TECHNICZNE ŚRODKI KONTROLI HANDLOWEJ
Tworzone w wyniku ich stosowania przeszkody ograniczające import towarów wynikających z istniejących na rynku standardów, systemów pomiaru i kontroli jakości towarów, wymogów bezpieczeństwa technicznego, norm sanitarno- weterynaryjnych, zasad dotyczących opakowań, oznakowania danego towaru, a także innych formalności panujących na rynku przeznaczenia. Techniczne środki hamują import, zmuszają producenta do kosztownych prac dostosowawczych swojego produktu i tym samym powodują wzrost ceny wyrobów zagranicznych.
Standardy krajowe i międzynarodowe
Standaryzacja jednocześnie otwiera drogę do wymiany międzynarodowej i może tworzyć warunki do powstania nowych barier w handlu międzynarodowym.
Standardy krajowe
Jeżeli towar zagraniczny nie odpowiada standardowi krajowemu, wówczas może powstać przeszkoda nie do pokonania na drodze do rynku wewnętrznego danego kraju. Różnice w standardach poszczególnych krajów i firm działających na rynkach wykorzystywane SA dla tworzenia barier protekcjonistycznych skierowanych przeciwko importowi produkcji zagranicznej i ochrony interesów producentów krajowych
Producenci w celu przezwyciężenia tych barier tworzą różnego rodzaju modyfikacje tego samego podstawowego modelu, próbując dostosować się do określonego rynku. Proces ten nazywa się proliferacją.
Standardy międzynarodowe
Tworzenie standardów międzynarodowych ma duży wpływ na wzrost konkurencyjności w handlu międzynarodowym, ponieważ pozwala na wytwarzanie produkcji w mniejszej liczbie modyfikacji, obniża koszty produkcji i podnosi wydajność pracy. Oszczędności wynikające z ujednolicenia standardów 10 razy przewyższają koszty wynikające z różnych czynności wynikających ze standaryzacji.
Zainteresowanie standaryzacja przejawiają m.in.: kraje Unii Europejskiej, USA, Japonia, a także wielkie korporacje międzynarodowe. Coraz częściej państwa przechodza do bezpośredniego stosowania standardów międzynarodowych w miejsce krajowych.
Organizacje międzynarodowe zajmujące się problemami standaryzacji
Międzynarodowa Organizacja do spraw Standaryzacji(MOS)
Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna(MKE)
Międzynarodowa Organizacja Miar i Wag(MOMW)
Standaryzacja w Unii Europejskiej
W końcu 1972 roku ustanowiono jednolite dla krajów Unii standardy na sprzęt elektryczny powszechnego użytku, środki czystości, traktory, wyroby tekstylne i szereg innych towarów. Do koordynacji polityki standaryzacji utworzono Europejski Komitet do spraw Koordynacji Standardów Elektrotechnicznych.
Idea standaryzacji na zasadach regionalnych wiąże się z formowaniem nowych zasłon protekcjonistycznych, utrudniających dostęp do rynków UE, przede wszystkim konkurującej z nimi amerykańskiej i japońskiej produkcji.
Systemy pomiaru i kontroli jakości towarów
Różnice w systemach pomiaru i jakości towarów wykorzystywane są przy produkcji towarów i ocenie ich parametrów. Różnice te sprowadzają się do tego, że artykuły przemysłowe wytworzone zgodnie z jednym systemem miar nie odpowiadają towarom, których parametry są określane przez inny system towarowy. W ten sposób system pomiarów przekształca się w ograniczenie pozataryfowe wobec towarów pochodzących z zagranicy.
Jakość
Aby towar był konkurencyjny na światowym rynku, powinien posiadać wysoki poziom jakości, ale co bardzo istotne, poziom ten powinien odpowiadać normom jakościowym, które obowiązują na rynku wewnętrznym kraju do którego jest on wysyłany. Takie obostrzenia spowodowane są potrzebą przestrzegania norm higienicznych i sanitarnych, przepisów administracyjnych, a także zasad bezpieczeństwa technicznego.
Grupa jakościowych środków kontroli pozataryfowej ma zastosowanie przede wszystkim w odniesieniu do sprzętu i urządzeń elektrycznych, artykułów chemicznych i farmaceutycznych, a także urządzeń górniczych, czy sanitarno-technicznych. Pozataryfowy środek kontroli może w tym przypadku stanowić sama procedura weryfikacji jakości towarów.
Czasami stosuje się „wizę techniczną”, czyli kontrolę towaru przed eksportem. Taką kontrolę przeprowadzają w kraju eksportera eksperci z kraju importera. Ta procedura ma często na celu dyskryminacje towarów zagranicznych.
W związku z tym wagi nabierają próby opracowania międzynarodowego systemu wydawani opinii o jakości towaru. Mimo, iż nie udało się doprowadzić do wzajemnego akceptowania atestów na skalę globalną, to w wyniku podjętych starań powstała duża liczba porozumień regionalnych i dwustronnych (chociażby między krajami UE)
Środki ochrony środowiska naturalnego
W ostatnich latach coraz więcej państw ustanawia specjalne restrykcje prawne dotyczące zabezpieczenia środowiska naturalnego dewastacją. W rezultacie przepisy te doprowadziły do znacznego ograniczenia stosowania środków chemicznych i wyrzucania do wody lub w powietrze środków trujących.
Można wyróżnić dwie grupy środków ochrony środowiska naturalnego. W pierwszej grupie zawierają się: budowa urządzeń oczyszczających, a także opracowywanie nowych materiałów, źródeł energii, czy procesów produkcyjnych. Ten kierunek działań doprowadził dorozwoju specjalnych urządzeń i pojawienia się nowego chłonnego rynku towarowego. Z drugiej jednak strony konieczność wyposażania przedsiębiorstwa w środki oczyszczające nieuchronnie musi prowadzić do zwiększenia kosztów produkcji, a co za tym idzie również cen produkowanych towarów.
Druga grupa to przede wszystkim reglamentowanie i ograniczanie na mocy ustawy kontynuacji procesów produkcyjnych i importu szkodliwych dla środowiska towarów. Normy te stosowane są wobec samochodów, zbiornikowców, samolotów i wielu innych towarów.
Za wprowadzaniem przez rządy poszczególnych państw restrykcji handlowych na rzecz ochrony środowiska, lobują różnorakie organizacje ekologiczne. Z jednej strony widzą one takie działania jako szansę na podwyższenie standardów ochrony środowiska, z drugiej jako możliwość wywierania wpływu na państwa, by te podpisywały porozumienia międzynarodowe w tej sprawie. Paradoksalnie obostrzenia te mogą przyczynić się do wzrostu konkurencyjności towarów z krajów o niskich standardach w dziedzinie środowiska.
Kwestie szukania konsensusu pomiędzy liberalizacja handlu międzynarodowego, a ochroną środowiska stały się istotnym zagadnieniem GATT/WTO, co zostało potwierdzone w preambule w sprawie utworzenia nowej organizacji handlowej.
Normy sanitarno-higieniczne
W krajach zachodnich obowiązują określone normy sanitarno-higieniczne. Ich zadaniem jest ochrona zdrowia ludności, zwierząt i rolnictwa danego kraju. Kontrolę dotyczącą przestrzegania tych norm przeprowadza służba weterynaryjna i władze celne. W zasadzie są one jednakowe dla towarów zagranicznych i krajowych. Jednakże w praktyce stosowanie tych przepisów przekształca się w pozataryfowe środki protekcjonizm państwowego.
Normy sanitarno-weterynaryjne jako bariera w polityce handlowej.
Dwa cele stosowania tych norm:
- ochrona zdrowia konsumentów
- ochrona pozycji producentów na rynku wewnętrznym (motyw polityczny)
Ponadto normy sanitarno- weterynaryjne są różne w różnych krajach, co powoduje nasilenie się ich efekty protekcjonistycznego.
Szczególnie restrykcyjne normy obowiązują artykuły farmaceutyczne, a także drogeryjne i kosmetyczne. raje UE szeroko stosują tego rodzaju ograniczenia także w odniesieniu do produktów mięsnych, cukierniczych i rolnych.
W wielu przypadkach normy te staja się trudnymi do pokonania pozataryfowymi barierami protekcjonizmu handlowego
Opakowanie i oznakowanie towarów
Niektóre kraje opracowały własne systemy wymogów dotyczących opakowania i oznakowania towarów, które określają m.in. rozmiary, wagę, kształt, kolor opakowań, czy np. ilość informacji, które powinny być na oznakowaniu towaru.
Normom tym powinno odpowiadać oznakowanie i opakowanie towarów importowanych do danego kraju. Oznacza to w praktyce, iż eksporter musi przeznaczyć dodatkowy czas i środki na spełnienie tych wymogów. Tak więc, protekcjonistyczny charakter wymogów dotyczących opakowania i oznakowania towarów sprowadza się do tego, że przystosowanie produktów do wspomnianych wymogów powoduje wzrost kosztów produkcji, a w efekcie wzrost ceny produktu pochodzenia zagranicznego.
Dokumentacja towarowa
Obecnie handel międzynarodowy nie może istnieć bez dokumentów. Potrzeba uzyskania i wypełnienia dokumentów transportowych, płatniczych, charakteryzujących towar i innych, powoduje, iż dokumentacja towarowa w wielu krajach stała się elementem ochrony handlowej.
Wśród wykorzystywanych wymogów najczęściej pojawiają się te określającą obowiązującą ilość dokumentów, które winien przedstawić właściciel towarów władzom celnym. W drugiej kolejności należy wymienić konieczność uiszczania władzom celnym i konsularnym określonych środków finansowych.
Obecnie w krajach zachodnich mamy do czynienia z dwiema, z goła odmiennymi tendencjami. I tak, z jednej strony, procesy globalizacyjne wymagają uproszczenia procedur związanych z dokumentacją towarową, drugiej strony spora grupa państw nadal nie może oprzeć się pokusie wykorzystywania tych środków w celu ochrony handlowej.
W zakresie upraszczania procedur sporą aktywność przejawia WTO, jednakże póki co jej wytyczne w tej dziedzinie mają formę zaleceń.
Większymi osiągnięciami w tej mierze może pochwalić się UE, która w 1985 roku podjęła decyzję o wprowadzenie w życie jednolitego wielofunkcyjnego dokumentu, który pozwoliłby na rozwiązanie wszelkich problemów związanych z administrowaniem międzynarodowycm obrotem towarowym. Dokumentowi o skróconej nazwie SAD nadano mocą obowiązującą od 1 stycznia 1988 roku. W praktyce wprowadzenie SAD oznaczało ominięcie barier językowych i szerokie zastosowanie technik komputerowych w obsłudze handlu zagranicznego (ujednolicenie deklaracji celnej, procedur handlowych, wykorzystywanie kodów zamiast zapisów tekstowych).
Dokument ten skłania również kraje, które szykują się do akcesji z UE do dostosowywania ich procedur do krajów członkowskich tej organizacji.