MIASTO- historycznie ukształtowany typ osiedla wyznaczony istnieniem konkretnej społeczności cząstkowej, skoncentrowanej na pewnym obszarze o odrębnej organizacji uznanej prawnie oraz wytwarzającej w ramach swojej działalności zespół trwałych urządzeń o specyficznej fizjonomii, która odzwierciedla odrębny typ krajobrazu.
URBANIZACJA- proces wzrostu liczby mieszkańców miast i osiedli miejskich względem ogólnej liczebności ludności obszaru znajdującego się w sferze aktywnego wpływu miast.
ASPEKTY URBANIZACJI:
-demograficzny
-ekonomiczny (wzrost czynników miastotwórczych w miastach na obszarach których dokonuję się uprzemysłowienia oraz wzroście liczby ludności zatrudnionej w zawodach poza rolnictwem, zamieszkałej w strefach przyległych do tych miast w stosunku do ludności wykonującej zawody rolnicze)
-przestrzenny (wzrost terenów mających miejski charakter zabudowy i zagospodarowania. Jest procesem kształtowania przestrzeni ekonomicznej według cech i funkcji miejskich)
-społeczny (zmiana w sposobie i stylu życia mieszkańców. Polega na przyjmowaniu miejskiego wzorca konsumpcji)
ETAPY ROZWOJU MIAST:
-urbanizacja (w centrum wzrasta gwałtownie liczba ludności w stosunku do obszarów zewnętrznych)
-suburbanizacja (rozszerza się strefa zewnętrzna. Charakteryzuje się szybszym przyrostem liczby ludności w obszarach zewnętrznych niż w centrum miasta. Ale cała aglomeracja ciągle wzrasta. Zaczyna tracić na znaczeniu centrum miasta.)
-dezurbanizacja (spadek ludności w fazie centralnej i również na obszarach zewnętrznych. Zmniejsza się aglomeracja jako całość. Przyczyny np. migracja ludności)
-reurbanizacja (faza odrodzenia miasta. Wszystko zaczyna się od początku.)
CZYNNIKI POWSTAWANIA MIAST:
-wewnętrzne i zewnętrzne
-planowe i żywiołowe
CZYNNIKI ROZWOJU MIAST:
-pierwotne (w Polsce przemysł)
-wtórne
-wytyczne miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
-decyzje lokalizacyjne
-uchwały deglomeracyjne (np. ograniczenie przemysłu)
SPOSOBY ROZWOJU MIAST:
-monocentryczny
-policentryczny
-złożony
MIERNIKI ROZWOJU MIAST:
-liczba mieszkańców (podstawowy miernik)
-stopa bezrobocia
-gęstość zaludnienia
-struktura zatrudnienia
-liczba dochodów / 1000 mieszk.
-dochody podatkowe / 1000 mieszk.
-inwestycje (krajowe i zagraniczne)
-liczba podmiotów gospodarczych / 1000 mieszk.
-PKB / mieszk.
-liczba studentów
PROGI ROZWOJU MIAST:
-progi przestrzenne (wynikają z ukształtowania terenu, warunków wodnych, istniejącego zagospodarowania terenu, możliwości rozwoju sieci infrastruktury technicznej)
-progi terenowo-strukturalne (wynikają z konieczności zmiany struktury istniejącego zagospodarowania i użytkowania terenu np. konieczność rozbudowy centrum)
-progi ilościowe (ograniczające nie zabudowę poszczególnych terenów, lecz wielkość miasta jako całości wynikające np. z niewydolności ujęć wodnych, oczyszczalni ścieków, przepustowości dróg i kolei łączących miasto z regionem)
RODZAJE MIAST:
-kryterium demograficzne
-k. siła przyciągania
-k. archeologiczne
-k. historyczne
-k. etniczne
-położenie topograficzne
-rozmieszczenie geograficzne
-z punktu widzenia gospodarczo-socjalnego
-według pełnionej funkcji w systemie osadniczym
FUNKCJE MIAST:
-funkcje zbioru miast
-funkcje każdego miasta
-rozmieszczenie funkcji w przestrzeni miasta
Każde miasto jest złożonym zjawiskiem, na które składają się trzy powiązane ze sobą elementy: urządzenia trwałe czyli zabudowania, grupa ludności, produkcja dóbr i ich konsumpcja.
W zależności od tego który z elementów zostaje wyłoniony jako pierwszy powstają różne warianty typologii funkcjonowania miast:
-kryterium rodzajowe (administracyjno-polityczne, handlowe, przemysłowe, kulturalno-oświatowe, usługowe, rekreacyjne)
-funkcja dominująca i wyspecjalizowana
-funkcje miastotwórcze i uzupełniające (rozwój miasta)
-funkcje (grupa) egzogeniczne i endogeniczne
METODY BADANIA FUNKCJI MIAST:
-metoda wskaźników (np. liczba zatrudnionych w przemyśle)
-zatrudnienie w grupie miast
-metoda najmniejszego zapotrzebowania (ile najmniej trzeba zatrudnić w danym dziale)
CECHY MIAST METROPOLITARNYCH:
-zdolność do międzynarodowej współpracy zagranicznej (przyjmują pochodzące z zagranicy czynniki produkcji, inwestycje, siłę roboczą oraz towary i usługi)
-kreatywność na arenie międzynarodowej (działają w nich zagraniczne firmy, siedziby i filie międzynarodowe)
-zdolności eksportowe (eksportują czynniki produkcji: przedsiębiorstwa, banki i inne inwestycje)
-dostępność komunikacyjna (są bezpośrednio połączone siecią transportu i komunikacji z zagranicą, system autostrad, szybkich kolei)
-dostępność telekomunikacyjna
-rozwinięta infrastruktura obsługi biznesu
-medialność
-centrum wystawiennicze, kongresowe
-„markowość”
-rozwój public relations zagranicą
FUNKCJE MERTOPOLITARNE:
-polityczna
-duchowa
-administracyjna
-kulturalna
-naukowa
-turystyczna
-edukacyjna
-gospodarcza
-finansowa
-komunikacyjna
-informacyjna
(jako metropolie w Polsce: Trójmiasto, Szczecin, Warszawa, Kraków)
Metropolie światowe: Londyn, Paryż.
ŚRÓDMIEŚCIEM NAZYWAMY:
-historycznie wyodrębniony obszar
-usytuowany w środku układu komunikacyjnego
-o intensywnej i wielofunkcyjnej zabudowie
-z wyraźną przewagą usług
-największe skupisko miejsc pracy
CENTRUM MIASTA NAZYWAMY:
-usytuowany w granicach śródmieścia główny ośrodek usługowy miasta
-przystosowany do pełnienia funkcji obsługi miasta i jego strefy wpływów
-o strukturze umożliwiającej segregację funkcjonalną i ruchową
-o wyrazie architektonicznym nadającym mu rangę kulturotwórczą
FUNKCJE ŚRÓDMIEŚĆ:
-Handlowe ( koncentrują się głównie w rejonie środka układu w formie liniowej wzdłuż najważniejszych dróg. Występują one w parterach budynków, stwarzając w ten sposób wyraźnie handlowy charakter określonych części centrum)
-Usługowe ( występują one z reguły z innymi funkcjami, wpływając w sposób istotny na charakter poszczególnych części centrum. Odrębną grupę usług stanowią funkcje o charakterze kulturalnym, naukowym, leczniczym itp.)
-Administracyjne ( ich rozmieszczenie kształtuje się różnie w poszczególnych miastach.)
CECHY WSPÓŁCZESNEGO CENTRUM:
-Atrakcyjność
-Funkcjonalność
-Dostępność
-Ekonomia rozwiązań
-Elastyczność
-Kształtowanie centrów miast przemysłowych