Źródła prawa międzynarodowego:
w zn. materialnym- zespół czynników, które doprowadziły do powstania konkretnych norm prawa międzynarodowego ( współpraca, wpółzawodnictwo i walka państw, które doprowadziły do powstania norm prawa międzynarodowego)
w zn. formalnym- formy, w których tworzone są normy prawa miedzynardow. przede wszystkim umowy miedzynarodowe i pr zwyczajowe)
w zn. poznawczym- zbiory dokumentów, z których czerpie się znajomość pr. miedzyn. (zbiory umów miedzynarod., zbiory praktyki państ)
Teorie:
pozytywistyczne (woluntarystyczne)- podst. prawa miedzynarod. jest uzgodniona wola państw, wyrażana w sposób wyraźny lub dorozumiany
naturalistyczne (obiektywistyczne)- normy pr. miedzynarodowego pochodzą od czynników niezależnych od woli państw (np. nakaz rozumu, solidarność społeczna). Z kolei formalne źr. prawa (umowa i zwyczaj) to jedynie sposob na stwierdzenie istniejących już norm a nie ich tworzenie
Jednym z aktów prawa międzynarodowego stanowiących o źrodłach prawa jest Statut MTS. Art. 38 ( Dać do przeczytania)
Art 38 wymienia podstawy wyrokowania Trybunału niekoniecznie wyczerpujący katalog, ale z pewnością wymienione w nim formy należa do katalogu źródeł. Pkt a i b stwierdza ze podstawami wyrokowania sa umowy m. i zwyczaj, które sa zarazem głównymi żródłami pr. międzyn. Z kolei pkt c stiwerdza, ze Tryb stosuje ogólne zasady pr. uznane przez narody cywilizowane. Nalezy przez to rozumieć zasady wspólne dla wszystkich systemów prawnych, tzn zarówno pr wewn. jak i pr. miedzynarodowego, sa powszechnie uznane przez wszystkie systemy prawne i praktyke państw. Niektóre z zasad sięgają juz prawa rzymskiego i maja tak podstawowy charakter, ze musza byc uznane przez wszystkie państwa np. res iudicata czy lex specialis derogat legi generali. Z kolei pkt c art 38 jako źr. prawa wymienia również judykaturę i doktrynę, jednak mają one jedynie charakter pomocniczy do stwierdzenia przepisów prawnych i nie stanowią odrębnych żródeł.
O tym, że umowa i zwyczaj są źródłami prawa międzynarodowego stwierdza wiele dokumentów, np. Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 1969 roku. Podstawą do uznania danego źródła, czyli formy prawa m. jest fakt, ze maja one wyrażać zgodę państw( ich wolę). W przypadku umowy mamy do czynienia ze zgodą wyraźną, z kolei w zwyczaju zgoda wyrażona jest w sposób milczący, poprzez określone postępowanie państw.
Kolejnym zagadnieniem sa uchwały organizacji międzynarodowych, i tu odróżniamy dwa aspekty: uchwały, które tworzą normy prawne wiązące dla samej organizacji miedzynarodowej, co jest czestą praktyką, i jest zrozumiale oraz uchwały, które wiążą także państwa poza organizacją i to jest bardzo rzadka praktyka. Ponadto organizacje międzynarodowe mają często duży współudział w tworzeniu norm pr., jednak tego typu uchwaly maja jedynie charakter projektów i dopiero przedłożenie ich państwom i wyrażenie zgody przez państwa nadaje im moc prawną.
ŚRODKI POMOCNICZE
Jako środki pomocnicze możemy wyróżnić judykature (orzecznictwo) oraz doktrynę (naukę pr. miedzynarodowego), przy czym nalezy podkreslic ze nie maja one charakteru żródeł prawa, bowiem nie stanowią formy wyrażania woli państw. Sądy mogą stosować jedynie istniejące już nprmy pr., zaś nauka może je interpretować i wyjaśniać ( wyjątkiem jest common law)
Środki pomocnicze nie przyczyniają się do tworzenia pr. miedzynarodowego, mogą za to stanowić pomoc przy stwierdzeniu istnienia określonych norm .
UMOWA MIĘDZYNARODOWA -obok zwyczaju jest podst. źródłem prawa m.
Żródła prawa umów (prawo traktatów) - normy pr, które określają sposób zawierania umów, ich obow i stosowania, mają przede wszystkim charakter zwyczajowy. Ten dział pr. określany jest „prawem umów międzyn.” lub „prawem traktatów” Kodyfikację pr. umów m. stanowi podpisana 23 maja 1969 roku w Wiedniu Konwencja o prawie traktatów (weszła w zycie 1980)
Pojęcie - umowa międzynarodowa to wspólne oświadczenie podmiotów prawa międzynarodowego, które tworzy prawo, a więc uprawnienia i obowiązki
Umowa m. jest wspólnym, a zarazem zgodnym ośw., normalnie ma forme jednego dokumentu jednak moze byc także ujęta w wiekszej ilości. Zeby wspólne ośw. moglo byc uznane za umowe międzynarod. musi miec charakter prawotwórczy, czyli tworzyc prawo miedzy stronami, z każdej umowy wynikaja określone prawa i obowiązki.
Art 2 Konwencji wiedeńskiej (traktat- oznacza międzynardowoe porozumienie miedzy państwami zawarte w formie pisemnej i regulowane przez pr. miedzynarod., niezależnie od tego czy jest ujete w jednym dokumencie, czy w dwóch lub więcej dokumentach i bez wzgledu na jego szczególną nazwę)
Definicja ta zostala stworzona jedynie do celow konwencji i nie obejmuje wszystkich umow miedzynarodowych, ogranicza sie do umów miedzypaństwowych. ponadto def obejmuje jedynie umowy zawarte w formie pisemnej, co jest regula, jednak zgodnie z art 3 mozliwe sa tez umowy ustwne. ponadto spod pojecia wylaczone zostału umowy cywilnoprawne, ktore regulowane sa przez przepisy pr. cywilnego okreslonych panstw a nie przez pr miedzynarodowe.
Obszerna definicja umowy m. znajduje sie także w ustawie o umowach miedzynarod. z 14 kwietnia 2000 roku.
Umowy międzynarodowe mogą przybierać rózne nazwy. i tak może być to traktat, konwencja, umowa, układ, porozumienie, deklaracja czy pakt. Te zawierane w bardziej uroczystej formie zazwyczaj okreslane sa jako traktaty czy konwencje, karta jest umowa powolujaca do zycia ONZ, konkordat to umowy Watykanu.
RODZAJE UMÓW:
ze wzgl na tryb zawierania:
-w trybie złożonym (wymagające ratyfikacji lun zatwierdzenia)
-w trybie prostym (bez ratyfikacji lub zatwierdzenia)
ze wzgl na organ wystepujacy w imieniu państwa:
-państwowe ( podpisywane przez Prezydenta, sa to najwazniejsze umowy, traktaty pokojowe, układy o przyjaźni i dobrym sąsiedztwie, podlegaja ratyfikacji przez Prezydenta RP)
- rządowe- (podpisywane w imieniu Rady Ministrów, nie zaliczają się do umów państwowych, ich przedmiot objęty jest właściwością 2 lub wiecej ministrów, jeżeli mają istotne znaczenie to podlegają ratyfikacji przez Prezydenta, w innych przypadkach sa zatwierdzane przez Rade Ministrów
-resortowe ( podpisywane przez właściwego ministra, ich przedmiot należy do właściwości 1 ministra, zatwierdzane przez Rade Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów)
ze wzgl na liczbę stron:
-dwustronne (bilateralne)
-wielostronne (multilateralne)
ze wzgl na możliwośc do przystąpienia do umowy:
-zamknięte (ograniczona liczna stron, bez stron trzecich, z reguły dotyczy umów 2stronnych)
-otwarte ( przewidują możliwość rozszerzenia grona państw przystępujących
-bezwarunkowo ( w każdym czasie, każde państwo za pomocą jednostronnego aktu przystąpienia
-warunkowo -(tylko państwa spełniające określone warunki, zazwyczaj po ocenie przez dotychczasowych kontrahentów, z reguły statuty organizacji międzynarodowych)
ze wzgl na treść ( katalog nie jest ostry, nie jest zamknięty)
-um polityczne, gospodarcze, komunikacyjne
-dot. stosunków społ i pryw.
-dot. współpracy kulturalnej i naukowo technicznej
ze wzgl na treść (zgodność lub niezgodność z normami ius cogens oraz Kartą NZ)
-u. równouprawne
-u. nierównoprawne (stwarzają jednostronne uprawnienia, uciążliwe dla 2giej strony, naruszenie z. suwerenności)
BUDOWA U. MIEDZYNAROD.
a) tytuł b) wstęp c) postanowienia materialno-prawne
d) postanowienia formalno prawne e) podpisy, data, pieczęci
tytuł- różne, np. akt, pakt, karta, często dodaje się nazwę miasta, np. konwencja genewska, a w umowach dwustronnych dodatkowo określenie stron
wstęp (preambuła) -1) intykulacja -określenie stron umowy
arenga - określenie motywów
narracja - opis okoliczności w jakich podpisano umowę
(obejmuje: stwierdzenie zgody stron na zawarcie umowy,
informacje o mianowaniu pełnomocników
liste nazwisk i stanowisk służbowych pełnomocników
wzmianke o wymianie lub okazaniu pelnomocnictwa
stwierdzenia, ze pełnomocnicy uzgodnili tekst umowy)
Postanowienia mat-prawne- różnią sie w treści w zależności od przedmiotu umowy, poszczególne postanowienia ujęte są w art, dłuższe dzielą się na ustępy i paragrafy
W duzych umowach artukuły pogrupowane są w rozdziały, łączone w części lub tytuły
-zawierają załączniki np mapy i protokoły dodatkowe
Postanowienia formalno-pr. -część końcowa umowy
-rozstrzyganie sporów
-kontrola nad wykonaniem umowy
-sposób nabycia przez umowę mocy obowiązującej (klauzula ratyfikacyjna) oraz termin i jej sposób wejscia w zycie
-klauzula akcesyjna czyli postanow. dotczące przystąpienia do umowy państw trzecich
-klauzula rewizyjna, czyli postanowienie przewidujace w jaki sposob umowa moze byc zmieniana
-postanowienie informujące o jezykach w jakich umowa zostala zredagowana
-klauzula denuncjacyjna - postanowienie zezwl stronom na wypowiedzenie umowy (str. 72)
Podpisy są koncowym elementem umów. W przypadku umow dwustronnych kolejność ich zkładania określa reguła alternatu, czyli na egz przeznaczonym dla danej strony podpisy jej przedstawicieli znajduja sie na pierwszym miejscu, z kolei w umowach wielostronnych podpisy składa się w porządku alfabetycznym nazw państw.
Języki. Tekst autentyczny
Niegdyś językiem umów międzyn. była łacina, w 18w. francuski, po pierwszej WŚ także angielski. Obecnie umowe dwustronna sporzadza sie w językach kontrahentów zas, wielostronne w językach światowych: angielski, francuski, hiszpański, rosyjcki, chiński (karta NZ) i ostatnio także arabski.
Strony umów międzynardowych: stronami umów międzynarod. są przede wszystkim państwa (art. 6 Konwencji Wiedeńskiej: „Każde państwo ma zdolność do zawierania traktatów). W przypadku państw złożonych takich jak Szwajcaria, Niemcy, stronami umów mogą być także części składowe federacji. Poza państwami stronami umów m. są takze inne podmioty pr. miedzynarod. jak np. Stolica Apostolska, a czasami stronami moga byc takze organizacje midzynarodowe, strona wojująca, powstańcy lub organizacje narodu walczącego o wyzwolenie.
Zawieranie umów:
Proces zawierania umowy m. składa się z kilku etapów, niektore z nich występują przy zawieraniu wszystkich umów lub prawie wszystkich inne zaś jedynie w określonych przez strony przypadkach. Przeważnie istnienie tych elementów zalezne jest on ilości stron bądz trybu zawierania umowy:
ROKOWANIA (negocjacje)- pierwszy etap zawierania umów, prowadzi do uzgodnienia treści umowy i zredagowania jej tekstu. Rokowania moga byc prowadzone w formie ustnej lub pisemnej. W przypadku umow dwustronnych -przy pomocy przedstawicieli, zaś w przyp. wielostronnych- najczęsciej podczas miedzynarodowej konferencji dyplomatycznej z udziałem przedstawicieli państw
PARAFOWANIE (zasada: każde umowa musi być podpisana przez upoważnionego do tego pełnomocnika stron, wyjątkiem są konwencje pracy międzynarodowej organizacji pracy ktore podlegaja natychmiastowej ratyfikacji oraz umowy w formie wymiany not, tzw. noty werbalne
RATYFIKACJA -zatwierdzenie umowy przez kompetentny do tego organ państwowy, oznacza ostateczne wyrażenie zgody na związanie się umową międzynarodową.
Wspólczesne pr. miedzynarod. pozostawia państwom pełna swobode w zakresie okreslania procedury ratyfikacyjnej. W Polsce reuluje to Konstytucja RP z 1997 r (art. 146 ust 4 pkt 10- Rada Ministrów zawiera uowy miedzynarodowe wymagajace ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy miedzynarodowe; art 133 ust 1 pkt 1 - stanowi, ze Prezydent RP ratyfikuje i wypowiada umowy miedzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat) ustawa o umowach międzynarodowcyh z 14 kwietnia 2000 (art. 12 ust 1, związanie RP umową miedzynarodową wymaga zgody wyrażonej w drodze ratyfikacji lub przez zatwierdzenie) oraz rozporządzenie Rady Ministrow w sprawie wykonania niektorych przepisów ustawy o umowach miedzynarodowcyh z 28 sierpnia 2000 roku.
Wyróżniamy 3 rodzaje ratyfikacji:
-duża ratyfikacja (wymaga wcześniejszej zgody w formie ustawy, odnosi się do umów wymienionych w art 89 ust 1 Konstytucji)
-ratyfikację w trybie art 90 Konstytucji
- mała ratyfikacja-dokonywana na pods. art 89 ust 2 konstytucji.
Z kolei zatwiedzanie umów miedzynarodowych regulowane jest art 12 ustawy o umowach miedzynarodowych. dać do przeczytania art. 12 ust. 3 ustawy, ust 2
W praktyce przyjęło się ze pewne umowy nie podlegaja ratyfikacji:
- deklaracje o treści politycznej przyjęte na spotkaniu mężów stanu
-umowy resortowe zawierane przez poszczególnych ministrów
-umowy zawierane podczas wojny przez dowódców wojskowych dot np zawieszenia broni.
Kolejnym etapem zaw. umów jest wymiana i złożenie dokumentów ratyfikacyjnych.
- ma szczególne zastosowanie przy zawieraniu umów dwustronnych, jest dokonywana przez przedstawicieli stron umowy i ma na celu potwierdzenie ratyfikacji. Zazwyczaj jeśli podpisanie umowy miało miejsce w jednym państwie wówczas wymiana dokumentów ma miejsce w drugim państwie
- w przypadku umów wielostronnych dokumenty przekazywane są dyspozytariuszowi (najczęsciej jest nim państwo na terytorium którego terytorium podpisano umowe. Zadaniem dyspozytariusza jest informowanie stron umowy o wszystkich dokumentach, notyfikacjach i zawiadomieniach dot umowy.
Na tym etapie etap wlasciwego zawierania umowy dobiega konca. Zawarta już umowa podlega rejestracji i publikacji.
Rejestracja art 102 Karty NZ
Wszystkie umowy zarejestrowane publikowane sa w wydawnictwie United Nations Treaty Series we wszystkich tekstach autentycznych z dodaniem tłumaczenia angielskiegi i francuskiego. Ponadto w wielu państwach zastosowanie ma również Publikacja wewnętrzna w wydawnictwach i dziennikach urzędowych w Polsce wszystkie umowy międzynarodowe ogłaszane są w Dzienniku Ustaw.
WAŻNOŚĆ UMOWY
Wyrażenie zgody: Przesłanką obowiązywania umowy międzynarodowej w stosunku do danego państwa jest wyrażenie zgody przez to państwo na związanie umową. Jeżeli chodzi o forme wyrazenia zgody praktyka państw jest różnorodna, w tym zakresie państwa maja swobodę (art. 11 Konwencji wiedeńskiej)
Zasada pacta sunt servanda -
jezeli zgode wyrażono we własciwej formie i umowa zostala zawarta wówczas strony zobowiązane sa wykonywac jej postanowienia. Zasada ta ma zastosowanie do wszystkich ważnie zawartych umów.
Przyczyny nieważności umów- Konwencja Wiedeńska szczegółowo określa możliwe przyczyny nieważności umów i przewiduje szczególny tryb postępowania.
przyczyny zwiazane z naruszeniem prawa wenwętrznego kontrahentow dotyczacego zawierania umów- zasadniczo nie mozna powolywać sie na prawo wewn aby usprawiedliwić niewykonanie umowy, jednak konwencja wiedenska przewiduje wyjatek w tym zakresie art 46 (pogwałcenie prawa wewnętrznego)
wady oświadczenia woli- najczęstsze przyczyny nieważności umów, mogą być spowodowane przez: przekroczenie upoważnienia przedstawiciela danego państwa, błąd, przymus (art 51 jest zawsze przyczyną nieważności, przy czym tylko przymus polegającyna grożbie lub użyciu siły, sprzeczne z zasadami prawa miedzynarodowego, wyjątkiem jest zawarcie traktaku pokoju z państwm które dopuściło się agresji, chociaż traktat ten mogł być narzucony to i tak jest ważny i zawarty zgodnie z prawem)
niezgodność z zasadami ius cogens- art 53 i art 64 konwencji
ZAKRES CZASOWY -Umowa miedzynarodowa pozostaje w mocy przez określony okres czasu, miedzy czasem jej uprawomocnienia a wygasnieciem. Umowa obowiązuje od momentu jej uprawomocnienia sie czyli od czasu kiedy strony wyraziły zgodę na związanie się nią. Z kolei wejście w zycie umowy nie zawsze ma miejsce rownocześnie z jej uprawomocnieniam czasem strony moga zastrzec, ze wchodzi ona w zycie po 30 czy 60 dniach od jej uprawomocnienia. Umowa sama określa moment swojego wejścia w życie przy czym w praktyce wyróznia się:
-umowy niewymagające ratyfikacji lub zatwierdzenia wchodza w zycie z chwilą podpisania lub w określonym czasie po podpisaniiu, niekiedy umowa określa dokładną datę kalendarzową i godzinę ( umowy o charakterze wojskowym)
-wejście w życie związane ze spełnieniem warunku zawieszającego
-umowy podlegające ratyfikacji lub zatwierdzeniua w przypadku umów dwustronnych wchodzą w zycie z chwilą wymiany dokumentów ratyfikacyjnych lub wymiany not, z kolei wielostronne najczesciej wchodzą w zycie po złożeniu ustalonej liczby dokumentów ratyfikacyjnych, not zatwierdzenia lub przystąpienia.
W przypadku gdy umowa nie określa momentu wejscia jej w życie, wówczas nalezy ustalic intencje stron, zakładając ze umowa nie wymagajaca ratyfikacji wchodzi w zycie w chwili podpisania a ta podlegajaąca ratyfikacji w chwili wymiany dokumentów ratyfikacyjnych.
WYGAŚNIECIE:
Przyczyny przewidziane w umowie:
upływ czasu na jaki umowa została zawarta, po upływie tego czasu umowa wygasa, czasami umowy zawierają klauzulę prolongacyjna umozliwiającą jej przedłużenie, przed upływem teminu, jeżeli zadna ze stron nie wypowie umowy jest ona automatycznie przedłużania,
spełnienie warunku rozwiązującego- państwa mogą też umieścić w umowie warunek rozwiązujący, jednak w praktyce ma to miejsce bardzo rzadko,
wypowiedzenie umowy zgodnie z jej postanowieniami-z kolei wiekszosc umow, szczegolnie te zawarte bezterminowo przewiduja mozliwośc wypowiedzenia umowy, zazwyczaj takie wypowiedzenie nabiera mocy wiążacej po okreslanym czasie od notyfikacji. W przypadku wypowiedzenia umowy dwustronnej przez jedna ze stron umowa ta wygasa, natomiast w przypadku umow wielostronnych, przestaje obowiazywac tylko strone ktora ja wypowiedziala.
Przyczyny nie przewidziane w umowie-może nastąpic za zgoda wszystkich stron lub ze wzgledu na wystapienie obiektywnych zdarzen, badz moze byc spowodowana dzialaniami tyko jednej strony, co moze doprowadzic do sporu
Uchylenie umowy m. zgodna wola stron-kazda umowa w kazdym czasie moze byc zmodyfikowana badż uchylona za zgoda stron, czasem sposobem uchylenia umowy w tej sposob jest zawarcie nowej umowy, regulujacej te sama dziedzinę stosunków. w nowej umowie umieszcza sie wówczas klauzule uchylajaca, ktora stwierdza ze poprzednia umowa traci moc.
Utrata podmiotowości przez jedną ze stron- przy umowach dwustronnych prowadzi do wygaśnięcia umowy, natomiast w wielostronnych tylko do zmniejszenia liczby stron.
Możliwość jednostronnego wycofania się z umowy- 1) pogwalcenie umowy przed drugiego kontrahenta -jeżeli jedna ze stron nie wykonuje postanowien umowy wowczas druga moze od niej odstapic (art 60)
powstanie sytuacji uniemożliwiającej wykonanie umowy art 61 - przy czym zgodnie z zasada dobrej wiary strona nie moze powolywac sie na niemoznosc wyonania umowy w sytuacji gdy sama do tego doprowadzila, dzialajac niezgodnie z umową lub ze zobowiazaniami. aby umowa wygasla niemoznosc musi miec charakter trwaly, czasowa niemożnośc powoduje zawieszenie umowy
zasadnicza zmiana okolicznosci - art 62 konwencji plus na zmiane okolicznosci nie mozna powolywać się w przypadku umowy ustanawiajacej granice lub jezeli zmiana okolicznosci nastepuje w wyniku pogwałcenia przez strone zobowiazania miedzynarodowego
Powstanie nowej normy ius cogens - umowa jest nieważna jesli jest sprzeczna z normami ius cogens natomiast w sytuacji , gdy juz po zawarciu konkretnej umowy pojawia sie nowa norma ius cogens z ktora ta umowa jest sprzeczna wowczas traci ona ważnosc i wygasa art 64
Wpływ wojny- podział na umowy regulujące stosunki pokojowe w czasie pokoju oraz te normujace stosunki wojenne w czasie wojny. Umowy przeznaczone na czas wojny, w chwili jej wybuchu zachowuja swoja moc i musza byc wykonywane. Z kolei umowy regulujace stosunki pokojowe na czas pokoju w czasie wojny ulegaja zawieszaniu a niektore wygaśnięciu.
ZAKRES PODMIOTOWY
podmioty umów m. mozemy podzielic na dwie kategorie: jej strony oraz panstwa nie bedace stronami czyli tzn panstwa trzecie. Wg konwencji strona jest panstwo , które wyraziło zgodę na związanie sie traktatem i dla któ®ego traktat wszedl w zycie
Ogolna zasada jest , ze umowa miedzynarodowa wiaze jedynie strony, bowiem zadnemu panstwu nie mozna narzucic zadnych zobowiazan. od tej zasady istnieją jednak wyjatki:
-Umowy na korzysc pańtwa trzeciego (in favorem tertii)- przyznaja uprawnienia i korzysci okreslonemu pństwu. Zgodnie z zasadami potwierdzonymi w konwencji panstwo trzecie nie jest zobowiazane do przyjecia korzysci, potrzebna jest na to jego zgoda, po drugie panstwo trzecie nie moze dochodzic takich korzysci, zobowiazanie bowiem laczy jedynie strony umowy, po trzecie w sytuacji gdy panstwo trzecie zgodzi sie na przyjecie korzysci wowczas nie mozna juz tej sytuacji zmienic.
-umowy na niekorzysc panstwa trzeciego- w wyjatkowych okolocznosciach, sa to przede wszystkim umowy zawierające decyzje wobec państwa które przez rozpoczecie wojny agresywnej pogwałciło prawa innych państw. w normalnych warunkach wymagana jest zgoda panstwa trzeciego.
ZAKRES TERYTORIALNY ART 29 konwencji
klauzula kolonialana- wymagana zgoda pastw kolonialnych
ZAKRES RZECZOWY Zasadą jest ze umowa m. obowiazuje w calosci, jednak przewiduje sie od niej wyjatki. Niektore umowy wielostronne przewiduja mozliwosc zwiazania sie tylko ich czescia. Jednak najczęstszym wyjatkiem sa tzw. zastrzenienia.
Zastrzeżenie jest to jednostronne oswiadczenie złożone przez państwo podczas podpisywania, ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia do umowy, za pomoca ktorego zmierza ono do uchylenia lub modyfikacji skutków prawnych określonych postanowień umowy w ich zastosowaniu do tego państwa.
Dopuszczalnosc” moze tylko miec miejsce kiedy umowa to przewiduje, jesli jednak umowa nie wspomina nic na ten temat wowczas na podstawie art 19 konwencji i opinii doradczej mts nalezy uznac ze zglaszanie zastrzeżen jest dopuszczalne pod warunkiem, że nie są one sprzecznie z przedmiotem i celem umowy. W zwiazku z tym ze ocena tej zgodnosci jest subiektywna istnieje rowniez instytucja sprzeciwu wobec zastrzeżen. Wyrożniamy sprzeciw zwykły i kwalifikowany. Zwykły polega na tym ,ze postanowienia podlegajace zastrzezeniu i sprzeciwowi do tego zastrzezenia nie obowiazuja stron ktore je wniosly, natomiast kwalifikowany, powoduje to ze umowa pomiedzy panstwm ktore zglosilo zastrzezenie i panstwem ktore wnioslo sprzeciw w ogole nie wchodzi w zycie.
W zwiazku z zastrzezeniami istnieje rozniez zasada wzajemnosci. tzn ze jezeli dane panstwo wnosi zastrzezenie do pewnych postanowien wowczas rownoczenie uchyla ono badz modyfikuje te postanowienia dla innych stron umowy w stosunkach z panstwem zglaszajacym zastrzezenie.
INTERPRETACJA
podstawa wykładni umowy jest jej tekst autentyczny a nie jej tlumaczenie ze wzgledu na to ze bywa ono niekiedy niedokladne a nawet bledne.
W zalezności od tego jaki podmiot interpretuje umowe, mamy do czynienia z rozna moca wiązącą interpretacji. Z tego ptk widzenia wyrózniamy: interpretacje doktrynalna (przeprowadzana przez teoretyków-nie ma mocy wiązącej dla stron, ma charakter pomocniczy) oraz interpretacja urzędowa ( dokonywana przez strony umowy, przez sady miedzynarodowe i organizacje miedzynarodowe) Największą moc wiąząca ma tzw interpretacja autentyczna-dokonana wspolnie przez wszystkie strony umowy , moze byc zawarta w odrebnym dokumencie, bezwzgl wiąząca , wystepuje rzadko) czesciej mamy do czynienia z interpreteacja quasi-autentyczna (uzulana, dokonywana przez poszczególne strony umowy i tylko dla nich wiążąca. Jednak w sytuacji gdy pojawią sie pewne rozbieżnosći w tym zakresie stosuje sie interpretacje sądową- dokonywana przez sąd polubowny lub Miedzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości- obowiązuje tylko strony ktore braly udzial w postepowaniu sadowym.
Z kolei intepretacja przez organy organizacji miedzynarodowcyh, wiaze przede wszytskim dany organ oraz państwa członkowskie, w szczegolnosci w zakresie ich dzialalności w danym organie.
OGÓLNE ZASADY INTERPRETCJI:
Konwencja wiedeńska - cz. III dział 3 art 31-33
nalezy interpretować umowy w dobrej wierze
uzyte wyrazy i zwroty powinny byc w zasadzie rozumiane tak, jak wynika to z ich normalnego znaczenia, znaczenie szczegolne mozna nadawac jedynie w wyniku takiego zamiaru stron
znaczenie poszczegołnych wyrazów nalezy przyjmować w świetle przedmiotu i celu umowy
Pomocnicze środki interpretacji: np. prace przygotowawcze umowy oraz okolicznosci w jakich została zawarta