Osie, płaszczyzny, okolice ciała
Axes: veriecales, transversales, sagittales
Planes: sagitalia, frontalia,transversalia
Szkielet, połączenia kości, mechanika stawów
Szkielet osiowy:
columna verterbralis, os sacrum, os cocygeum
thorax
cranium
Szkielet kończyny:
obręcz (barkowa, biodrowa)
kończyna wolna
Membrum superius:
scapula
clavicula
humerus
radius
ulna
Membrum inferius:
os coxae
os ilium
os ischi
os pubis
femur
patella
tibia
fibula
Kość:
istota zbita
istota gąbczasta
szpik czerwony (szkelet osiowy), żółty (szkielet kończyn)
okostna (periosteum) unaczynia warstwy zbitej
Kości długie: koniec bliższy i dalszy, trzon; brak istoty gąbczastej w trzonie szpik kostny
Kości płaskie: k.czaszki, łopatka, k.biodrowa; istota gąbczasta w czaszce śródkoście
Kości krótkie: k. nadgarstka i stępu
Kości wielokształtne: kręgi
Kości pneumatyczne: czaszka - szczęka, k. czołowa, k.sitowa
Połączenia ścisłe:
więzozrosty - szwy czaszki
chrząstkozrosty - spojenie łonowe, krążki międzykręgowe
kościozrosty - kręgi krzyżowe
Budowa stawu:
cześć wklęsłą - panewka
część wypukła - główka
torebka stawowa (warsta zewnętrzna - włóknista, wewnętrzna - maziowa)
jama stawowa
Powierzchnie stawów są pokryte chrząstką stawową
Columna verterbralis:
verterbrae cervicales (7)
verterbrae thoracicae (12)
verterbrae lumbales (5)
verterbrae sacrales (5)
verterbrae cocygeae (5)
Krzywizny kręgosłupa wyznaczają płaszczyzne strzałkowo - pośrodkową
Krąg: trzon + łuk kręgu z wyrostkami; otwory kręgowe tworzą kanał kręgowy
wyrostek kolczysty 7 kręgu (C7) możliwy do wyczucia
Czaszka: mózgoczaszka i twarzoczaszka
Sklepienie górne: k. czołowa, ciemieniowa, potyliczna, k. skroniowe; szwy: wieńcowy, strzałkowy, węgłowy
Sklepienie dolne: k. czołowa, sitowa, klinowa, k. skroniowe, k. potyliczna
Otwór wielki łączy jamę czaszki z kanałem kręgowym
Staw ramienny - kulisty: zginanie, prostowanie, odwodzenie , przywodzenie, obwodzenie
Staw łokciowy - złożony: zginanie, prostowanie (s. ramienno - łokciowy); nawracanie, odwracanie (s. ramieniowo - promieniowy)
Staw promieniowo - nadgarstkowy - eliptyczny: zginanie, prostowanie, przywodzenie, odwodzenie, obwodzenie
Staw biodrowy - panewkowy: patrz staw ramienny
Staw kolanowy - złożony: zginanie, prostowanie, rotacja przy zgięciu
Staw skokowo - goleniowy - zawiasowy: zginanie, prostowanie
Klatka Piersiowa i śródpiersie
Granica górna śródpiersia: obojczyk, mostek
Granica dolna śródpiersia: wyrostek mieczykowaty mostka, wyrostek kolczysty Th8
Linie: sutkowa, srodkowoobojczykowa, pachowa
Żebra mają połączenia stawowe z wyj. 1 łączącego się chrzęstnie z mostkiem
Otwór górny: Th1 i 1 żebro
Otwór dolny: Th12 i 12 żebro miejsce przyczepu przepony
Mięśnie:
powierzchniowe: piersiowy wiekszy, piersiowy mniejszy, zębaty przedni
międzyżebrowe: zewnętrzne, wewnętrzne pomocnicze wydechowe
Pęczek naczyniowo - nerwowy: żeła, tętnica, nerw żebrowy
Przepona - płaski, cienki mięsień w obrębie klatki piersiowej; otwory:
o. żyły głównej dolnej
rozwór przełykowy
rozwór aortalny (aorta brzuszna)
Nerwy: pnie współczulne, nerwy błędne, nerwy przeponowe
Sródpiersie: przestrzeń między workami opłucnymi:
górne - otwór górny do Th4 i kąta mostka: łuk aorty + gałęzie, żyła główna górna + naczynia, tchawica, przełyk, nerwy błędne i przeponowe
przednie - grasica / ciało tłuszczowe grasicy
środkowe - serce
tylne - przełyk, nerwy błędne
ruch paradoksalny przepony ma miejsce przy jej częściowym porażeniu
Serce
Stwardnine tętnic - brak możliwości kurczenia się, prowadzi do wzrostu różnicy ciścnienia skórczowego i rozkurczowego
Worek osierdziowy:
osierdzie włukniste
jama osierdzia
osierdzie surowicze: błona ścienna i trzewna nasierdzie
Tamponada osierdzia - nadmiar płynów w jamie osierdziowej prowadzący do zatrzymania krążenia
Mięśniówka przedsionków 2 warstwowa, komór 3 warstwowa
Ciśnienie komorowe:
komora prawa 25 mmHg
komora lewa 220 mmHg
Układ bodźco - przewodzący:
węzeł zatokowo - przedsionkowy (rozrusznik serca) 60~100 BPM; tachykardia >100, bradykardia <60
węzeł przedsionkowo - komorowy i pęczki Hisa ~50 12 BPM
włukna Purkiniego
Nerw błędny obniża BPM i ciśnienie krwi
Tętnice więńcowe są pierwszym odgałęzieniem aorty
Górne drogi oddechowe
Jama nosowa:
szkielet chrzęstny (nos zewnętrzny)
szkielet kostny (otwór gruszkowaty)
Nozdrza tylne prowadzą do nosogardła
Podniebienie twarde i miękkie rozdziela jamę nosową i ustną
Małżowiny nosowe: górna, środkowa i dolna dzielą przestrzeń wewnętrzną
Część górna jest polem węchowym
Nosogardło:
ujście trąbki słuchowej
migdalek III
Krtań:
jama nadgłośniowa
szpara nagłośni
jama podgłośniowa
Chrząstki: tarczowate, pierścieniowata, nagłośniowa, nalewkowate połączone fałdami głosowymi z chrząstką tarczowatą; kość gnykowa jako podstawa konstrukcji
Tchawica: składa się z półksiężycowatych chrząstek, tył błoniasty, rozgałęzienie na wysokości mostka
Oskrzela: główne, płatowe, segmentowe, oskrzelka, oskrzelka oddechowe
Tracheostomia - nakłucie tchawicy poniżej chrząstek
Płuca
Opłucna:
plucna - pokrywa płuco
ścienna - pokrywa wnętrze klatki piersiowej
przeponowa
śródpiersiowa
osklepek opłucnej
zachyłki opłucnej - najwiekszy: zebrowo - przeponowy
kreska płuca - miejsce łączenia się blaszek opłucnej w śródpiersiu tylnym
Mięśnie oddechowe:
wdechowe zasadnicze: międzyżebrowe zewnętrzne, przepona
wdechowe pomocnicze: piersiowy wiekszy, zębaty przedni, mięśnie szyi
Wydech jest fazą bierną. Mięśnie pomocnicze wydechowe: międzyżebrowe wewnętrzne, najszerszy grzbietu, mięśnie jamy brzusznej tłocznia brzuszna
Uszkodezenie rdzenia powyżej C4 prowadzi do niemożności wdechu
Odmy:
otwarta
prężna - powstanie mechanizmu wentylowego - wymaga drenażu opłucnej
śródpiersia - przesuniecie płuca powodujące tamponadę serca
Układ nerwowy
Budowa: neurony + komórki podporowe glej
Synapsy: elektryczna, chemiczna (adrenalina, noradrenalina, acetylocholina)
Łuk odruchowy:
receptor
ramię dośrodkowe
synapsa ~+ interneuron
ramię odśrodkowe
efektor
Układ ośrodkowy: mózgowie
rdzeń kręgowy
|
Układ obwodowy
nerwy czaszkowe nerwy rdzeniowe zwoje (skupiska ciał komórek nerwowych poza CUN) |
Droga aferentna - do CUN, droga eferentna - z CUN
Układ somatyczny - czuciowy, ruchowy
Układ przywspółczulny - gromadzenie energii (zmniejszenie tętna i ciśnienia, wzrost intensywnośći trawienia i wchłaniania)
Układ współczulny - mobilizacja organizmu (odwrotnie do w/w)
Oponu mózgu:
[KOŚĆ]
przestrzeń nadtwardówkowa
[OPONA TWARDA]
przestrzeń podtwardówkowa
[OPONA PAJĘCZA]
przestrzeń podpajenczynówkowa - płyn MR
[OPONA MIĘKKA[
[TKANKA]
Rdzeń kręgowy jest położony w kanale kręgowym, na wysokości L2 - L3 stożek rdzenia
Neuromery: 8, 12, 5, 5, 1
sznury - skupienia włukien wstępujących / zstępujących
[KORZEŃ TYLNY]
[PIEŃ NERWU RDZENIOWEGO] GAŁĘZIE: BRZUSZNA, GRZBIETOWA
[KORZEŃ PRZEDNI] ႭႯ ( włukna szare i białe)
[PIEŃ WSPÓŁCZULNY]
Ważniejsze sploty:
szyjny nerw przeponowy C3/C4
ramienny
nerwy międzyżebrowe
lędźwiowo - krzyżowy nerw kulszowy
Kora mózgowa: biegun czołowy, skroniowy i potyliczny; bruzda centralna (~ ośrodki czuciowe i ruchowe), bruzda boczna
Blok wegetatywny: pień + móżdżek
Blok czuciowy: za bruzdą centralną - kora ciemieniowa i potyliczna
Blok ruchowy: przed bruzdą centralną
Objawy neurologiczne
Jeżeli uszkodzenie nastąpiło powyżej skrzyżowania, objawy występują o stronie przeciwnej
Mózg:
niedowład połowiczy przeciwstronny
drgawki jacksonowskie
zwrot gałek ocznych (w stronę uszkodzenia)
afazja (zaburzenia mowy)
niedowidzenie połowicze
Móżdżek:
zaburzenia koordynacji
oczopląs
zawroty głowy
zniekształcenie mowy
zaburzenie funkcji robaka
Pień:
Burza pniowa: zaburzenia oddechu, tętna, wachania ciśnienia, anizokoria (jądra nerwu okoruchowego)
niedowład połowiczy, czterokończynowy lub skrzyżowany
prężenia
Rdzeń:
tetraplegia z zaburzeniami oddechu (C4 i wyżej)
tetraplegia bez zaburzeń oddechu (poniżej C4)
paraplegia (poniżej Th1 /Th2)
porażenie zwieraczy (uszkodzenie w obrębie stożka)
zespół połowiczy (uszkodzenie jednej drogi piramidowej w odcinku szyjnym)
zaburzenia ruchu i czucia:
drogi rdzeniowo - wzgórzowe
drogi sznurów tylnych (zaburzenie czucia głębokiego i dotyku)
Objawy obwodowe:
paraplegia wiotka z porażeniem zwieraczy (uszkodzenie w obrębie ogona końskiego)
uszkodzenia korzenia
uszkodzenia splotu
uszkodzenia nerwu
pachwina Th12 / L1
pępek Th10
sutki C4 / Th2
L1 / L2 - stożek przechodzący w ogon koński
Objaw Babińskiego - uszkodzenie pierwszego nerwu drogi piramidowej na wszystkich poziomach
Układ wewnątrzwydzielniczy
Podwzgórze - dolna częśc komory przedniej (międzymózgowie), łączy się przez lejek z przysadką, jest przez na kontrolowane.
Sieć kapilarna służy rozprzestrzenianiu chormonów płciowych układ naczyń wrotnych
Płat przedni: liberyna +, inchilina -; chormony tropowe: tyreotropina (tarczyca)
Szyszynka odpowiada za rytm dobowy organizmu, pobiera sygnały z układu wzrokowego
Tarczyca znajduje się poniżej krtani, jest dobrze unaczyniona - tętnica szyjna i podobojczkowa, składa się z pęcherzyków zawierających koloid, produkuje T3 i T4, komórki C produkują kalcytoninę
Wole - powiększenie gruczołu tarczowego, powoduje ucisk tchawicy, typy: nadczynne - gruczolak; obojętne
Niedoczynność tarczycy prowadzi do upośledzenia umysłowego
Gruczoły przytarczowe (x4) zajmują tylną powierzchnię tarczycy, przy przełyku; wydzielają parathormon; sterowane poziomem Ca we krwi (wzrost aktywności >5~6 mg/100 ml, spadek <5~6 mg/100 ml). Nadmierne wydzielanie parathormonu może powodować osteoporozę.
Nadnercze znajduje się w przestrzeni zaotrzewnowej; rdzeń nerki jest pochodną grzebieni nerwowych; kora produkuje hormony sterydowe, gliko i mineralokortykoidy, hormony płciowe; lewe nadnercze - żyła nerkowa, prawe - żyła głowna dolna
Nerka - aparacik przykłębuszkowy wydziela enzym - reninę i erytropoetynę
Układ pokormowy wydziala gastrynę, sekretynę, cholecystokininę, insulinę i glikogen
Urazy czaszkowo - mózgowe i kręgosłupa
naczynia mostkowe - odżywiają zewnętrzną część kory, ulegają zerwaniu przy urazie AD (akceleracyjno - decelaracyjnym)
uraz typu bokserskiego - szybkie odchylenie głowy ku tyłowi, mózg zostaje w miejscu dzięki bezbładności - uszkodzenie płatów czołowych
rozlany uraz aksonalny - przerwanie wszystkich dróg wstępujących i zstępujących
Zmiany patologiczne mogą powstać po pewnym czasie od zdarzenia, które daje tworzy tylko warunki do ich powstania
Dekompensacja ciśnienia może przebieć na drodze usunięcia płynu MR z układu komorowego i zmian w łożysku naczyniowym
Objaw Kuszlinga - spadek BPM, wzrost ciśnienia obwodowego i wewnątrzczaszkowego
Jako uraz wtórny może zaistnieć niedokrwienie mózgowia
Krytyczne przemieszczenia wewnątrzczaszkowe:
wklinowanie pod sierp mózgu udar niedokrwienny
wklinowanie do wcięcia namiotu od góry ucisk śródmózgowia i drogi piroamidowej przed skrzyżowaniem (poszerzenie źrenicy po stronie patologii)
wklinowanie do wcięcia namioty od dołu
wklinowanie do otworu wielkiego
Miejsca krwotoków:
przestrzeń nadoponowa / nadtwardówkowa
przestrzeń podtwardówkowa krwotok z naczyń mostkowych
przestrzeń podpajęczynówkowa
tkanka mózgowa
układ komorowy
Urazy kręgosłupa i rdzenia:
kolumna przednia - część przednia kręgu, krążka i więzadła
kolumna środkowa - część tylna kręgu, krążka i więzadła
kolumna tylna - łuk, stawy międzykręgowe, więzadłą łuków
Uszkodzenie kręgosłupa nazywamy stabilnym jeśli uszkodzeniu uległa tylko jedna kolumna
złamanie kompresyjne - uszkodzenie stabilne
fragmentacja kręgu (złamanie wybuchowe) - niestabilne
złamanie ystrakcyjne - rozerwanie w mechaniźmie zgięciowym
whiprush injure (mechanizm trzaskającego bicza) - uszkodzenie w obrębie kręgosłupa szyjnego