o ładunkach i źródłach zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza, wód i ziemi, a w szczególności informacje o emisjach, dane te pochodzą z bloku STANU z każdorazowego monitoringu oraz od czynników sprawczych. Dane wytwarzane w ramach innych systemów lub obowiązków wykonywanych z mocy prawa przez inne organa administracji lub podmioty gospodarcze
Struktura bloku Presje to:
emisje do powietrza,
emisje do wód,
odpady
powierzchnia ziemi
4. Zdjęcie fitosocjologiczne
Zdjęcie fitosocjologiczne jest podstawową metodą badań w fitosocjologii. Stanowi ono główny materiał do analizy zróżnicowania roślinności, identyfikacji i klasyfikacji zbiorowisk.
Zdjęcie fitosocjologiczne jest to zwięzły opis płatu roślinności obejmujący te jego cechy, które można zaobserwować bezpośrednio w terenie.
Podstawowy schemat zdjęcia fitosocjologicznego obejmuje:
- informacje porządkowe i topograficzne
- opis siedliska, a szczególnie ukształtowania terenu i warunków glebowych
- spis gatunków roślinnych w poszczególnych warstwach fitocenozy z oszacowaniem ilościowości i towarzyskości (każdego z nich według umownej skali) oraz z zaznaczeniem fenologicznego stadium rozwoju i uwag dotyczących żywotności (szczególnie jeśli jest zmniejszona)
Kroki:
- wyeliminowanie miejsc nietypowych, wyróżniających się składem florystycznym
- opis: miejscowość, ogólne ukształtowanie terenu
- wykopanie odpowiednio głębokiej odkrywki glebowej(podajemy morfologiczny opis gleby)
- notujemy cechy roślinności danego płatu jako całości,
- dla każdej warstwy osobno sporządzamy dokładną listę wszystkich rosnących w niej gatunków
- oceniamy stopień ilościowości i towarzyskości każdego gatunku
5. Badania entomologiczne/fitopatologiczne.
Entomologia to nauka o owadach , a fitopatologia - nauka zajmująca się chorobami roślin. Jest to monitoring lasu I-go rzędu. Badania entomologiczne polegają na przeszukiwaniu ściółek i poszukiwanie poczwarek owadów liściożernych natomiast do zadań fitopatologii należy badanie objawów chorobowych, poznawaniem wpływu czynników chorobotwórczych na organizmy roślinne i biologią tych czynników, ich cyklem życiowym, a także opracowywaniem metod i środków, które będą zapobiegać powstawaniu tych chorób lub je zwalczać.
6. Istota monitoringu zintegrowanego.
Istotą Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego jest kompleksowe traktowanie środowiska jako całego systemu, w skład którego wchodzą elementy biotyczne i abiotyczne pozostające we wzajemnych relacjach (przepływ materii przez cały geoekosystem). Prowadzone badania stanowią podstawę oceny całych geoekosystemów oraz przemian zachodzących w nich pod wpływem narastającej antropopresji.
Zakres realizacyjny zadania obejmuje:
zebranie podstawowych danych (jakościowych i ilościowych) o stanie aktualnym geoekosystemów ;
poznanie mechanizmów obiegu energii i materii w wybranych geoekosystemach Polski;
realizację i analizę krótko i długookresowych zmian zachodzących w geoekosystemach pod wpływem zamian klimatu, zanieczyszczeń i innych przejawów ingerencji człowieka.
określenie rodzaju i charakteru zagrożeń geoekosystemów oraz wskazanie dróg ich zapobiegania.
wskazanie tendencji rozwoju geoekosystemów oraz sposobów ochrony i zachowania tych zasobów.
opracowanie scenariuszy rozwoju geoekosystemów w warunkach zmian klimatu i różnokierunkowej ingerencji człowieka
Najbliższa stacja koło Warszawy monitoringu zintegrowanego: Kampinoski Park Narodowy, pracownia naukowa
7. Czym zajmuje się monitoring gleb.
Został stworzony w celu obserwacji zmian jakości gleb pod wpływem czynników antropopresji.
Zadania:
- obserwacja długofalowych zmian chemizmu gleb
- badanie chemizmu gleb w okolicach oddziaływania lokalnych źródeł zanieczyszczeń: przemysł, składowiska odpadów, szlaki komunikacyjne, rejony występowania nadzwyczajnych zagrożeń środowiska
- obserwacja stanu, jakości, trendów zachodzących w glebach
8. Istota monitoringu przyrody.
Monitoring przyrody to regularne obserwacje i pomiary wybranych elementów przyrody żywej, prowadzone dla uzyskania informacji o zmianach tych elementów w czasie.
Zadaniem monitoringu przyrody jest określenie wpływu zmian środowiskowych na organizmy dla zapobiegania negatywnym skutkom tych zmian w przyrodzie, a więc uzyskania danych dla zorganizowania skutecznej ochrony gatunków u układów ekologicznych.
Obejmuje:
- Monitoring ekosystemów lądowych: fitocenoz leśnych i nieleśnych
- Monitoring ekosystemów wodnych: jeziornych i rzecznych
- Monitoring skuteczności obszarowej ochrony konserwatorskiej
- Monitoring gatunków: roślin naczyniowych, porostów, grzybów, ryb, płazów i gadów, ptaków, ssaków.
9. Monitoring lasu:
Jest systemem oceny środowiska leśnego i kondycji zdrowotnej drzewostanów na podstawie ciągłych lub periodycznych obserwacji i pomiarów wybranych indykatorów na stałych powierzchniach obserwacji.
Cele i zadania:
Określenie przestrzennego zróżnicowania stanu zdrowotnego lasu
Śledzenie zmian stanu zdrowotnego lasów w czasie
Analiza związków przyczynowo-skutkowych pomiędzy stanem zdrowotnym lasu, a biotycznymi i abiotycznymi czynnikami środowiska
Opracowywanie krótkookresowych prognoz zmian stanu zdrowotnego lasu
Gromadzenie informacji o stanie lasów użytecznych przy formułowaniu polityki leśnej oraz polityki ekologicznej państwa
10. Monitoring powietrza:
Badanie i ocena jakości powietrza atmosferycznego
Monitorowanie i prognozowanie jakości powietrza oraz warunków meteorologicznych dla potrzeb ostrzegania i alarmowania o sytuacjach smogowych
Badanie chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża
Badanie tła zanieczyszczeń atmosfery według programów EMAP, GAW/WMO, EGAP
Badania stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B
11. Zadania monitoringu wód powierzchniowych:
Badania i ocena stanu wód w rzekach.
Badania i ocena stanu wód w jeziorach.
Badania i ocena jakości osadów wodnych w rzekach i jeziorach.
Badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych.
Badania i ocena jakości wód zbiorników zaporowych.
Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku.
EKOINFONET: System informacyjny Inspekcji Ochrony Środowiska. Jest to nowoczesny system informacyjny, który udostępnia wszystkim zainteresowanym posiadane dane i informacje, w taki sposób, aby były łatwo i szeroko dostępne, koszt ich uzyskania był niewielki, a ich aktualizacja była prosta i szybka. Uprzednio wszystkie dane są gromadzone i przetwarzane w IOŚ.
Źródła promieniowania:
Źródła naturalne :
promieniowanie termiczne ciał na Ziemi,
promieniowanie słoneczne,
naturalne pola magnetyczne ziemskie,
naturalne pola elektryczne ziemskie (wyładowania atmosferyczne),
promieniowanie kosmiczne
Źródła sztuczne :
elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia,
stacje radiowe i telewizyjne,
łączność radiowa, w tym CB radio, radiotelefony i telefonia komórkowa,
stacje radiolokacyjne i radionawigacyjne,
·stacje transformatorowe,
·sprzęt AGD i powszechnego użytku oraz instalacje elektryczne.
Wskaźniki jakości powietrza
Pomiar i ocena jakości powietrza
Monitoring prekursorów ozonu
Stan zanieczyszczenia powietrza metalami ciężkimi i WWA
Skład pyłu pod kątem zawartości WWA
Analiza i prognoza stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 i PM2,5 z uwzględnieniem składu chemicznego pyłu w tym metali ciężkich i WWA
Monitoring pyłu PM2,5
Pomiary tła zanieczyszczeń atmosfery na stacjach Łeba, Jarczew, Śnieżka, Puszcza Borecka dla potrzeb: EMAP, GAW/WMO, COMBINE/HELCOM
Pomiary chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża
Cele RDW
ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych
ochrona wód podziemnych przed zanieczyszczeniami
RDW jest europejskim pismem
RDW jest polskim pismem
RDW - czym jest
Ma na celu doprowadzenie do dobrego stanu wód
Dotyczy wszystkich wód
Prawo polskie, europejskie
Badanie ozonu
Profili ozonowych
Ozonu troposferze
Ozonu w stratosferze
Ozonu w stratosferze i jonosferze
Czym się zajmuje monitoring promieniowania jonizującego
Dla rzek i jezior pomiary stężeń 137Cs, 90Sr oraz dla osadów dennych stężeń 137Cs i izotopów plutonu 238Pu, 239Pu, 240Pu.
Badania prowadzi Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej (CLOR).
Pomiary na stacjach wczesnego wykrywania skażeń
Badanie zawartości sztucznych izotopów α oraz β w powietrzu
Badanie 137Cs w glebie
Badanie radionuklidów (Cs, Sr, Pu) w śródlądowych wodach powierzchniowych i osadach dennych
Badania prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
Pomiary NATURALNYCH izotopów α oraz β w powietrzu
Teren, na którym pracuje monitoring zintegrowany
Podstawową jednostką badawczą w programie ZMŚP jest zlewnia rzeczna reprezentatywna dla danego geoekosystemu.
Obszar o powierzchni 50 ha?
Obszar 2500 km^2
Inny jakiś obszar
Wspólny blok dla systemu zarządzania środowiskiem (model DPSIR) oraz dla Państwowego Monitoringu Środowiska.
Presje i stan
Jakość i coś tam
Ocena i coś tam
Jeszcze coś tu było
Pomiary stanu warstwy ozonowej nad Polską oraz pomiary natężenia promieniowania UV-B
Pomiary i ocena jakości powietrza atmosferycznego (identyfikacja obszarów przekroczeń normatywów; analiza trendów)
SO2, NO2, NOx, PM10, PM2.5, Pb, O3, C6H6, CO, As, Cd, Hg, Ni, WWA, B(a)P(benzo(e)piren)
Kiedy przeprowadza się monitoring hałasu
Wiosną i jesienią
Jesienią i latem
Zimą i wiosną
Wiosną i latem
Podział monitoringu wód podziemnych
Krajowej (reperowej, podstawowej), regionalnych, lokalnych
Podział monitoringu wód powierzchniowych
.
.
.
.
Co robi monitoring lasu
obserwacje cech morfologicznych koron (defoliacja i odbarwienie)
pomiary dendrometryczne
badania entomologiczne, fitopatologiczne
zdjęcia fitosocjologiczne?
wszystkie inne są złe!
Co bada monitoring powietrza
Cykliczność pomiarów
Unifikacja metodyk, sprzętu, interpretacji wyników
Dla jakiego programu bada się tło zanieczyszczeń
EMEP, GAW/WMO, HELCOM/COMBINE
Co obejmuje monitoring PEM
Pola elektromagnetyczne, elektryczne, magnetyczne, elektromagnetyczne o częstotliwości 30 kHz-300 GHz
Jaki jest monitoring jezior
Lokalny, regionalny, operacyjny, badawczy
Podziemny:
Punktowy, liniowy, obszarowy
Krajowy (reperowe, podstawowe), regionalny, lokalny
Czym zajmuje się monitoring przyrody
.
.
.
.
Jakie organizmy są pasożytami drzew
Brudnica mniszka, Strzygonia choinówka, Barczatka Sosnówka, Zawisak Borowiec, Szeliniak // najczęściej: sosna, modrzew
Ile lat mają drzewa objęte monitoringiem
Powyżej 20 lat
Jakie to są drzewa
Drzewostany sosnowe, świerkowe, jodłowe, dębowe, bukowe, brzozowe i lasy iglaste
Co obejmuje monitoring zintegrowany
Zdjęcia fitosocjologiczne
Odkrywki geomorfologiczne, pułapki fitosocjologiczne
Co bada się w wodach
Fitoplankton, ryby, fitobentos
Jednostka promieniowania
Bekerel (aktywności)
Sztuczne źródła promieniowania i /// monitoring zintegrowany ODPOWIEDZI = a, b, c.
Czego nie bada się w monitoringu lasu
Pomiary dendrometryczne
PRTP - co to jest
W miejscu dawnego EMEP + system informacyjny
Czego nie bada monitoring wód powierzchniowych
Wgłębne, Bałtyk?
Obszar monitoringu zintegrowanego
Zlewnia rzeczna
1
Odpowiedź- przeciwdziałanie
Oddziaływania i skutki
Jakość środowiska
Czynniki sprawcze
presje
BLOK STAN
BLOK PRESJE
BLOK OCENY I PROGNOZY
INFORMACJA O ŚRODOWISKU