WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO
Colitis ulcerosa
Wrzodziejące zapalenie jelita to rozlany nieswoisty proces zapalny błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzący w części przypadków do powstania owrzodzeń.
Choroba dotyczy ludzi młodych; szczyt zachorowań między 20 a 40 rokiem życia.
Zapadalność w Polsce wynosi około 700 nowych przypadków rocznie, a liczba chorych 30 000 - 40 000 osób.
Przyczyny choroby nie są znane.
Czynniki sprzyjające chorobie:
Nieprawidłowe działanie układu odpornościowego,
Skłonności dziedziczne,
Nerwice, przewlekły stres i inne zaburzenia psychologiczne,
Zakażenia przewodu pokarmowego,
Palenie papierosów i picie dużych ilości alkoholu.
OBJAWY:
Biegunka z domieszką świeżej krwi w stolcu (liczba wypróżnień może sięgać nawet do 20 stolców / 24 h),
Bóle brzucha (podbrzusze, lewy dół biodrowy z parciem na odbytnicę),
„puste”, naglące i bolesne parcie na stolec,
brak łaknienia,
utrata masy ciała,
osłabienie,
gorączka,
niedokrwistość,
czasem obrzęki kończyn dolnych,
w ciężkich przypadkach odwodnienie, tachykardia, zaburzenia elektrolitowe,
okresy zaostrzeń i remisji.
PRZEBIEG CHOROBY: ostre rzuty choroby, podzielone okresami pełnej remisji.
POWIKŁANIA:
Perforacja jelita grubego,
Krwotok,
Zmiany okołoodbytnicze, szczeliny, ropnie, przetoki,
Polipowatość zapalna,
Rak,
Uszkodzenie wątroby,
zapalenie stawów,
Zapalenie skóry,
Zapalenie spojówek i tęczówki.
PRZYCZYNY NAWROTÓW CHOROBY:
Stresy psychiczne,
Zmiany w sposobie odżywiania,
Leki przeciwbólowe (zwłaszcza NLPZ),
Zakażenia pokarmowe,
Infekcje innych narządów leczone antybiotykami.
Planowanie procesu pielęgnowania chorego z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.
Gromadzenie danych o pacjencie i jego środowisku:
obserwacja pielęgniarska:
ból - charakter, sposób odczuwania (słaby, silny, tępy, rozpierający, gniotący), lokalizacja, częstotliwość, związek czasowy bólu z przyjmowaniem posiłku,
Krwawienie z przewodu pokarmowego - obserwacja stolca - konsystencja, częstość oddawania, barwa, zawartość składników patologicznych - krew, śluz.
Objawy ewentualnego odwodnienia po biegunkach,
Zmiany nasilenia łaknienia i pragnienia,
Osłabienie siły mięśniowej, występowanie kurczów łydek (zaburzenia elektrolitowe),
Temperatura ciała,
Nastrój psychiczny.
Wywiad:
Odczucia i spostrzeżenia subiektywne pacjenta związane z objawami choroby,
Warunki bytowe, zawód,
Przebyte choroby, zabiegi operacyjne,
Nawyki i zwyczaje żywieniowe, tryb życia, używki,
Sposób reagowania na stres i radzenia sobie z nim.
Analiza dokumentacji:
A) karta gorączkowa -
temperatura ciała, tętno, RR,
ciężar ciała,
częstość oddawanych stolców,
wykonane zabiegi.
B) Karta zleceń lekarskich -
informacje na temat leczenia,
badań diagnostycznych.
Wyniki badań dodatkowych -
Laboratoryjnych,
Radiologicznych,
Endoskopowych.
Podstawa rozpoznania choroby:
Wywiad,
badanie per rectum,
badania radiologiczne,
badania endoscopowe,
badanie histologiczne,
Bdania dodatkowe: morfologia krwi, podwyższony poziom leukocytów.
MODEL OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD CHORYM Z WRZODZIEJĄCYM ZAPALENIEM JELITA GRUBEGO.
Problem zdrowotny I
Biegunka z domieszką świeżej krwi i śluzu w stolcu z powodu wrzodziejacego zapalenia jelita grubego.
Cel pielęgnowania:
Eliminacja lub zmniejszenie dolegliwości.
Plan pielęgnowania:
kontrolowanie jakości i częstości stolców,
dokumentowanie wszystkich wypróżnień,
pomoc choremu w korzystaniu z toalety lub basenu, zapewnienie intymności,
dbanie o higienę osobistą chorego,
farmakoterapia wg zleceń lekarskich:
- Sulfosalazyna p.o.,
- glikokortykosteroidy - miejscowo - wlewki doodbytnicze, czopki, w cięższych przypadkach p.o.
dietoterapia:
- przestrzeganie diety lekkostrawnej z wyłączeniem pokarmów zawierających błonnik (kapusta, ogórki, dynia, fasola, grzyby, kawy, alkoholu, ostrych przypraw),
- wykluczenie lub ograniczenia mleka (celem ograniczenia procesów fermentacyjnych),
- dieta bogatobiałkowa, bogatoenergetyczna, bezresztkowa.
Kontrolowanie pokarmów spożywanych przez chorego.
Problem zdrowotny II
Bóle w podbrzuszu z powodu procesu zapalnego jelita grubego.
Cel pielęgnowania:
Łagodzenie i likwidacja dolegliwości bólowych.
Plan pielęgnowania:
Zebranie informacji od chorego na temat charakteru, lokalizacji, okoliczności występowania bólu,
Wyjaśnienie pacjentowi przyczyny dolegliwości bólowych,
Zapewnienie spokoju i ograniczenie aktywności chorego,
Zastosowanie terapii zgodnie z kartą zleceń,
Pomoc w zaspokojeniu potrzeb chorego.
Problem zdrowotny III
Odwodnienie, niedobór elektrolitów i białka z powodu uporczywych biegunek.
Cel pielęgnowania:
Nawodnienie chorego, eliminacja zaburzeń wodno-elektrolitowych, uzupełnienie niedoborów elektrolitów i białka.
Plan pielęgnowania:
Obserwacja chorego pod kątem objawów odwodnienia (sucha skóra, powstający fałd skórny, język czerwony i wysuszony),
Kontrola poziomu elektrolitów i białka,
Prowadzenie bilansu wodnego,
Nawodnienie chorego drogą doustną i pozajelitową (wg zleceń lekarskich - 0,9% NaCl, 5% Glukoza, płyn wieloelektrolitowy),
Uzupełnienie niedoborów elektrolitów (jonów potasu i sodu),
Uzupełnienie niedoboru białka - dieta wysokobiałkowa, podaż dożylnie aminokwasów),
Obserwacja chorego,
Badania kontrolne.
Problem zdrowotny IV
Lęk i niepokój chorego spowodowany potrzebą szerokiej diagnostyki.
Cel pielęgnowania:
Zmniejszenie niepokoju chorego, przygotowanie do badań i towarzyszenie choremu podczas badań.
Plan pielęgnowania:
Wyjaśnienie choremu celu i znaczenia badań dla działań przywracających zdrowie,
Przedstawienie przebiegu badań i zalecanych zachowań pacjenta w trakcie badań,
Udzielenie choremu wyczerpujących odpowiedzi na pytania związane z badaniem,
Przygotowanie fizyczne chorego do badań,
Towarzyszenie choremu w trakcie badań, udzielanie wsparcia,
Prowadzenie ciągłej obserwacji w trakcie badań pod kątem objawów niepożądanych, w przypadku ich wystąpienia podjęcie odpowiednich interwencji,
Przestrzeganie zasad aseptyki i bezpieczeństwa chorego,
Zapewnienie choremu opieki po badaniu,
Problem zdrowotny V
Możliwość wystąpienia niedokrwistości z powodu krwawienia z jelita grubego.
Cel pielęgnowania:
Zapobieganie niedokrwistości, zapewnienie bezpieczeństwa chorego.
Plan pielęgnowania:
Obserwacja chorego - RR, tętno, zabarwienie skóry, tolerancji na wysiłek,
Kontrola morfologii krwi, hematokrytu,
Kontrola ilości utraty krwi,
W przypadku niedokrwistości stosowanie zalecanej terapii,
Wykonywanie badań kontrolnych.
Problem zdrowotny VI
Możliwość wystąpienia wyniszczenia organizmu - duża utrata masy ciała, brak apetytu, na skutek toczącego się procesu zapalnego.
Cel pielęgnowania:
Zapobieganie wyniszczeniu organizmu, poprawa apetytu, zwiększenie masy ciała.
Plan pielęgnowania:
Uzupełnienie niedoboru białka w organizmie - podaż białka przekracza o 50% normę,
Zastosowanie diety bogatoenergetyycznej, bezbłonnikowej, bezmlecznej, ok. 3500 kcal/dobę,
Pokarmy często w małych ilościach, zgodnie z dieta,
Kontrola masy ciała,
W przypadku trudności w żywieniu doustnym - żywienie pozajelitowe,
Podaż pozajelitowa aminokwasów lub białka, glukozy, tłuszczy (średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe).
Problem zdrowotny VII
Niebezpieczeństwo wystąpienia powikłań: perforacja jelita grubego, krwotok, zapalenie otrzewnej, niedrożność porażenna jelit.
Cel pielęgnowania:
Zapobieganie powikłaniom, wczesna identyfikacja objawów powikłań.
Plan pielęgnowania:
Przestrzeganie zasady systematyczności w leczeniu choroby w okresie zaostrzeń i remisji,
Okresowe wykonywanie badań kontrolnych,
Obserwacja chorego w kierunku powikłań,
Konsultowanie z lekarzem niepokojących spostrzeżeń.
Problem zdrowotny VIII
Brak umiejętności radzenia sobie ze stresem, nadmierna pobudliwość, niepokój chorego o zdrowie i swoją przyszłość.
Cel pielęgnowania:
Nauczenie chorego sposobów rozładowywania napięcia psychicznego, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa.
Plan pielęgnowania:
Zapewnienie choremu spokoju fizycznego i psychicznego,
Zapewnienie warunków od odpoczynku i snu,
Wskazanie choremu sposobów i technik radzenia sobie zez stresem,
Wsparcie informacyjne i emocjonalne,
Okazywanie gotowości do udzielania pomocy choremu,
Prezentowanie postawy spokoju, cierpliwości i życzliwości względem chorego.
Problem zdrowotny IX
Możliwość wystąpienia zaostrzenia choroby.
Cel działania:
Zapobieganie zaostrzeniom choroby. Przygotowanie chorego do samoopieki w warunkach domowych.
Plan pielęgnowania:
Ocena postawy pacjenta względem choroby, jego nastawienie, co do dalszego jej przebiegu.
Ocena stylu życia chorego przed chorobą,
Ocena wiedzy pacjenta na temat zachowań niekorzystnych w tej chorobie,
Wskazanie choremu i rodzinie czynników mających związek z zaostrzeniami choroby,
Określenie poziomu umiejętności pacjenta w zakresie samoobserwacji, samopielęgnacji w istniejącej chorobie,
Ustalenie potrzeb edukacyjnych chorego i rodziny,
Zaplanowanie edukacji zdrowotnej wspólnie z chorym i rodziną, czasu i metod realizacji,
Przeprowadzenie działań edukacyjnych i ocena efektów edukacji wspólnie z chorym / rodziną.