Metoda indywidualnych przypadków (studium indywidualnych przypadków)

(wg T.Pilcha) - sposób badań polegający na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych

Pierwsza część def. wyróżnia metodę ind. przyp. od innych metod; druga część def. jest swoista dla każej metody badań pedag., a nawet dla badań pedag. w ogóle. W tym jednak przypadku rzec można, że cel stworzył metodę i jej funkcje. Z potrzeby rozpoznania skomplikowanych sytuacji, ich istoty i przyczyn zrodziła się metoda, która wkomponowana została w praktyczne cele usuwania nieprawidłowości lub sytuacji zagrożenia w indywidualnych losach ludzkich. Jej szczególny rodowód i ścisłe pokrewieństwo z metodą pracy socjalnej uzasadniają podkreślenie w definicji funkcji poznawczych i terapeutycznych.

osobistych, techniki projekcyjne,

Techniki używane w metodzie indywidualnych przypadków: wywiad, obserwacja, analiza dokumentów testy

Metoda wywodzi się z metod pracy socjalnej rozwijanych w pedagogice opiekuńczej na przełomie XX wieku, rozpowszechnionych w latach 20-tych

Działalność opiekuńcza wyrastając z ram filantropii szukała naukowych podstaw swej pracy i bardziej skutecznych form oddziaływania. Ewolucja szła od filantropii do opartej na naukowych podstawach pracy socjalnej, od zwykłego ratownictwa do naukowej profilaktyki. Istota metody indywidualnych przypadków polegała na przekonaniu, że upadek i nędza mają przyczynę w słabości jednostki oraz, że warunkiem wydźwignięcia się człowieka w sytuacji kryzysowej jest wszechstronne rozpoznanie przyczyn konkretnego przypadku i zindywidualizowana pomoc przewidująca obok materialnych bodźców także wyzwalanie praktycznej aktywności człowieka i psychicznej zaradności oraz wiary we własne siły.

Z metody pracy opiekuńczej zostały na grunt metody badawczej przeniesione ogólne założenia poznawcze i generalna koncepcja wyrażająca się w skutecznej pomocy dla konkretnego przypadku.

Metoda ind. przyp. sprowadza się w pedagogice do biografii ludzkich . Ograniczenie analizy do konkretnych, jednostkowych przypadków wychowawczych ma uzasadnienie w historycznym rodowodzie tej metody oraz utylitarnym sensie dla praktyki wychowawczej, której ta metoda służy.

Trudności w budowaniu uogólnień

Wszelka pochopna generalizacja oparta na badaniach małych grup jest niebezpieczna. Rozciąganie prawidłowości poznanych przy badaniu wybranej populacji na populację generalną lub inne zbiorowości wymaga dużej ostrożności. Prawo do generalizacji rośnie w miarę kompetencji badającego oraz uzyskiwania podobnych wyników w innych badaniach na innych grupach lub przypadkach.

M.Łobocki, Wprowadzenie do metodologii badań, Kraków 1999

Metoda indywidualnych przypadków = studium indywidualnych przypadków =

= studium przypadku = analiza przypadku = metoda kliniczna

Akcent kładzie się na działania terapeutyczne czy psychoterapeutyczne, ponieważ badacz odwołujący się do tej metody zainteresowany jest szczególnie losem osób o zaburzonym rozwoju i nie poddających się zwykłym oddziaływaniom wychowawczym.

Cel stosowania tej metody:

• postawienie diagnozy różnego rodzaju zaburzeń,

• ukazanie ich przyczyn i kontekstu środowiskowego czy kulturowego

Sporządzona za pomocą tej metody indywidualna charakterystyka osoby koncentruje się na personalnych o niej informacjach, na: historii życia, funkcjonowaniu w rodzinie, szkole, środowisku rówieśniczym, rozwoju umysłowym, społecznym i fizycznym oraz takich, cechach osobowości, jak postawy,zainteresowania, poczucie niezależności, wytrwałość i inne.

Techniki: wywiad, analiza treściowa i formalna dokumentów osobistych, analiza wytworów, obserwacja uczestnicząca, testy psychologiczne, techniki projekcyjne

Spłycenie badań przeprowadzonych metodą ind. przypadków

• niedostateczne sprawdzanie wiarygodności otrzymanego materiału badawczego

• wyprowadzanie z materiału badawczego zbyt pospiesznych, a tym samym często zgoła pochopnych, uogólnień

pomocne w pomniejszeniu niedomagań metody:

• wysoki poziom kompetencji badacza,

• twórcza (niekonwencjonalna) postawa badawcza,

• krytyczny stosunek do podejmowanych badań

---