Telepatia i jasnowidzenie

( Część pierwsza: Postrzeganie pozazmysłowe)

Część druga.

Zwykło się rozróżniać dwie podstawowe formy percepcji pozazmysłowej: telepatię i jasnowidzenie (jasnowidztwo). Telepatię definiuje się jako postrzeganie pozazmysłowe (pp), która ma w swej treści-subiektywne przeżycia innych ludzi (myśli, uczucia itp.). Natomiast definicja jasnowidzenia określa przypadki, w których pp dostarcza informacji o obiektywnych rzeczach lub procesach (np. o przedmiotach w nieprzezroczystych opakowaniach, zdarzeniach dziejących się gdzieś daleko itd.) [w starszej literaturze, zajmującej się pp, słowo “jasnowidzenie' odnosiło do sytuacji, w których percepcja pozazmysłowa zdarzała się w sposób wizualny (jako wizja) A jako “przeczucie" określano pp, która występowała v formie głosu. Oba wyrażenia odnosiły się do formy zdarzeń, a nie do samego przebiegu percepcji i pozazmysłowej. Znaczenie słowa “jasnowidztwo" odnosi się dzisiaj tylko do przebiegu zjawisk - niezależnie od formy zdarzenia].

Należy zauważyć, że różnica między telepatią a jasnowidztwem występuje w treści tego, co się postrzega, a nie w istotnych punktach przebiegu percepcji pozazmysłowej jako takiej. Telepatia i jasnowidztwo są dwiema formami tej samej funkcji, a nie dwiema różnymi funkcjami. Obie te formy nie dają się łatwo od siebie odróżnić. Często wykorzystywane są oba kanały.

Proszę sobie wyobrazić następujący eksperyment: trzymacie Państwo w ręku rysunek i koncentrujecie się na nim. Wasz przyjaciel usiłuje w innym pokoju narysować obraz, który Państwo oglądacie. Tego rodzaju eksperymenty były często przeprowadzane z zaskakującym wynikiem. Uważano je za eksperymenty telepatyczne. Nadawca oglądał rysunek i sądzono, że odbiorca czyta jego myśli. Z powodu podobieństwa do transmisji radiowej uważano, że “transmisja myśli” jest o wiele łatwiejsza niż jasnowidztwo. Dziś wiemy, że ten pogląd jest fałszywy i że tak samo łatwo (lub trudno) uprawia się telepatię, jak i jasnowidztwo.

Jeśli oglądacie Państwo rysunek, który trzeba przekazać odbiorcy - ma on do wyboru dwie możliwości: albo odczytać informację z Państwa myśli, nie zwracając uwagi na sam rysunek (jest to telepatia), lub zwrócić percepcję pozazmysłową na rysunek, nie uwzględniając Państwa myśli (jest to jasnowidztwo). Odbiorca w jednakowym stopniu może dysponować tymi dwoma kanałami - tylko od niego zależy, który zastosować. Nie znamy sposobu, by stwierdzić, który kanał zastosuje odbiorca i przypuszczalnie on sam również tego nie wie. Być może zostaną wykorzystane oba.

Wyrażenia “telepatia” i “jasnowidztwo” zazwyczaj określają percepcję pozazmysłową, która następuje w tym samym czasie i pokonuje tylko odległość w przestrzeni. Natomiast wyrażeń “poznanie” i “retrospekcja” używa się do pp, która działa w czasie i dostarcza informacji o przyszłych oraz przeszłych wydarzeniach. Zarówno poznanie, jak i retrospekcja mogą działać w formie telepatii i jasnowidztwa. W związku z tym rozróżniamy jasnowidztwo rzeczy przyszłych, telepatię rzeczy przyszłych, jasnowidztwo retrospektywne i telepatię retrospektywną.
Czym jest psychokineza i z czym jest spokrewniona

Do tej pory rozpatrzyliśmy tylko jeden aspekt sprzężenia zwrotnego między człowiekiem a otoczeniem: sytuacje, w których świat zewnętrzny oddziaływa na człowieka. Również człowiek wpływa na swe środowisko. Zazwyczaj czyni to w normalnym życiu codziennym, używając siły swoich mięśni. Kręci kierownicą samochodu, odsuwa na bok kamień, podnosi monetę, uruchamia przycisk maszyny itp. Dodatkowo (oprócz tych normalnych akcji) człowiek może, jak wielokrotnie zaobserwowano, przypadkowo wpływać na środowisko poprzez duchową koncentrację - siłą swojej woli. Tę rzadką zdolność nazywa się psychokineza.

Do psychokinezy zaliczamy wywierany na odległość wpływ za pomocą nie znanych sił fizycznych. Możemy tutaj przedstawić kilka przykładów (nie zwracając uwagi na ich prawdopodobieństwo): lewitacja świętych, przejście Jezusa po wodzie lub - w nowszych czasach - spirytystyczne wydarzenia, takie jak lewitacja stołów, nowoczesne eksperymenty laboratoryjne, w których przez duchową koncentrację oddziaływano na spadanie przedmiotów (np. rzuconych kości do gry). Twierdzono, że psychokineza może nie tylko powodować ruch przedmiotów, ale również mieć wpływ na (lub rozpocząć) każdy proces chemiczny lub fizyczny: efekty magnetyczne lub elektryczne - wytwarzanie (fizycznie nie do wyjaśnienia) świateł lub dźwięków itp., chemiczne reakcje, które rzekomo nastąpiły przez psychokinezę w przedmiotach martwych (np. pojawienie się obrazów “jakiejś pozazmysłowej fotografii” na papierze fotograficznym wyłącznie za pomocą duchowej koncentracji lub podczas biochemicznych reakcji w żywych organizmach - niezwykłe uzdrowienie). Opowieści o pojawieniu się duchów i zjaw należą do tej kategorii.

Psychokineza może działać w sposób przypominający telepatię. Do tej pory rozważaliśmy telepatię jako formę percepcji pozazmysłowej, jako proces postrzegania, w którym aktywny odbiorca “czyta” posłanie pojawiające się w umyśle nadawcy. Często jednak obserwowano odwrotny proces, w którym charakterystyczna jest aktywność nadawcy: nadawca koncentruje się i utrwala wiadomość w pasywnym umyśle odbiorcy. Ten ostatni proces należy do kategorii psychokinezy.

Taka forma kontaktu umysłu z umysłem (lub psychiki z psychiką) badana jest w eksperymentach, w których nadawca próbuje z dalekiej odległości wpłynąć na odbiorcę telepatycznie (przykładowo każe mu wykonywać określone ruchy); zjawisko nazywano niekiedy “sugestią na odległość” lub “sugestią telepatyczną”. W zwykłych telepatycznych eksperymentach lub w przypadkach nadzwyczajnych (wypadek, śmierć) spontanicznie przekazywanych telepatycznych wiadomościach nie można najczęściej zorientować się, który z dwóch mechanizmów zadziałał: czy chodzi o proces percepcji pozazmysłowej, proces psychokinezy, czy też, prawdopodobnie, kombinację obu.
Kryteria prawdziwych zjawisk psychokinetycznych

Należy w tym miejscu nadmienić, że prawdziwość większości starszych doniesień o zjawiskach psychokinezy wydaje się bardzo wątpliwa. Takie zjawiska były często pozorowane przez wszelkiego rodzaju oszustów (od iluzjonistów, magików do fałszywych mediów), najczęściej używających różnych oszukańczych metod. Duża część tych wiadomości była prawdopodobnie mocno przesadzona.

Dlatego gdy jakieś zjawisko będzie nam przedstawiane jako psychokineza, musimy zastosować dwa kryteria (jak w przypadku percepcji pozazmysłowej) i zaakceptujemy to zjawisko jako psychokinezę, jeśli będą one jednocześnie spełnione:

1. Musimy mieć namacalny dowód, że uzyskano jakiś efekt.

2. Musi się to dokonać w warunkach, które wykluczają każdą znaną fizyczną siłę jako przyczynę owego efektu.

Badanie psychokinezy pozostaje daleko w tyle za - o wiele bardziej zbadaną - percepcją pozazmysłową. Prawa występowania psychokinezy są znane i wydają się odpowiadać tym, którym podlega percepcja pozazmysłową. Wynika stąd, że obie przeciwstawne sobie funkcje są w swej istocie pokrewne. Zakładamy także, że psychokineza występuje jako funkcja energii psi - chociaż nie wiemy, czym one są lub jak one działają.

Możliwe są dwa rodzaje działania. Być może efekt psychokinezy powstaje przez przemianę energii psi w inną znaną fizycznie energię (kinetyczną, chemiczną itp.); a energia psi mogłaby działać jako katalizator, który zgodnie z drugim prawem termodynamiki powoduje przemiany energii (zgodnie z zaobserwowanymi zdarzeniami podczas seansów spirytystycznych powstawał zimny przeciąg, z czego wynika, że energia kinetyczna przedmiotów pobrana została z termicznej energii powietrza. Nasza wiedza na temat psychokinezy jest jeszcze zbyt mała - nie pozwala nawet na bezsprzeczne stwierdzenie jej istnienia). Nawet jeśli nie będziemy zwracać uwagi na produkujących się oszustów, nie wykluczy się pozorów. Często się zdarza, że niedoświadczeni widzowie przeoczą nieznaczne zmiany temperatury i wilgotności powietrza, strumienie powietrza, lekkie trzęsienia ziemi, napięcia materiałowe lub inne fizyczne przyczyny oglądanego zjawiska.

Analiza niezwykłego uzdrowienia jest najlepszym przykładem obrazującym trudności stojące przed badaczem domniemanego zjawiska. Twierdzi się, że ludzie chorzy, przebywając w miejscach świętych lub w obecności pewnych ludzi, mogą zostać uleczeni. Gdyby takie zjawisko okazało się prawdziwe, byłby to przypadek psychokinezy: poprzez nie znane dotąd w fizyce (i nie dające się wytłumaczyć znanymi prawami fizyki, chemii lub biologii) działania następuje w żyjącym organizmie obiektywna przemiana.

W praktyce za każdym rzekomym przypadkiem niezwykłego uzdrowienia stoi jedna z następujących (oczywiście nie zaszeregowanych jako psychokineza) przyczyn:

1. Przed i po leczeniu nie postawiono dokładnej diagnozy - tak więc nie można stwierdzić, czy nastąpiła poprawa. (Chęć wiary w uzdrowienie wyjaśnia przesadę w podobnych przypadkach).

2. Jeśli nastąpi obiektywna poprawa - trudno jest określić, jaką rolę odgrywały naturalne siły obronne organizmu lub jak podziałało wcześniejsze (lub równoczesne) leczenie medyczne.

3. Możliwe, że chory poddany był działaniu sugestii. Bóle - lub inne subiektywne symptomy - zniknęły, ale nie nastąpiła obiektywna zmiana w stanie zdrowia.

4. Istnieje wreszcie możliwość, że obserwowane działanie było natury psychosomatycznej. Stany psychiczne, takie jak gwałtowne emocje, sugestia w stanie hipnotycznym lub wiara w uzdrowiciela, mogą niekiedy wywołać zmiany w organizmie - przecież dzieje się to wszystko w ramach normalnych psychologicznych lub fizjologicznych prawidłowości.

Aby udowodnić fakt osiągniętego uzdrowienia i jego psychokinetyczny charakter, u wielu pacjentów musiałoby nastąpić pewnie zdiagnozowane polepszenie przy równoczesnym braku poprawy stanu zdrowia w kontrolnej grupie pacjentów, w której nie próbowano uzdrowienia.

Pacjenci z grupy pierwszej nie mogliby wiedzieć o próbie uzdrowienia - w ten sposób byłaby wykluczona możliwość wpływu sugestii. Nigdy nie zaobserwowano przypadku niezwykłego uzdrowienia w tak surowych warunkach, wymaganych jako dowód wyzdrowienia za pomocą psychokinezy.

Milan Ryzl - Parapsychologia praktyczna

---