W1
Podstawowe zagadnienia epistemologii
Teoria i status wiedzy, argumentacja
Problem analityczny - czym jest wiedza, jak ją odróżnić od czegoś innego
Problem demarkacji - co jest przedmiotem wiedzy, jakie są rodzaje wiedzy
Problem metody - jak uzyskujemy wiedzę, różne sposoby ich ulepszanie i racjonalność
Problem sceptycyzmu - czy wiedza jest możliwa, argument sceptycki
Problem wartości - czy wiedza jest potrzebna i kiedy
WN1
Idealny obraz nauki zgodnie z wąskim indukcjonizmem
1 naukowiec obserwuje fakty bez selekcji
2 analizuje fakty bez założeń i postulowania
3 przeprowadza generalizacje indukcyjne
4 wyprowadza dedukcyjne wnioski i obserwacje
Obraz arystotlesowski i beconowski indukcji
Arystoteles - sylogistyka (kwadrat logiczny) każde x jest P; Y jest x; Y jest P
Obserwacja -> duża generalizacja -> stwierdzenie średniej ogólności
Bacon - to samo tylko powoli i stopniowo po drabinie
Wiedza naukowa (struktura, rozwój i problem demarkacji) wg Franciszka Becona (teoria złudzeń i etap konstrukcyjny)
Struktura:
-obserwacja,
-zestawienie przypadków podobnych i różnych,
-stopniowe uogólnianie
Rozwój nauki odbywa się poprzez akumulacje uogólnień.
Metoda indukcji (Becon, kanony Milla)
Bacon: kanon zgody (p i q)-> r; (p i ~q)-> r; zatem p -> r
Kanon różnicy (p i q)-> r; (~p i q)-> ~r; zatem p -> r
Kanony Milla: Kanon jedynej różnicy, Kanon jedynej zgodności, Kanon zmian towarzyszących, Kanon połączonych metod zgodności i różnicy, Kanon reszt (w odpowiedziach do ezg I r. z logiki)
WN2
Rola indukcji w empirycystycznym podejściu do wiedzy
-obserwowanie faktów i eksperymentowanie
-tłumaczenie danych obserwacyjnych za pomocą hipotez o zależnościach zdarzeń
-wysuwanie wniosków z hipotez o innych faktach
Rozumowania indukcyjne i ich własności
Indukcja prosta; Generalizacja; Sylogizm statystyczny; Analogia;
Zawodne- przy prawdziwych przesłankach wniosek może być fałszywy
Rozszerzają i uogólniają wiedzę- wniosek zawiera więcej niż przesłanki
Entymematyczne (oparte na części przesłanek)- zakładają niezmienność praw przyrody
Problem indukcji
- nasza wiedza jest uzasadniana empirycznie
- część wiedzy jest uzasadniana indukcyjnie
- indukcji nie można uzasadnić empirycznie
Problemy z rozumieniem problemu indukcji
Mylenie z problemem redukcji - problem indukcji dotyczy uzasadnienia prawdziwości wniosku indukcyjnego; uzasadnienia empirycznego dla uogólnienia
WN3
Zarzuty Hempla wobec Beconowskiego ujęcia nauki
Zgodnie z Baconem współczesna nauka nie byłaby możliwa ponieważ:
W teoriach używamy terminów nieobserwacyjnych; faktów w ogóle jest zbyt wiele; zjawiska mają zbyt wiele własności; indukcja..
Logiczna struktura nauki wg Hempla
Falsyfikacja:
H Ⴎ O
~O
A więc, ~H
Wypadki niezawodnego rozumowania opartego na schemacie modus tollendo tollens (modus tollens):
p Ⴎ r
~r
A więc ~p
Konfirmacja
H Ⴎ O
O
A więc, H
Wypadki zawodnego rozumowania opartego na błędzie afirmacji następnika
p Ⴎ r
r
A wie, p
WN4
Pragmatyczne uzasadnienie indukcji
Mamy silne skłonności indukcyjne, dobrze, że je mamy jeśli indukcja jest użyteczna; na zasadzie parafrazy zakładu Pascala tylko przy użyciu indukcji możemy coś zyskać.
Nie ma lepszych metod niż indukcja; inna metoda mogła by istnieć tylko przy niezmiennych prawach natury; w takim przypadku indukcja byłaby dobra
Wiedza naukowa wg indukcjonizmu (struktura, rozwój i problem demarkacji)
Nauką może być coś co jest chociaż teoretycznie testowalne;
-Akumulacja danych-> akumulacja teorii-> redukcja
-redukcja homogeniczna - pomiędzy teoriami w tym samym języku teoretycznym
-heterogeniczna - pomiędzy teoriami w różnych językach teoretycznych
Zarzuty wobec indukcjonizmu
Indukcjonizm nie bierze pod uwagę hipotez pomocniczych, nie wiadomo więc w jakim stopniu potwierdza hipotezę główną;
Logiczna struktura falsyfikacji i konfirmacji
Falsyfikacja
P -> Q; ~Q; zatem ~P; niezawodne, modus tollens
Konfirmacja
P -> Q; Q; zatem P; zawodne, błąd afirmacji następnika
Paradoks kruków i jego implikacje dla teorii konfirmacji
1.„Wszystkie kruki są czarne” jest logicznie równoważne z 2.„Wszystko co nie jest czarne nie jest krukiem”
Falsyfikacja 1 i 2 - nieczarny kruk
Konfirmacja 2 - nieczarny niekruk
WN5
Falsyfikacjonistyczna wizja nauki
Teorie naukowe muszą podlegać falsyfikacji; logicyzm; rozwój przez rewolucje i brak spójności pomiędzy poszczególnymi teoriami
Idealna: badacz wymyśla wszystkie teorie -> falsyfikacja -> eliminuje wszystkie poza jedną
Realna: jak najwięcej falsyfikowanych teorii -> falsyfikacja i najsurowsze testy
Idealny obraz nauki wg konfirmatyzmu i falsyfikacjonizmu
Falsyfikacjonizm:
-idealny badacz wymyśla wszystkie możliwe teorie, a następnie kolejno poddaje je testom
-używa się jedynie falsyfikacji (procesu dedukcyjnego)eliminuje się wszystkie teorie, aż zostanie tylko jedna niesfalsyfikowana
-w logicznej rekonstrukcji nie ma miejsca na rozumowania indukcyjne
Konfirmatyzm:
- idealny badacz o ponadnaturalnych władzach, dysponujący nieskończonym czasem i nieograniczonymi środkami technicznymi i fizycznymi, zbiera dane, a następnie je uogólnia
- wynikiem badań jest uzyskanie jednej teorii wszystkiego (lub pewnej liczby spójnych ze sobą
teorii)
Falsyfikowalność jako dyrektywa metodologiczna
Falsyfikowalność- zdania bazowe pary zdań sprzecznych; Potencjalny falsyfikator- zdanie sprzeczne; Teoria jest falsyfikowana kiedy klasa falsyfikatorów nie jest pusta;
- Tym lepsza teoria im bardziej jest falsyfikowalna - Bardziej precyzyjna, Mniej nieostra, Bardziej ogólna, Mniej prawdopodobna teoria jest bardziej falsyfikowalna
Problemy falsyfikacjonizmu
- co jeśli nie indukcja czyni bardziej skorroborowaną teorię lepszą
- falsyfikacjonizm nigdy nie musi odrzucić hipotezy (może odrzucić hipotezę pomocniczą)
- skoro odrzucenie jednej hipotezy zależy od koroboracji innej to nie możemy jej odrzucić
- funkcjonuje tylko jeśli prawa natury są proste i uniwersalne a tego założyć nie można
Problem hipotez pomocniczych
Można by się zastanowić, czy nie należy rozważyć, która z hipotez H, czy A jest bardziej skorroborowana i wziąć pod uwagę przyszłe testy.
Nie jest to roziwązaniem dla Poppera bo wnioskowalibyśmy coś na temat przyszłości (np. że H jest fałszywa) na podstawie wiedzy na temat przeszłości (że ~(H Ⴗ A) oraz że A jest bardziej skorroborowana niż H).
WN6
Rozwój nauki wg Kuhna
Naukowcy ufają paradygmatowi, niepowodzenia są ich błędami-> Naukowcy przestają ufać paradygmatowi i chcą się odeń uwolnić-> Porzucenie paradygmatu, poszukiwanie nowych rozwiązań i paradygmatów-> Jeden wygrywa i zostaje przyjęty
1 pojawienie się paradygmatu; 2 nauka normalna; 3 kryzys; 4 rewolucja
(paradygmaty nie są odrzucane ani przyjmowane w porównaniu do innych - nie stosuje się logika falsyfikacji)
WW1-WW3
Formalne własności funktora „wie, że”
Funktor „S wie, że P” jest ekstensjonalny i intensjonalny
Klasyczna definicja wiedzy
Warunek przekonania - s wierzy, że p
Warunek prawdziwości - p jest prawdą
Warunek uzasadnienia - przekonanie s, że p jest uzasadnione (przekonania inferencyjne i nieingerencyjne) - [Zasada U - jeżeli przekonanie s, że p jest uzasadnione I z p wynika q I s jest przekonany że z p wynika q TO przekonanie s , że q jest uzasadnione]
Konstrukcja przykładów Gettiera
- Dołączanie alternatywy i zasada uzasadniania (ford, Barcelona)
- Przypadek (zepsuty zegar, owce na pastwisku)
Rodzaje odpowiedzi na problem Gettiera
- Dodanie czwartego warunku (nie wywodzenie z fałszu; niezawodność)
- Zmiana definicji wiedzy (Goldman, Nozick)
- Nie można zdefiniować wiedzy - (Wittgenstein; wiedza jako pojęcie pierwotne)
Teorie wiedzy z czwartym warunkiem
Infalibilizm - s ma niepodważalne świadectwo dla przekonania że p (wiedza percepcyjna nie jest wiedzą)
Niewnioskowanie z fałszu - 1 „przekonanie s że p jest uzasadnione jeśli nie zostało wywiedzione z fałszywej przesłanki” -większość przekonań byłaby nieuzasadniona
2 „s nie doszedł do przekonania że p na podstawnie fałszywego przekonania” za mało ogólne
Podważalność „nie istnieje żadne prawdziwe zdanie q takie, że gdyby dodać q do przekonań S to S nie miałby dłużej uzasadnienia przekonania, że p” warunki podważania mogą same zostać podważone
Przyczynowa teoria wiedzy (Goldman)
Fakt p musi być przyczynowo związany z przekonaniem S że p (percepcja, pamięć, introspekcja, rozumowanie)
Wiedza na temat przyszłości wymaga wstecznych łańcuchów; wiedza na temat zdań ogólnych nie ma charakteru przyczynowego; wioska potiomkinowska
Gdybaniowa teoria wiedzy (Nozick)
Podążanie za prawdą (i za falszem) (kontrfaktyczne okresy warunkowe - światy możliwe…)
S jest przekonany, że p
P jest prawdą
Jeśli p nie byłoby prawdą to S nie byłby przekonany, że p
Jeśli p byłoby prawdą to S byłby przekonany, że p
Uzasadnione przekonanie to przekonanie podążające za prawdą.
Reliabilizm (Goldman)
Uzasadnienie dla tego, że p zależy od tego czy przekonanie, że p zostało nabyte na drodze wiarygodnych procesów poznawczych (tj. takich które zazwyczaj prowadzą do powstania prawdziwych przekonań(percepcja, pamięć, introspekcja, rozumowanie))
Epistemiczny internalizm i eksternalizm
Internalizm w kwestii uzasadniania - jeśli ၡ ma uzasadnienie dla przekonania, że p, to ma też wiedzę na temat tego, że ma uzasadnienie dla przekonania, że p.
Externalizm w kwestii uzasadniania - możliwe jest, by ၡ miał uzasadnione przekonanie, że p, a jednocześnie nie miał wiedzy na temat tego, że jego przekonanie, że p, jest uzasadnione.
SU1
Pojęcie uzasadniania
Rodzaj\sposób |
apriorycznie |
Aposteriorycznie/empirycznie |
Bezpośrednie |
Konwencje terminologiczne |
Spostrzeżenia |
pośrednie |
Dedukcyjne wnioskowanie (dowodzenie) |
Indukcyjne wnioskowanie (sprawdzanie) |
Problem regresu w kwestii uzasadniania
Przekonania są uzasadnione innymi przekonaniami; jeżeli uzasadnianie koliste jest niedozwolone to pozostaje tylko regres w nieskończoność
Podstawy i formy fundacjonizmu
Przekonania są pośrednie (zwykłe) i bezpośrednie (bazowe) mają szczególny status epistemiczny i służą za uzasadnienie wszystkich innych przekonań.
W tych formach Fundacjonizmu przekonania bazowe są:
Silny - bezbłędne, niepowątpiewalne, niekorygowane, pewne
Umiarkowany - dobrze uzasadnione ale nie pewne
Słaby - zyskują silny status epistemiczny przez spójność
Rodzaje zdań bazowych
Racjonalistyczny Kartezjusza |
Myślę; przekonania o treści umysłu |
Tradycyjny Empirystów |
Percepcje - idee |
Logicznego empiryzmu |
Dane zmysłowe (ayer) Zdania protokolarne (neurath, Carnap) |
Reliabilizm Goldmana |
Bezwarunkowo wiarygodne przekonania |
Argumenty przeciw istnieniu zdań bazowych
Sellars - czyste doświadczenie nie ma charakteru pojęciowego ani normatywnego
Wittgenstein - nie da się sformułować argumentu Szeptyckiego;
Ayer - „istnieję” wyraża jedynie prawdę przygodną, istnienie S jest w presupozycji powiedzenia S „Istnieję”
SU2
Krytyka Quina weryfikacjonistycznej teorii znaczenia
Dwa dogmaty: Zdania analityczne i syntetyczne, weryfikacja empiryczna zdań empirycznych
Niezależnie od świadectw zawsze będą różne możliwe teorie
Zdania weryfikowane są w grupach (hipotezy pomocnicze)
WTH
Główne tezy teorii holistycznych
Nauka jest siecią; konflikt z doświadczeniem powoduje przystosowania wewnątrz sieci; swoboda doboru zdań; poszczególne świadectwa nie są związane z poszczególnymi zdaniami; indywidualne zdania nie mają treści empirycznej; zdania ze środka Siecie odrzucamy niechętnie
Relacja koherencji i mocy uzasadniania
Relacja koherencji - zdanie jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy kiedy jest wewnętrznie spójne
Problemy koherentyzmu
Rózny stopień uzasadnienia; problem izolacji przekonania koherentne nie łączące się ze swiatem; alternatywne systemy przekonań koherentnych; prawda - jeśli walorem jest koherencja to prawda nei musi być; metaproblem - spójność systemu trzeba ocenić na zasadzie przekonań meta które muszą być spójne… regres (można uniknąć przez odrzucenie założenia internalistycznego)
SU3
Główne tezy infinityzmu
- odrzucenie pojęcia uzasadniania, w którym uzasadnienie przenoszone jest ze zdania na zdanie (uniknięcie regresu w nieskończoność)
- struktura uzasadniania ma postać nieskończonych łańcuchów, w których nie ma powtórzeń,
- dzięki coraz dalszemu oddaleniu się od zdania, które mamy uzasadnić, co raz bardziej wzrasta epistemiczna wartość uzasadnienia,
Problemy teorii infinitystycznych
1. Niektóre przekonania są uzasadnione |
<-Sceptycy zaprzeczają Uzasadnianie ma koniec - nieuzasadnione przekonanie |
2. Żadne przekonanie nie jest uzasadnione, jeśli nie opiera się na jakimś innym przekonaniu. |
<-Fundacjoniści zaprzeczają Uzasadnianie ma koniec - przekonanie bazowe (uzasadnione bezpośrednio) (dom) |
3. Przekonanie bx nie może być uzasadnieniem dla by jeśli bx nie jest uzasadnione |
<-Dogmatycy zaprzeczają Uzasadnianie ma koniec - przyjęte przekonanie które nie jest uzasadnione i nie nieuzasadnione |
4. Jeśli przekonanie bx jest uzasadnieniem dla przekonania by, to by nie może być uzasadnieniem bx (ani bezpośrednim ani pośrednim przez inne przekonania) |
<-Koherencjoniści zaprzeczają Uzasadnianie nie ma końca - jest pętlą lub siecią |
W. Zatem regres w nieskończoność |
<-Infinityści nie zaprzeczają niczemu Uzasadnianie nie ma końca - nie regres lecz nieskończony łańcuch uzasadnień, linia
|
J 1:5 et lux in tenebris lucet et tenebrae eam non conprehenderunt