PROTEZY SZKIELETOWE

Proteza szkieletowa to ruchome uzupełnienie protetyczne

Wskazania:

• braki skrzydłowe jedno- lub obustronne

• rozległe braki międzyzębowe ( luka między zębami zbyt duża, aby mogła być uzupełniona przez przęsło mostu)

• liczne braki pojedyńczych zębów (wykonanie protezy stałej wymagałoby szlifowania zbyt dużej ilości zębów)

• braki mieszane

• leczenie paradontopatii (szynoprotezy)

• leczenie zaburzeń zwarcia (zgryz głęboki, zgryz otwarty, przodozgryz)

• do utrwalenia wyników leczenia ortodontycznego

• po leczeniu chirurgicznym

Przeciwwskazania:

- zła higiena jamy ustnej

• skłonność do próchnicy

Złe warunki podłoża, zanik wyrostka zębodołowego nie są przeciwwskazaniem do wykonania protezy szkieletowej.

Wielkość pola ozębnej, czyli ilość i jakość zębów mają znaczenie w zaprojektowaniu protez szkieletowych.

300 str.

CZĘŚCI SKŁADOWE

1. łączniki duże - łączą wszystkie elementy protezy

2. łączniki małe - łączą duży łącznik z innym elementem np. siatką retencyjną, cierniem

3. ciernie (wypustki okludalne) - metalowa wypustka wychodząca z łącznika lub klamry, oparta na powierzchni żującej lub na brzegu siecznym zęba filarowego. Przenosi on siłę żucia na ozębną zębów filarowych.

4. Utrzymywacze pośrednie - ramiona stabilizujące klamer, klamry punktowe

5. Utrzymywacze bezpośrednie - klamry, zamki, zasuwy, zatrzaski, korony teleskopowe

6. Siodło lub siodła - część spoczywająca na bezzębnym wyrostku, wykonana z akrylu, na niej są osadzone zęby.

Elementy metalowe są utworzone ze stopów chromo-kobaltowych lub złoto-platynowych.

UMOCOWANIWE PROTEZY NA PODŁOŻU

W przypadku protez szkieletowych największe znaczenie ma siła tarcia.

W celu optymalnego wykorzystania tej siły konstruuje się: klamry, zamki, zasuwy, korony teleskopowe.

ŁĄCZNIKI

1. Małe łączniki

Są to sztywne struktury wychodzące z dużego łącznika i łączące z nim inne elementy protezy.

Przenoszą one obciążenie mięzy zębami filarowymi, a miejscem podparcia w odcinkach bezzębnych.

Np.siatka retencyjna.

2. Duże łączniki.

Są trzonem protezy. Łączą w całość wszystkie elementy konstrukcyjne protezy.

Zęby i błona śluzowa powinny być pokryte konstrukcją protezy tylko w obszarze niezbędnego minimum. Cała metalowa konstrukcja musi być sztywna.

proteza dolna

Łącznik nie powinien pokrywać dziąsła brzeżnego, w stopniu ograniczonym może pokrywać zęby (samooczyszczanie).

Przy projektowaniu bierze się pod uwagę:

• warunki anatomiczne

• względy estetyczne

• planowanie na przyszłość (np.extrakcje)

• życzenie pacjenta

W protezie dolnej są 4 rodzaje łączników.

Łuk podjęzykowy

• sztywny

• zapewnia samooczyszczanie

• nie może ściśle przylegać do błony śluzowej ( czynnik traumatyzujący)

• w przekroju poprzecznym ma kształt połowy perły

• górny i dolny brzeg nie może być ostry

• szerokość minimalna - 4 mm

jeżeli wyrostek zębodołowy jest równoległy do łuku, to łuk może być blisko błony śluzowej; jeżeli nie- to łuk musi być odsunięty o ok. 7-8 mm.

Łuk podjęzykowo-zębowy

• składa się z łuku podjęzykowego i łuku zębowego, które są połączone małym lub dużym łącznikiem

• stosowany w przypadku niskich zębów i niskiego dna jamy ustnej

• zapewnia sztywność i estetyczny wygląd (zaleta)

• stwarza warunki do gromadzenia się płytki nazębnej i jest przeszkodą dla języka (wada)szerokość minimalna -3mm

Łuk zębowy

• jednolity metalowy pasek biegnący po tylnej powierzchni zębów górnych lub dolnych (powierzchnie górnokątowe)

• zwiększa stabilizację protezy

• przenosi pionowo siły na zęby

• może blokować zęby (perio)

• daje zadowalającą sztywność

• ułatwia dostawianie zębów do protezy

• zabiegi higieniczne łatwe do przeprowadzania

Płyta językowa ( łącznik płytowy)

• -rozległy i obszerny łącznik - duży fragment pokrywa wyrostki zębodołowe

• utrudnione samooczyszczanie i zwiększone odkładanie płytki nazębnej.

proteza górna

• brzegi łącznika nie mogą być ostre

• łącznik nie może tkwić w przestrzeni międzyzębowej

• łącznik musi być odsunięty od wyrostka o ok. 6 mm

• w zależności od warunków anatomicznych - brzegi zgodne z kształtem podniebienia ( nie wzdłuż lini prostej)

• przedni brzeg łącznika nie może być wysunięty do przodu w stosunku do cierni

• należy odsłonić zmarszczki podni9ebienne oraz część gruczołową podniebienia ( odruch wymiotny)

• należy pozostawić warunki dogodne do samooczuszczania

W protezie górnej są 4 rodzaje łącznikow

Przerzut podniebienny

Pasek metalu o szerokości ok. 8-10 mm i zaokrąglonych oraz wygładzonych brzegach.

Zajmuje środkową część podniebienia - nie pokrywa fałdów i części gruczołowej.

Przednio-tylny przerzut podniebienny

Zapewnia minimalne pokrycie tkanek.

• 2 cienkie przerzuty ( 0,6-0,8 mm)

• w środku okienko oszrokości 1,5 mm (conajmniej)

Stosowany w przypadku przerośniętego wału podniebiennego.

Łącznik płytowy

Stosowany w przypadku rozległych braków zębowych, przy zanikłych wyrostkach zębodołowych oraz w periodontopatiach.

Płyta spoczywa na podniebieniu.

!!! Nie wolno stosować tego rodzaju łącznika przy przerośniętym wale podniebiennym !!!

Zmodyfikowany łącznik płytowy

Połączenie łącznika podniebiennego z łukiem zębowym górnym.

Stosowany u pacjentów z pogłębionym zgryzem lub gdy chcemy zblokować zęby.

ANALIZA PARALELOMETRYCZNA

Celem jej jest wyszukanie możliwości optymalnego umocowania protezy szkieletowej - takiego przy którym proteza będzie spełniała wyznaczone czynności, a jej działanie uboczne na tkanki podłoża będzie ograniczone do minimum.

Analiza paralelometryczna składa się z 4 etapów:

1. poszukiwanie powierzchni retencyjnych i prowadzących

2. ustalenie położenia powierzchni pośrednich orazstwierdzeniu obecności/ braku powierzchni wprowadzających

3. badanie jakości wykrytych powierzchni

4. badanie nachylenia bocznych powierzchni wyrostka zębodołowego.

Analiza polega na wyszukaniu za pomocą analizatora umocowanego na pionowym ramieniu paralelometru powierzchni klamrowych i toru wejścia protezy poprzez dotykanie analizatorem do bocznych powierzchni pola protetycznego, przy różnych położeniach modelu. Tor wprowadzenia i powierzchnie klamrowe ocenia się względem stałego punktu odniesienia - oś analizatora, położenie modelu jest zmienne.

Kontakt amalizatora ze ścianą zęba może byś liniowy lub punktowy. Przy kontakcie punktowym między ścianą zęba a analizatorem powstaje kąt:

• jeżeli jest on wierzchołkiem zwrócony do powierzchni żującej - jest to ściana górnokątowa

• jeżeli jest on wierzchołkiem zwrócony w kierunku szyjki zęba - jest to ściana dolnokątowa

Na zębach oporowych wyróżnia się dwa rodzaje wypukłości

• największa wypukłość bezwzględna, wynikająca z kształtu anatomicznego zęba (równik zęba)

• największa wypukłość względna, wynikająca z ustawienia zęba względem analizatora. Jest to wartość zmiemma, zależna od stosunku długiej osi zęba do pionowegoramienia paralelometru.

292 str.

Wzorcowy tor wprowadzenia protezy

1. na wszystkich zębach oporowych są powierzchnie klamrowe retencyjne i prowadzące klasyczne w takim wzajemnym stosunku, który umożliwia zaprojektowanie klamer samodzielnych

2. droga wprowadzania protezy jest dostatecznie długa

3. są powierzchnie klamrowe pośrednie o dostatecznych wymiarach lub możliwe jest przeprowadzenie części pośrednich ramion retencyjnych naddziąsłowych w prawidłowej odległości od zęba oporowego i wyrostka zębodołowego

4. powierzchnie klamrowe wprowadzające dobrej jakości

5. w odcinku przednio-bocznym powierzchnie klamrowe w mało widocznym miejscu

6. umiejscowienie powierzchni retencyjnych umożliwia zaprojektowanie ramienia retencyjnego o kierunkowym działaniu umocowującym

7. powierzchnie prowadzące aktywnie na tych samych zębach co powierzchnie retencyjne - to umożliwia zaprojektowanie klamer samodzielnych

8. możliwe jest korzystne usytuowanie łuku językowego

9. możliwe jest zaprojektowanie klamry ciągłej, będącej w kontakcie z powierzchniami zębów oporowych na całym jej przebiegu.

POWIERZCHNIE KLAMROWE

Wszystkie miejsca na ścianach zębów oporowych kontaktujące lub mogące kontaktować z ramionami klamer to powierzchnie klamrowe.

POWIERZCHNIA RETENCYJNA

Dolnokątowa powierzchnia na bocznej ścianie zęba, zawarta między linią największej wypukłości zęba, a brzegiem dziąsła w stosunku do powierzchni prowadzącej.

POWIERZCHNIA PROWADZĄCA KLASYCZNA

Jest równoległa do analizatora. Jej szerokość musi być conajmniej równa szerokości jednej ze ścian zęba oporowego.

Powierzchnia ta musi się znajdować w odpowiednim stosunku do powierzchni retencyjnej:

• na przeciwległej ścianie tego samego zęba

• na analogicznej ścianie zęba po przeciwnej stronie łuku zębowego

• na ścianie zwróconej do luki

POWIERZCHNIA PROWADZĄCA BIERNA

Jest rónoległa do analizatora. Jej szerokość musi być co najmniej równa szerokości jednej ze ścian zęba oporowego.

Powierzchnia to musi znajdować się w określonym stosunku do innej powierzchni równoległej do analizatora:

• na przeciwległej ścianie tego samego zęba

• na analogicznej ścianie zęba po przeciwnej stronie łuku zębowego

• na ścianie drugiego zęba okalającego lukę

POWIERZCHNIA PROWADZĄCA AKTYWNA

Jst to powierzchnia retencyjna o szerokości równej co najmniej szerokości jednej ze ścian zęba oporowego.

Musi się znajdować w odpowiednim stosunku do innej powierzchni retencyjnej:

• na przeciwległej ścianie tego samego zęba

• na ścianie zwróconej do luki

• na analogicznej ścianie zęba poprzeciwległej stronie łuku zębowego

POWIERZCHNIE ZALEŻNE

Powierzchnie prowadzące aktywne lub klasyczne.

Są to powierzchnie wąskie, które zajmują tylko część jednej ze ścian zęba.

POWIERZCHNIE STABILIZACYJNE

Powierzchnie z którymi analizator tworzy kąt zwrócony wierzchołkiem do brzegu dziąsła.

POWIERZCHNIA POŚREDNIA

Powierzchnia górnokątowa nad powierzchnią retencyjną. Znajduje się między równikiem zęba, a brzegiem powierzchni żującej.

POWIERZCHNIA WPROWADZAJĄCA

Część powierzchni pośredniej po której przemieszcza się klamra podczas osadzania na podłożu.

RAMIONA KLAMER

RAMIĘ STABILIZUJĄCE

• na powierzchni stabilizacyjnej

• jest sztywne

• przenosi siły poziome

• traci kontakt z zębem przy zdejmowaniu

RAMIĘ PROWADZĄCE KLASYCZNE

• na całej szerokości powierzchni prowadzącej klasycznej

• jest sztywne

• nie ugina się i nie traci kontaktu podczas zdejmowania

• umożliwia zdejmowanie protezy wzdłuż ustalonego toru wprowadzania

RAMIĘ PROWADZĄCE AKTYWNE

• na powierzchni prowadzącej aktywnej

• jest sprężynujące

• jest to rodzaj ramienia retencyjnego

• współdziała z ramieniem retencyjnym

• umożliwia zdejmowanie wzdłuż ustalonrgo toru

RAMIĘ PROWADZĄCE BIERNE

• na powierzchni prowadzącej biernie

• prowadzi protezę wzdłuż obranego toru

• współpracuje z innymi ramionami tego rodzaju

• mocuje protezę przez wklinowanie (kierunek sił ściągających w czasie żucia nie jest zgodny z kierunkiem toru wprowadzania protezy)

RAMIĘ RETENCYJNE

• koniec na powierzchni retencyjnej

• jest sprężynującec

• zapobiega ściąganiu protezy w czasie wykonywania różnych czynności w jamie ustnej

• nie traci kontaktu z zębem podczas zdejmowania

!!!spełnia również rolę ramienia stabilizującego

KLAMRY

KLAMRA SAMODZIELNA

Składa się z ramienia retencyjnego, z prowadzącego klasycznie lub aktywnie i może samodzielnie umocować protezę bez współdziałania z innymi elementami.

KLAMRA ZALEŻNA

Może być konstruowana przez kombinację ramion retencyjnego lub prowadzacego aktywnie i stabilizującego, dwóch ramion retencyjnych oraz przez ramiona prowadzace klasycznie i stabilizujące.

KLAMRA ZESPOŁOWA

Powstaje z połączenia 2 lub więcej klamer pojedyńczych umieszczonych obok siebie w jednym szeregu. Umieszcza się je zwykle w okolicy zębów przedtrzonowych i trrzonowych. Mają one za zadanie poprawę utrzymania protezy w przypadkach niekorzystnych warunków w jamie ustnej.

KLAMRA CIĄGŁA

Metalowe pasmo przebiegające po językowej lub policzkowej stronie 2 lub większej liczby zębów.

Może być umiejscowione tylko na powierzchniach górnokątowych i równoległych do ananlizatora.

Klamra taka polepsza stabilizację i umożliwia rozłożenie sił żucia na większą liczbę zębów

ELEMENTY PRECYZYJNE

Umocowanie precyzyjne to konstrukcja, która służy do zakotwiczenia protez ruchomych na podłożu dzięki istnieniu zębów naturalnych lub wszczepów. Składa się z 2 głównych części tworzących między sobą mechaniczne połączenie. Jedna część to matryca - osadzona na zębie lub kilku zębach, na korzeniu zęba lub wszczepie oraz druga - patryca - zamontowana w protezie ruchomej.

Zalety elementów precyzyjnych

• pozwalają uzyskać dobry efekt kosmetyczny

• zapewniają oddziaływanie tylko sił pionowych na zęby filarowe i korzystną stymulację bezzębnych odcijnków pola protetycznego ( podczas dynamicznej fazy Z ucia)

• zapewniają równoległość toru wprowadzania protezy do osi długiej zębów oporowych ( brak działania przemieszczającego)

• elementy te można aktywować lub wymieniać w przypadku pogorszenia się utrzymania protez

Elementy te tworzą połączenie poprzez:

• tarcie

• mechaniczną retencję

• wykorzystanie sił magnetycznych

• wykorzystanie sił ześrubowania

Podział elementów precyzyjnych:

sztywne ruchome

wewnątrzkoronowe zewnątrzkoronowe

1. łączniki wewnątrzkoronowe

• łączniki magnetyczne

• łączniki cierne, trące

• zasuwy z możliwością aktywacji

• zasuwy bez możliwości aktywacji

• zamki

• zatrzaski

2. łączniki zewnątrzkoronowe

• łączniki poprzeczkowe

• poprzeczka Ackermana

• poprzeczka Doldera

• łączniki wspornikowe

• łączniki sztywne

• łączniki ruchome

• łączniki sprężynujące

WYKONANIE LABORATORYJNE

1. Przygotowanie modelu:

• Blokada podcieni

• Przygotowanie powierzchni retencyjnych - naklejenie płytki woskowej ( wytworzenie stopnia tak aby odpowiadał dolnemu brzegowi ramienia retencyjnego )

• Pogrubienie woskiem części wyrostka zębodołowego na których są zaznaczone zaczepy do umocowania płyty akrylowej (1,5 - 2mm)

2. Powielenie modelu roboczego w masie agarowej ( wykonanie negatywu)

• Podgrzanie rozdrobnionego agaru ( w temp. wrzenia wody)

• Ostudzenie agaru do temp. 42 C

• Zaizolowanie modelu gipsowego w ciepłej wodzie

• Odlanie w puszce do powielania (agarowy negatyw )

• Wyjęcie mlodelu z puszki odlweniczej ( po stężeniu agaru )

• Ułożenie formy agarowej w puszce

• Umocowanie stożka odlewniczego

III. Wypełnienie formy masą ogniotrwałą

• Wprowadzenie do uzyskanej formy masy ogniotrwałej (wymieszana w mieszalniku próżniowym)

• Zastudzenie masy (45 min.)

• Uwolnienie masy z agaru

3. Oróbka i utrwalenie modelu wtórnego

• Przeniesienie na model wtórny rysunku projektu szkieletu

• Wysuszenie modelu ( suszarka elektryczna, 200 C, 30 min. )

• Zanurzenie modelu w płynie utrwalającym

4. Modelowanie szkieletu z gotowych fragmentów wosku (od elementów najgrubszych do najcieńszych)

5. Wykonanie woskowego modelu leja wlewowego

• Kanały odlewnicze ( krótkie i grube ) wymodelować przy najgrubszych miejscach protezy

• Kanały odpowietrzające - w miejscach cienkich i długich

6. Wykonanie formy odlewniczej z masy ogniotrwałej

• pokrycie modelu woskowego warstwą masy wstępnej lub specjalnum płynem ( np.Waxit )

• wygrzanie formy

7. Włożenie do wirówki formy odlewniczej i tygla ze stopem odlewniczym

• wyważenie wirówki

• wypełnienie formy metalem ( siła odśrodkowa )

• wystudzenie formy z odlewem

• wydobycie odlewu z formy

8. Obróbka gotowego odlewu

• oczyszczenie protezy z masy ogniotrwałej ( piaskowanie)

• odcięcie kanałów odlewniczych

• polerowanie protezy

1. Sprawdzenie metalowego szkieletu w ustach

9. Ustawienie zębów

10. Sprawdzenie wysokości zwarcia

11. Oddanie gotowej protezy.

8

---