Osie, płaszczyzny, okolice ciała

 

Axes: veriecales, transversales, sagittales

Planes: sagitalia, frontalia,transversalia

 

Szkielet, połączenia kości, mechanika stawów

 

Szkielet osiowy:

•          columna verterbralis, os sacrum, os cocygeum

•          thorax

•          cranium

 

Szkielet kończyny:

•          obręcz (barkowa, biodrowa)

•          kończyna wolna

 

Membrum superius:

•          scapula

•          clavicula

•          humerus

•          radius

•          ulna

 

Membrum inferius:

•          os coxae

•          os ilium

•          os ischi

•          os pubis

•          femur

•          patella

•          tibia

•          fibula

 

Kość:

•          istota zbita

•          istota gąbczasta

•          szpik czerwony (szkelet osiowy), żółty (szkielet kończyn)

 

okostna (periosteum) unaczynia warstwy zbitej

 

Kości długie: koniec bliższy i dalszy, trzon; brak istoty gąbczastej w trzonie szpik kostny

Kości płaskie: k.czaszki, łopatka, k.biodrowa; istota gąbczasta w czaszce śródkoście

Kości krótkie: k. nadgarstka i stępu

Kości wielokształtne: kręgi

 

Kości pneumatyczne: czaszka - szczęka, k. czołowa, k.sitowa

 

Połączenia ścisłe:

•          więzozrosty - szwy czaszki

•          chrząstkozrosty - spojenie łonowe, krążki międzykręgowe

•          kościozrosty - kręgi krzyżowe

 

Budowa stawu:

•          cześć wklęsłą - panewka

•          część wypukła - główka

•          torebka stawowa (warsta zewnętrzna - włóknista, wewnętrzna - maziowa)

•          jama stawowa

 

Powierzchnie stawów są pokryte chrząstką stawową

 

Columna verterbralis:

•          verterbrae cervicales (7)

•          verterbrae thoracicae (12)

•          verterbrae lumbales (5)

•          verterbrae sacrales (5)

•          verterbrae cocygeae (5)

 

Krzywizny kręgosłupa wyznaczają płaszczyzne strzałkowo - pośrodkową

 

Krąg: trzon + łuk kręgu z wyrostkami; otwory kręgowe tworzą kanał kręgowy

 

wyrostek kolczysty 7 kręgu (C7) możliwy do wyczucia

 

Czaszka: mózgoczaszka i twarzoczaszka

Sklepienie górne: k. czołowa, ciemieniowa, potyliczna, k. skroniowe; szwy: wieńcowy, strzałkowy, węgłowy

Sklepienie dolne: k. czołowa, sitowa, klinowa, k. skroniowe, k. potyliczna

 

Otwór wielki łączy jamę czaszki z kanałem kręgowym

 

Staw ramienny - kulisty: zginanie, prostowanie, odwodzenie , przywodzenie, obwodzenie

Staw łokciowy - złożony: zginanie, prostowanie (s. ramienno - łokciowy); nawracanie, odwracanie (s. ramieniowo - promieniowy)

Staw promieniowo - nadgarstkowy - eliptyczny: zginanie, prostowanie, przywodzenie, odwodzenie, obwodzenie

Staw biodrowy - panewkowy: patrz staw ramienny

Staw kolanowy - złożony: zginanie, prostowanie, rotacja przy zgięciu

Staw skokowo - goleniowy - zawiasowy: zginanie, prostowanie

 

Klatka Piersiowa i śródpiersie

 

Granica górna śródpiersia: obojczyk, mostek

Granica dolna śródpiersia: wyrostek mieczykowaty mostka, wyrostek kolczysty Th8

 

Linie: sutkowa, srodkowoobojczykowa, pachowa

Żebra mają połączenia stawowe z wyj. 1 łączącego się chrzęstnie z mostkiem

 

Otwór górny: Th1 i 1 żebro

Otwór dolny: Th12 i 12 żebro miejsce przyczepu przepony

 

Mięśnie:

•          powierzchniowe: piersiowy wiekszy, piersiowy mniejszy, zębaty przedni

•          międzyżebrowe: zewnętrzne, wewnętrzne pomocnicze wydechowe

 

Pęczek naczyniowo - nerwowy: żeła, tętnica, nerw żebrowy

 

Przepona - płaski, cienki mięsień w obrębie klatki piersiowej; otwory:

•          o. żyły głównej dolnej

•          rozwór przełykowy

•          rozwór aortalny (aorta brzuszna)

 

Nerwy: pnie współczulne, nerwy błędne, nerwy przeponowe

 

Sródpiersie: przestrzeń między workami opłucnymi:

•          górne - otwór górny do Th4 i kąta mostka: łuk aorty + gałęzie, żyła główna górna + naczynia, tchawica, przełyk, nerwy błędne i przeponowe

•          przednie - grasica / ciało tłuszczowe grasicy

•          środkowe - serce

•          tylne - przełyk, nerwy błędne

 

ruch paradoksalny przepony ma miejsce przy jej częściowym porażeniu

 

Serce

 

Stwardnine tętnic - brak możliwości kurczenia się, prowadzi do wzrostu różnicy ciścnienia skórczowego i rozkurczowego

 

Worek osierdziowy:

•          osierdzie włukniste

•          jama osierdzia

•          osierdzie surowicze: błona ścienna i trzewna nasierdzie

 

Tamponada osierdzia - nadmiar płynów w jamie osierdziowej prowadzący do zatrzymania krążenia

 

Mięśniówka przedsionków 2 warstwowa, komór 3 warstwowa

 

Ciśnienie komorowe:

•          komora prawa 25 mmHg

•          komora lewa 220 mmHg

 

Układ bodźco - przewodzący:

•          węzeł zatokowo - przedsionkowy (rozrusznik serca) 60~100 BPM; tachykardia >100, bradykardia <60

•          węzeł przedsionkowo - komorowy i pęczki Hisa ~50 12 BPM

•          włukna Purkiniego

 

Nerw błędny obniża BPM i ciśnienie krwi

 

Tętnice więńcowe są pierwszym odgałęzieniem aorty

 

Górne drogi oddechowe

 

 

Jama nosowa:

•          szkielet chrzęstny (nos zewnętrzny)

•          szkielet kostny (otwór gruszkowaty)

 

Nozdrza tylne prowadzą do nosogardła

Podniebienie twarde i miękkie rozdziela jamę nosową i ustną

Małżowiny nosowe: górna, środkowa i dolna dzielą przestrzeń wewnętrzną

 

Część górna jest polem węchowym

 

Nosogardło:

•          ujście trąbki słuchowej

•          migdalek III

 

Krtań:

•          jama nadgłośniowa

•          szpara nagłośni

•          jama podgłośniowa

 

Chrząstki: tarczowate, pierścieniowata, nagłośniowa, nalewkowate połączone fałdami głosowymi z chrząstką tarczowatą; kość gnykowa jako podstawa konstrukcji

 

Tchawica: składa się z półksiężycowatych chrząstek, tył błoniasty, rozgałęzienie na wysokości mostka

 

Oskrzela: główne, płatowe, segmentowe, oskrzelka, oskrzelka oddechowe

 

Tracheostomia - nakłucie tchawicy poniżej chrząstek

Płuca

 

 

Opłucna:

•          plucna - pokrywa płuco

•          ścienna - pokrywa wnętrze klatki piersiowej

•          przeponowa

•          śródpiersiowa

•          osklepek opłucnej

 

zachyłki opłucnej - najwiekszy: zebrowo - przeponowy

 

kreska płuca - miejsce łączenia się blaszek opłucnej w śródpiersiu tylnym

 

Mięśnie oddechowe:

•          wdechowe zasadnicze: międzyżebrowe zewnętrzne, przepona

•          wdechowe pomocnicze: piersiowy wiekszy, zębaty przedni, mięśnie szyi

Wydech jest fazą bierną. Mięśnie pomocnicze wydechowe: międzyżebrowe wewnętrzne, najszerszy grzbietu, mięśnie jamy brzusznej tłocznia brzuszna

Uszkodezenie rdzenia powyżej C4 prowadzi do niemożności wdechu

 

Odmy:

•          otwarta

•          prężna - powstanie mechanizmu wentylowego - wymaga drenażu opłucnej

•          śródpiersia - przesuniecie płuca powodujące tamponadę serca

 

Układ nerwowy

 

Budowa: neurony + komórki podporowe glej

Synapsy: elektryczna, chemiczna (adrenalina, noradrenalina, acetylocholina)

 

Łuk odruchowy:

•          receptor

•          ramię dośrodkowe

•          synapsa ~+ interneuron

•          ramię odśrodkowe

•          efektor

 

Układ ośrodkowy: mózgowie          mózg          pień mózgu rdzeń kręgowy

Układ obwodowy     nerwy czaszkowe nerwy rdzeniowe zwoje (skupiska ciał komórek nerwowych poza CUN)

 

Droga aferentna - do CUN, droga eferentna - z CUN

 

Układ somatyczny - czuciowy, ruchowy

Układ przywspółczulny - gromadzenie energii (zmniejszenie tętna i ciśnienia, wzrost intensywnośći trawienia i wchłaniania)

Układ współczulny - mobilizacja organizmu (odwrotnie do w/w)

 

Oponu mózgu:

[KOŚĆ]

przestrzeń nadtwardówkowa

[OPONA TWARDA]

przestrzeń podtwardówkowa

[OPONA PAJĘCZA]

przestrzeń podpajenczynówkowa - płyn MR

[OPONA MIĘKKA[

[TKANKA]

 

Rdzeń kręgowy jest położony w kanale kręgowym, na wysokości L2 - L3 stożek rdzenia

Neuromery: 8, 12, 5, 5, 1

 

sznury - skupienia włukien wstępujących / zstępujących

 

[KORZEŃ TYLNY]

[PIEŃ NERWU RDZENIOWEGO] GAŁĘZIE: BRZUSZNA, GRZBIETOWA

[KORZEŃ PRZEDNI] ႭႯ ( włukna szare i białe)

[PIEŃ WSPÓŁCZULNY]

 

Ważniejsze sploty:

•          szyjny nerw przeponowy C3/C4

•          ramienny

•          nerwy międzyżebrowe

•          lędźwiowo - krzyżowy nerw kulszowy

 

Kora mózgowa: biegun czołowy, skroniowy i potyliczny; bruzda centralna (~ ośrodki czuciowe i ruchowe), bruzda boczna

 

Blok wegetatywny: pień + móżdżek

Blok czuciowy: za bruzdą centralną - kora ciemieniowa i potyliczna

Blok ruchowy: przed bruzdą centralną

 

 

Objawy neurologiczne

 

Jeżeli uszkodzenie nastąpiło powyżej skrzyżowania, objawy występują o stronie przeciwnej

 

Mózg:

•          niedowład połowiczy przeciwstronny

•          drgawki jacksonowskie

•          zwrot gałek ocznych (w stronę uszkodzenia)

•          afazja (zaburzenia mowy)

•          niedowidzenie połowicze

 

Móżdżek:

•          zaburzenia koordynacji

•          oczopląs

•          zawroty głowy

•          zniekształcenie mowy

zaburzenie funkcji robaka

 

Pień:

•          Burza pniowa: zaburzenia oddechu, tętna, wachania ciśnienia, anizokoria (jądra nerwu okoruchowego)

•          niedowład połowiczy, czterokończynowy lub skrzyżowany

•          prężenia

 

Rdzeń:

•          tetraplegia z zaburzeniami oddechu (C4 i wyżej)

•          tetraplegia bez zaburzeń oddechu (poniżej C4)

•          paraplegia (poniżej Th1 /Th2)

•          porażenie zwieraczy (uszkodzenie w obrębie stożka)

•          zespół połowiczy (uszkodzenie jednej drogi piramidowej w odcinku szyjnym)

•          zaburzenia ruchu i czucia:

•          drogi rdzeniowo - wzgórzowe

•          drogi sznurów tylnych (zaburzenie czucia głębokiego i dotyku)

 

Objawy obwodowe:

•          paraplegia wiotka z porażeniem zwieraczy (uszkodzenie w obrębie ogona końskiego)

uszkodzenia korzenia

uszkodzenia splotu

uszkodzenia nerwu

•          pachwina Th12 / L1

•          pępek Th10

•          sutki C4 / Th2

 

L1 / L2 - stożek przechodzący w ogon koński

 

Objaw Babińskiego - uszkodzenie pierwszego nerwu drogi piramidowej na wszystkich poziomach

 

Układ wewnątrzwydzielniczy

 

Podwzgórze - dolna częśc komory przedniej (międzymózgowie), łączy się przez lejek z przysadką, jest przez na kontrolowane.

Sieć kapilarna służy rozprzestrzenianiu chormonów płciowych układ naczyń wrotnych

 

Płat przedni: liberyna +, inchilina -; chormony tropowe: tyreotropina (tarczyca)

 

Szyszynka odpowiada za rytm dobowy organizmu, pobiera sygnały z układu wzrokowego

 

Tarczyca znajduje się poniżej krtani, jest dobrze unaczyniona - tętnica szyjna i podobojczkowa, składa się z pęcherzyków zawierających koloid, produkuje T3 i T4, komórki C produkują kalcytoninę

Wole - powiększenie gruczołu tarczowego, powoduje ucisk tchawicy, typy: nadczynne - gruczolak; obojętne

Niedoczynność tarczycy prowadzi do upośledzenia umysłowego

 

Gruczoły przytarczowe (x4) zajmują tylną powierzchnię tarczycy, przy przełyku; wydzielają parathormon; sterowane poziomem Ca we krwi (wzrost aktywności >5~6 mg/100 ml, spadek <5~6 mg/100 ml). Nadmierne wydzielanie parathormonu może powodować osteoporozę.

 

Nadnercze znajduje się w przestrzeni zaotrzewnowej; rdzeń nerki jest pochodną grzebieni nerwowych; kora produkuje hormony sterydowe, gliko i mineralokortykoidy, hormony płciowe; lewe nadnercze - żyła nerkowa, prawe - żyła głowna dolna

 

Nerka - aparacik przykłębuszkowy wydziela enzym - reninę i erytropoetynę

 

Układ pokormowy wydziala gastrynę, sekretynę, cholecystokininę, insulinę i glikogen

 

Urazy czaszkowo - mózgowe i kręgosłupa

 

naczynia mostkowe - odżywiają zewnętrzną część kory, ulegają zerwaniu przy urazie AD (akceleracyjno - decelaracyjnym)

 

uraz typu bokserskiego - szybkie odchylenie głowy ku tyłowi, mózg zostaje w miejscu dzięki bezbładności - uszkodzenie płatów czołowych

 

rozlany uraz aksonalny - przerwanie wszystkich dróg wstępujących i zstępujących

 

Zmiany patologiczne mogą powstać po pewnym czasie od zdarzenia, które daje tworzy tylko warunki do ich powstania

 

Dekompensacja ciśnienia może przebieć na drodze usunięcia płynu MR z układu komorowego i zmian w łożysku naczyniowym

 

Objaw Kuszlinga - spadek BPM, wzrost ciśnienia obwodowego i wewnątrzczaszkowego

 

Jako uraz wtórny może zaistnieć niedokrwienie mózgowia

 

Krytyczne przemieszczenia wewnątrzczaszkowe:

•          wklinowanie pod sierp mózgu udar niedokrwienny

•          wklinowanie do wcięcia namiotu od góry ucisk śródmózgowia i drogi piroamidowej przed skrzyżowaniem (poszerzenie źrenicy po stronie patologii)

•          wklinowanie do wcięcia namioty od dołu

•          wklinowanie do otworu wielkiego

 

Miejsca krwotoków:

•          przestrzeń nadoponowa / nadtwardówkowa

•          przestrzeń podtwardówkowa krwotok z naczyń mostkowych

•          przestrzeń podpajęczynówkowa

•          tkanka mózgowa

•          układ komorowy

 

Urazy kręgosłupa i rdzenia:

kolumna przednia - część przednia kręgu, krążka i więzadła

kolumna środkowa - część tylna kręgu, krążka i więzadła

kolumna tylna - łuk, stawy międzykręgowe, więzadłą łuków

 

 

 

Uszkodzenie kręgosłupa nazywamy stabilnym jeśli uszkodzeniu uległa tylko jedna kolumna

 

złamanie kompresyjne - uszkodzenie stabilne

fragmentacja kręgu (złamanie wybuchowe) - niestabilne

złamanie ystrakcyjne - rozerwanie w mechaniźmie zgięciowym

 

whiprush injure (mechanizm trzaskającego bicza) - uszkodzenie w obrębie kręgosłupa szyjnego