WYKŁAD V

GLOBALIZACJA

Globalizacja ekonomiczna występuje tam, gdzie zanikają bariery pomiędzy rynkami krajowymi (dóbr, usług, kapitału lub pracy) i powstaje jeden wspólny, ponadnarodowy rynek. Z definicji - na danym rynku dochodzi do ujednolicenia cen przedmiotu obrotu

II fale globalizacji

• I: po Kongresie Wiedeńskim do wybuchu I Wojny Światowej - ca. 1820 - 1914

• II: po uruchomieniu Planu Marschala ok. 1950 - 2008

Integracja rynków produktowych

• 1820 - 1914 zmniejszenie różnic cen o 81%, ¾ dzięki niższym kosztom transportu,
  ¼ dzięki obniżaniu ceł (do 1870)

• 1914 - 1950 podwojenie różnic cen, wyłącznie na skutek barier administracyjnych

• 1950 - 2008 zmniejszenie różnic cen o ok.. 80%, ¼ dzięki kosztom transportu, ¾ dzięki uwolnieniu handlu

Integracja rynków pracy

• 1820 - 1914 szybki wzrost migracji dzięki niższym kosztom i ryzyku podróży, brak zmian polityki

• 1914 - 1950 restrykcyjna polityka migracyjna, spadek migracji poniżej najniższych poziomów z I fali

• 1950 - 2008 migracja wciąż na niskim poziomie, restrykcje administracyjne blokują wpływ coraz tańszego transportu

Integracja rynków kapitałowych

• 1820 - 1914 przejście od pełniej segmentacji do uwolnienia ok. 60% przepływów kapitałowych

• 1914 - 1950 powrót do pełnej segementacji rynków

• 1950 - 2008 ponownie stopniowe przejście od pełnej segmentacji do uwolnienia ok. 60% obrotów kapitałowych

Skutki

• Rynki produktów są otwarte jak nigdy dotąd;

• Przepływ ludzi i większości usług jest wciąż blokowany i na dużo niższym poziomie niż w okresie 1870 - 1914

• Przepływ kapitałów jest na podobnym poziomie w relacji do PKB jak w latach 1900 - 1914

Korzyści z globalizacji i liberalizacji handlu

• Pokojowe rozstrzyganie problemów - sport to konfrontacja bez rozlewu krwi, handel wymaga współpracy

• Daje możliwość skorzystania z korzyści komparatywnych - efekt statyczny

• Wpływ na długoterminowy wzrost [???]

Teoria substytucji importu

• Jeśli to możliwe, powinno się zapewnić zastępowanie importu produktami krajowymi

• Warunki wymiany dla produktów rolnych i surowców ulegają pogorszeniu, więc trzeba wpłynąć na rozkład korzyści komparatywnych

• Postęp technologiczny i TFP występują głównie w sektorze przetwórczym - jeśli się on kurczy na skutek przewag komparatywnych kraj rozwija się wolniej

Z teorii tej wynika kwestia kolebki przemysłu (infant industry)

• Jest to pogląd, że poszczególne branże we wczesnym stadium rozwoju wymagają ochrony,

• Chroniona branża, jak się rozwinie i umocni, może z sukcesem zacząć konkurować
  z potentatami,

• Zmienia się charakter korzyści komparatywnej, przy wzroście wartości dodanej
  i poprawie warunków wymiany (ToT) dla danego kraju

Krytyka teorii substytucji importu i kolebek przemysłu

• ToT, wraz ze zmniejszaniem się dostępu do bogactw naturalnych i rosnąca liczbą
  i zamożnością ludności mogą się równie dobrze poprawić jak pogorszyć dla krajów rolniczo - surowcowych (ceny ropy, metali, żywności). Ze względu na trudny do przewidzenia kierunek zmian ograniczenia handlu i subsydia to czyste marnotrawstwo

Postęp techniczny i TFP

• Aby krajowy przemysł stał się konkurencyjny, musi mieć dostęp do najnowszych maszyn i technologii, których nie ma w danym kraju, co jest sprzeczne z substytucją importu,

• TFP pojawia się wraz z napływem kapitałów i kontaktami ze światem zewnętrznym

• Brak dostępu do kapitału zwiększa cenę kapitału, zmniejszając poziom inwestycji, prowadząc do substytucji kapitału pracą i podnosząc próg akumulacji, który pozwala się wyrwać z pułapki biedy

• Ochrona rozwijanej dużymi nakładami branży prowadzi do monopolizacji i trwale niskiej efektywności oraz utrwalenia jej zależności od subsydiów i ochrony rządu

Skutek

• Większość gospodarek a w szczególności tzw. rynków wschodzących zrezygnowała
  z polityki substytucji importu i silnie obniżyła cła, kontyngenty i subsydia.

Dane statystyczne protekcjonizm vs. wolny handel

• Nie ma danych potwierdzających, że wysokie cła przyspieszają wzrost gosp. (przykład: kraj - region)

• Dane z reguły potwierdzają zależność odwrotną - polityka wolnego rynku wspiera wzrost gospodarczy

• Kwestia, czy otwarcie rynku powinno następować na drodze rewolucyjnej czy ewolucyjnej pozostaje otwarta,

• Oparcie reform gospodarczych wyłącznie na liberalizacji handlu zagranicznego jest bardzo ryzykowne. Daje ono efekt tylko, jeśli jest powiązane z innymi reformami.

Krytyka globalizacji

• Wpływ na biedę i wzrost nierówności

• Negatywna rola korporacji międzynarodowych

• Negatywny wpływ na środowisko

• Brak bezpieczeństwa

• Wyścig „do dna”

• Kwestie kulturowe i polityczne

Wpływ na biedę i wzrost nierówności

• Zasięg biedy się zmniejsza - ok. 2 mld ludzi w takich krajach jak Chiny, Indie, Indonezja, Tajlandia, Turcja, Egipt, Brazylia wyrwało się z biedy i uzyskuje dochody na średnim poziomie

• Różnice pomiędzy najbogatszymi a najbiedniejszymi utrzymują się na stałym poziomie, co oznacza, że biedni musza też korzystać na globalizacji

Negatywna rola korporacji międzynarodowych

• Porównywanie obrotów firm z wartością dodaną (PKB) państw - błąd

• Firmy nie tworzą prawa, działają w ramach prawa stworzonego przez państwa

• Korporacje przenoszą TFP pomiędzy różnymi krajami, zwiększając produktywność
  i płace

• Korporacje chętniej inwestują w państwach o stabilnym prawie i z niższą korupcją

Negatywny wpływ na środowisko

• Jest silny związek pomiędzy PKB a ochroną środowiska

• Skoro globalizacja i korporacje prowadzą do wzrostu PKB, to pośrednio pozytywnie wpływają na ochronę środowiska naturalnego

• Monopole i branże chronione polityką protekcjonistyczną najbardziej niszczą środowisko

• Wymiana zwiększa konkurencję, dławiąc siłę monopolistyczną, obniżając ceny
  i zwiększając możliwości wyboru

Brak bezpieczeństwa

• Większa liczba potencjalnych pracodawców, wydłużone ścieżki karier, dostęp do szkoleń zwiększają bezpieczeństwo

Wyścig „do dna”

• Korporacje mają wiele innych powodów by ulokować gdzieś produkcję, stąd niejednym argumentem są subsydia

• Korporacje wnoszą efekty mnożnikowe, które powinny przekraczać koszty ich przyciągnięcia, inaczej po co je wspierać?

• Podatki generalnie są za wysokie, więc dobrze, że korporacje wymuszają ich obniżkę

Kwestie kulturowe i polityczne

• My chcemy skansenu - dla wielu ludzi europeizacja to wyższe dochody, opieka zdrowotna i edukacja

• Politycy musza się liczyć z realiami ekonomicznymi

• Instytucje międzynarodowe

Instytucje międzynarodowe

• Bank Światowy (WB) - nastawiony na długoterminowe zwalczanie biedy, chorób
  i dyskryminacji - w tym celu udziela tanich pożyczek najbiedniejszym krajom

• Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF) - udziela warunkowych kredytów, głównie krótkoterminowych dla przeciwdziałania kryzysom walutowym

• Światowa organizacja handlu (WTO) - zajmuje się ustalaniem uczciwych (jednakowych) warunków wymiany międzynarodowej dla wszystkich uczestników, ochroną patentów
  i praw autorskich, rozsądzaniem sporów

• Organizacja Gospodarczej Współpracy i Rozwoju (OECD) - zajmuje się analizami
  i doradztwem w sprawach wzrostu gospodarczego dla bogatych państw

- 1 -