Proces uczenia się - to trwające nieustannie gromadzenie doświadczeń, dzięki którym modyfikowane są dawne formy zachowania lub powstają nowe. Proces uczenia się jest procesem ciągłym, obejmującym całość doświadczeń jednostki.
Czynność uczenia się jest to zamierzona aktywność jednostki, w wyniku, której zdobywa ona nowe doświadczenia. Czynność uczenia się prowadzi zawsze do osiągnięcia określonego celu (wyniku).
Uczenie się jest procesem polegającym na kumulowaniu doświadczeń. W procesie uczenia będą się zmieniały czynności uczenia się, jedne ustępują, a pojawiają się nowe.
Poznawanie otaczającego świata bezpośrednio, za pomocą zmysłów nazywamy uczeniem się sensorycznym.
Poznawanie rzeczywistości w sposób pośredni, w którym podstawową rolę odgrywa słowo, nazywamy uczeniem się werbalnym.
Rodzaje uczenia się:
a. Warunkowanie klasyczne:
Eksperyment nad warunkowaniem klasycznym przeprowadził jako pierwszy Pawłow. Stwierdził on, że podanie psu pokarmu do pyska wywołuje u niego wydzielanie śliny. Reakcję tą, Pawłow nazwał reakcją bezwarunkową, ponieważ występuje ona bez uczenia się, utrwalony dziedzicznie; pokarm zaś jest bodźcem bezwarunkowym dla tej reakcji.
Następnie zaobserwował, że jeśli bezpośrednio przed podaniem psu pokarmu zadzwoni dzwonek, to po kilku próbach na sam dźwięk dzwonka pies zaczyna się ślinić. Pies nauczył się, że dźwięk występujący przed podaniem pokarmu jest jego sygnałem. Tego typu bodziec nazwał Pawłow bodźcem warunkowym, a wydzielanie śliny na dzwonek - reakcją warunkową.
Reakcje bezwarunkowe(odruchy bezwarunkowe) - są to wrodzone reakcje organizmu na bodźce biologicznie nieobojętne, zachodzące według określonych praw dzięki działaniu ośrodków nerwowych. Przykładem odruchu bezwarunkowego jest kaszel, ślinienie, ssanie, oddychanie, orientacja, mruganie.
Bodziec warunkowy - to bodziec biologicznie obojętny (światło, dzwonek), który w wyniku łączenia go z bodźcem biologicznie ważnym stał się sygnałem pojawiania się bodźca istotnego dla organizmu. Aby wystąpił odruch warunkowy musi być zachowana kolejność występowania bodźców.
Reakcja warunkowa (odruchy warunkowe) - to nabyte reakcje organizmu dochodzące do skutku w najwyższej korowej części układu nerwowego przez skojarzenie działania bodźca obojętnego z bodźcem biologicznie nieobojętnym.
B. Warunkowanie instrumentalne:
W toku warunkowania instrumentalnego organizm uczy się tego, że osiągnięcie bodźca bezwarunkowego jest możliwe dopiero po wykonaniu pewnej określonej reakcji.
W uczeniu się przez warunkowanie klasyczne jednostka uczy się znaków, sygnałów, a w uczeniu się przez warunkowanie instrumentalne uczy się reakcji
(Skinner - eksperyment ze szczurem)
Formy uczenia się:
a. Uczenie pamięciowe - polega na powtarzaniu tekstu czy czynności aż do prawidłowego reprodukowani. Ma zastosowanie w nauce szkolnej.
Prawo Foucaulta:
„czas potrzebny do wyuczenia się określonego materiału jest proporcjonalny do kwadratu długości szeregu”
Najmniej czasu i powtórzeń będzie wymagał początek i koniec szeregu, a najwięcej partia środkowa.
Prawo Josta:
„Powtórzenie rozłożone w czasie daje lepsze rezultaty w zapamiętaniu materiału niż powtórzenie skomasowane. Rezultaty powtórzeń są tym lepsze, im dłuższe są przerwy między nimi.”
B. Uczenie się przez próby i błędy - w uczeniu tym można wyróżnić dwa stadia:
- Szukanie rozwiązania, próbowanie różnych sposobów,
- Ćwiczenie się w rozwiązywaniu, w czasie, którego liczba błędów z każdą próbą maleje. Uczenie to występuje znacznie szybciej, jeśli towarzyszy mu stan zadowolenia.
Prawo efektu:
„Wśród wiele reakcji wykonywanych w określonej sytuacji utrwalają się te, po których następuje efekt w postaci nagrody.
C. Uczenie się przez rozwiązywanie problemów - tego rodzaju uczenie się polega na ciągłym pokonywaniu trudności, uczy unikania poprzednich błędów i stosowania coraz skuteczniejszych sposobów działania. Uczenie takie jest efektywne, daje trwałe wyniki, uczy operowania zdobytą wiedzą, wpływa na rozwój intelektualny, uczy poprawnego rozumowania i rozumienia treści materiału, ale pochłania dużo czasu.
D. Uczenie się przez zrozumienie - warunkiem przyswojenia materiału jest zrozumienie wszystkich określeń terminów z danego zakresu.
Uczenie się - jedno z podstawowych pojęć psychologii - to proces zdobywania wiadomości, nawyków sprawności, prowadzący do stałych zmian w zachowaniu.
Uczenie można rozpatrywać jako czynność lub jako proces:
czynność - wtedy, gdy chcemy sobie coś przyswoić np. wiersz
proces - to układy czynności.
O tym czy dana czynność lub proces zachodzi wnioskujemy na podstawie zaobserwowanych zmian - uczenie, więc jest procesem nabywania doświadczeń wyrażające się modyfikacją zachowania.
Uczenie się może mieć charakter zamierzony jak i niezamierzony.
W pedagogice uczenie się odnoszone jest do czynności ucznia. Efekty uczenia się zależne są między innymi od pamięci, koncentracji uwagi, motywacji, zainteresowań, zdolności.
Rodzaje uczenia się:
Uczenie się pamięciowe, - którego celem jest zapamiętanie układów wiadomości lub czynności tak, by można je było powtarzać w sposób bezbłędny - podstawowa czynność to powtórzenia. Odnoszą się do tego trzy prawa:
Postawa czynna powoduje lepsze efekty niż postawa bierna;
Zapamiętanie początku i końca materiału wymaga mniej powtórzeń niż zapamiętanie środka;
Czas potrzebny do wyuczenia się określonego materiału jest wprost proporcjonalny do kwadratu długości szeregu.
Uczenie się przez rozwiązywanie problemów, - gdy podmiot spotyka się z sytuacją nową, trudną, gdy zadanie nie może być rozwiązane przy pomocy posiadanej wiedzy. Uczeń informacje musi sam wytworzyć.
Uczenie się przez próby i błędy- wtedy, gdy podmiot znajduje się w jakiejś nowej sytuacji, rozpatruje nowy układ zależności, po to by lepiej przystosować się do życia. Jest to nieekonomiczny sposób uczenia się, stosowany tam gdzie zawodzą inne. Podstawowe prawo odnoszące się do tej formy uczenia się to prawo efektu Thorndike:
Wśród wielu wykonywanych czynności, najsilniej utrwalają się te, po których następuje efekt w postaci nagrody.
Uczenie się przez wgląd, czyli przez zrozumienie - odkrywanie organizacji materiału, nadawanie mu jakiejś struktury. Chodzi o wniknięcie w istotę rzeczy, zobaczenie powiązań między elementami, wniknięcie w terminy wchodzące w zakres działania
Uczenie się sensoryczne, polegające na wytwarzaniu odruchów warunkowych
Uczenie się przez naśladownictwo
.