,Jak żyć?”- czy literatura renesansu pozwoliła ci odpowiedzieć na to pytanie?

Aby odpowiedzieć na pytanie ,,jak żyć?” należy najpierw ustalić wartości, które będą wskazywały nam, co w życiu jest ważne, a co mniej istotne. Pytanie zawarte w temacie brzmi: ,,jak żyć?”, lecz jego ukryta treść jest następująca: ,,jak żyć szczęśliwie?”. Na to pytanie ludzie starają się odpowiedzieć od dawna. Wiele wskazówek znajduje się w utworach renesansowych.
Jan Kochanowski we fraszce ,,O żywocie ludzkim” mówi o sensie życia, uświadamia nam, że wartości ziemskie, zarówno wysokie jak i niskie, są mało ważne. Przemijają, a więc są marne.
Podobny sposób patrzenia na życie prezentuje Mikołaj Sęp-Szarzyński w ,,Sonecie I. O krótkości i niepewności na świecie żywota ludzkiego”. W utworze podmiotowi lirycznemu świat jawi się jako nieustanny ruch, przemienność. Życie to szybkie i niepowstrzymane przemijanie. Śmierć to perspektywa bliska i zaskakująca, zagraża ona rozkoszowaniu się przyjemnościami doczesnymi. Podmiot liryczny jest świadomy błędów popełnionych w młodości, co jest przyczyną lęku przed karą Boga. Świat doczesny i jego właściwości to tylko cień. Wartości doczesne są nietrwałe i szkodzą człowiekowi- odwodzą go od Boga. Szczęśliwym jest tylko ten, kto w porę dostrzegł ,,kształt prawdziwy” , czyli prawdziwą postać marności ziemskich.
We fraszce ,,Do gór i lasów” podmiotem lirycznym jest Jan Kochanowski, który z perspektywy lat patrzy na swoje życie. Jest stoikiem- przyznaje, że nie wie, co będzie dalej, jak potoczy się jego życie- ale jednocześnie epikurejczykiem, bo twierdzi: ,, a ja z tym trzymam, kto co w czas uchwyci”. Swoje refleksje kieruje do gór i lasów, przyrody. Traktuje ją jako ważny element życia. Motyw natury jako ważnej części życia człowieka pojawia się również we fraszce ,, Na lipę”
Fraszka ,,Na zdrowie” zawiera natomiast pochwałę zdrowia. Podmiot liryczny uświadamia nam, że zwracamy na nie uwagę dopiero wtedy, gdy jesteśmy chorzy, nie potrafimy w pełni cieszyć się z życia.
Kochanowski ceni też dom, szczęście rodzinne, co możemy wywnioskować z fraszki ,,Na dom w Czernolesie”.
Ten renesansowy poeta zamieścił rady ,,jak żyć” nie tylko we fraszkach, ale również w pieśniach.
,,Pieśń IX. Chcemy być sobie radzi” mówi o tym, że szczęście objawia się w radości życia, a radość daje zabawa, ucztowanie. Widoczne jest nawiązanie do stoicyzmu: w życiu trzeba umieć przeżywać chwile szczęścia jak i chwile nieszczęścia. Ważna jest stateczność oraz cnota, a także miłość i rodzina.
Podmiot liryczny w ,,Pieśni XX” to zwolennik filozofii epikurejskiej. Głosi pochwałę zabawy, w której nie liczy się pochodzenie, tylko człowiek. Namawia, by żyć chwilą. Zauważa, że z zabawy, radości też rodzi się coś dobrego, np. wiersze. Jednocześnie zastrzega, że w zabawie- jak we wszystkim- też trzeba mieć umiar.
W ,,Pieśni XII” natomiast podmiot liryczny twierdzi, że najwyższą cnotą jest służba ojczyźnie. Otwiera ona drogę do nieba. Aby być szczęśliwym należy rozwijać w sobie cnoty, być człowiekiem statecznym, ufać Bogu, mieć nadzieję, założyć rodzinę, bawić się, radować, pamiętać, że fortuna kołem się toczy, mądrze kierować swym życiem.
Pieśni Kochanowskiego pełne są optymizmu, afirmacji życia i spokoju.
Podobny pogląd na szczęśliwe życie ma współczesny poeta Czesław Miłosz w utworze pt. ,,Dar”. Podmiot liryczny mówi o szczęściu, które jest darem. To umiejętność afirmacji wszystkiego, akceptacji siebie, patrzenia na przyrodę i cieszenia się jej pięknem.
Mikołaj Rej w ,,Żywocie człowieka poczciwego” ukazuje wartości, uroki i pożytki płynące z poczciwego życia, a zarazem zachęca do prowadzenia takiego właśnie prawego, statecznego, uczciwego, zgodnego z naturą żywota, które może dać człowiekowi dużo radości i zadowolenia a także pozwoli zachować spokój wewnętrzny. Rej nie ogranicza się jedynie do ukazania przykładów pozytywnych, świetnie stosuje również tzw. Egzempla negatywne, czyli podaje modele postaw, jakich w życiu należy się wystrzegać. Stara się wskazać czytelnikom wartości, jakich w życiu trzeba się wystrzegać. Stara się wskazać czytelnikom wartości jakie powinny kształtować osobowość każdego obywatela, a więc: sprawiedliwość, uczciwość, skromność, pracowitość i umiłowanie ojczyzny.
W ,,Trenach” podważył te wartości.. Wpłynęła na to rozpacz po śmierci ukochanej córki Urszulki.
W pieśniach Kochanowski uczył nas jak żyć; w ciężkim dla niego okresie sam nie potrafił poradzić sobie ze śmiercią dziecka. Wcześniej nawiązywał do stoicyzmu: wszystko trzeba godnie przyjąć, przetrwać, nie wpadać w skrajności z żadnego powodu. Nie może poradzić sobie jednak z tym strasznym wydarzeniem, nie wie jak ma dalej żyć. Dlaczego więc teraz nie skorzysta z rad zawartych w ,,Pieśniach” i nie ulży sobie w cierpieniu? Bo jest tylko człowiekiem, a śmierć kogoś, kogo się kocha nie mieści się w żadnych normach, punktach, paragrafach... Nie można stłumić tego bólu tak, jak leczymy ból głowy.
Utwory renesansowe nie dają jednoznacznej odpowiedzi na pytanie: ,,jak żyć szczęśliwie?”. Z jednej strony mówią o wierze w Boga, o wyciszeniu się, pracowitości, skromności, z drugiej jednak propagują hedonistyczny tryb życia.
Myślę, że cała sztuka w tym, by odnaleźć ,,złoty środek” i żyć w zgodzie z samym sobą. Odwaga bycia człowieka- oto renesans.

Renesansowa pełnia życia w twórczości Jana Kochanowskiego

Nasycony humanizmem Renesans znacznie odróżnia się od panującego dwa stulecia wcześniej w Europie średniowiecza.
W XV wieku następuje powolne odradzanie kultury starożytnej, pojawia się nowe podejście do świata i Boga. Ludzie przestają umartwiać się za życia, by odkupić grzechy i zapewnić sobie dostatnie życie pośmiertne. Nie boją się już Boga, zaczynają postrzegać Go jako uosobienie miłosierdzia. Społeczeństwo żyje w dostatku, co jest powodem ogromnej ilości niespożytego, wolnego czasu, który sprawia, że społeczeństwo zaczyna zajmować się filozofią, staje się twórcze i samodzielne. \\\\'\\\\'Liczy się człowiek jako jednostka a nie lud jako ogół.\\\\"
\\"Jestem człowiekiem i nic co ludzkie nie jest mi obce\\\\"- Terencjusz
Motto to było przewodnią myślą renesansu. Pojawiało się w twórczości wielu ówczesnych artystów.
Z polskich twórców wyszczególnić należy Jana Kochanowskiego.
Kochanowski ukazał swoje renesansowe podejście do życia wśród ogromu znanych utworów . Najlepiej oddającymi to podejście są fraszki- drobne utwory poetyckie, pełne błyskotliwych myśli, często żartobliwe, choć bywają refleksyjne i filozoficzne. Poeta dokładnie obserwując dzieje szesnastowiecznej Polski uwieczniał wszelkie szczegóły właśnie we fraszkach.
Wszystkie fraszki zebrane są w trzech księgach, podzielonych na trzy grupy tematyczne. Pierwsze to utwory opisujące styl życia polskiej szlachty (który składał się głównie z zabaw i biesiad.) Drugie to utwory miłosne, trzecie natomiast to fraszki pełne rozważań o życiu, o sensie istnienia- utwory refleksyjne i filozoficzne.
Przykładem typowo ideowo-artystycznej fraszki jest utwór “Do fraszek”. Jest w niej mowa o tym, że Kochanowski nie chce swoimi wierszami nikogo krzywdzić, gdyż fraszki nie mają atakować konkretnych ludzi, ale piętnować złe czyny i ludzkie wady (\\\\"Niechaj karta występkom, nie personom łaje\\\\").
Kochanowski nie chce pisać o bardzo poważnych sprawach czy przeważnie opisywanych bohaterach, lecz o “śmiechach, żartach, pieśniach, tańcach i biesiadach”.
Charakter typowo programowy ma fraszka “Na swoje księgi”, w której poeta określa swoje zainteresowania i fascynacje literackie.
Utworem typowo autobiograficznym, gdzie podmiot liryczny opisuje dotychczasowe losy, również określając swój model życia- renesansowego humanisty, jest fraszka “Do gór i lasów”. Charakteryzuje się ona odmiennymi cechami niż pozostałe wymienione wyżej. Życie ludzkie jest tu przygodą pełną niewiadomych, jest nieprzerwanym poznawaniem świata. Mimo wszystko jednak, jest to utwór pełen optymizmu uchwyconego w zamykającej wiersz deklaracji zgody na nieznane:
\\\\"A ja z tym trzymam, kto co w czas uchwyci.\\\\"
Słowa te są nawiązaniem do antycznego hasła “Carpe diem” (chwytaj dzień, korzystaj z każdej chwili, żyj chwilą). Jednak by korzystać ze wszystkiego co przynosi nam codziennie nowy wschód słońca potrzebna jest rzecz niedoceniana w poprzedniej epoce, zdrowie. Ponieważ w rodzinie Kochanowskich było dużo chorujących osób a i sam Jan nie był “zdrów jak ryba” w swoich utworach nawoływał do szanowania “szlachetnego zdrowia”. Ponadto wskazuje nam, że stan zdrowia jest podstawą zadowolenia i chęci do życia , a bez niej człowiek nie jest w stanie nic osiągnąć.
W epoce odrodzenia (o czym już wspominałem) dominującą rolę ogrywał humanizm, który głosił m.in. podziw dla przyrody i jej zbawiennego wpływu na człowieka, oraz umiłowanie do ojczyzny. Dlatego też Kochanowski jako twórca renesansu nie mógł pominąć utworów filozoficznych poświęconych tym zagadnieniom. Fraszką będącą dowodem na to jak ogromnym umiłowaniem Jan Kochanowski darzył przyrodę jest fraszka “Na lipę”, gdzie poeta zachęca do harmonijnego współżycia z naturą. Uosabia on tam lipę z istotą wrażliwą na piękno poezji, która za podarowanie schronienia przed promieniami słońca nie pragnie dostać niczego poza wierszem pochwalnym:
\\\\"Bujne drzewa najlepiej dżdżem niebieskim żywą;
Ale mię raczej daruj rymem pochwalonym.\\\\"
We fraszkach o tematyce dworskiej poeta przyjmuje postawę obserwatora, przyglądającego się światu i ludzkim poczynaniom, który z należytym dystansem i spokojem odnotowuje sprzeczności namiętności i złudzenia... W utworze “O doktorze Hiszpanie” poeta nakreśla historię swego przyjaciela Piotra Roizjusza, znanego jako doktor Hiszpan, który to odczuwając przesyt wieczerzy udaje się na spoczynek, jednak pijani biesiadnicy przychodzą do jego domu u wmuszają weń alkohol.
\\\\"Trudny - powiada - mój rząd z tymi pany;
Szedlem spać trzeźwy, a wstanę pijany.\\\\"
Posługując się takim humorem poeta krytykuje odwieczną skłonność Polaków do nadużywania alkoholu. Ponad to stara się przekonać czytelników do zachowania umiaru i zdrowego rozsądku w korzystaniu z wszelkich przyjemności. Utwór ten to odzwierciedlenie doświadczeń nabytych przez Kochanowskiego podczas pobytu na dworach, gdzie pijaństwo było rzeczą powszechną.
W pieśni “Serce roście, patrząc na te czasy...”, która jest nawiązaniem do często spotykanego w poezji Kochanowskiego motywu przemian, zachodzących w przyrodzie na wiosnę, można odnaleźć poszukiwania “złotego środka”, który pozwoliłby spędzać czas przyjemnie, czerpać z życia pełnymi garściami, jednak roztropnie i z umiarem. Przemiany te bowiem wpływają na człowieka pozytywnie, mogą stanowić punkt wyjścia do rozważań, które składają się na kolejną (drugą), refleksyjną część utworu. Kochanowski dokonuje tutaj porównania dwóch postaw: epikurejskiej oraz stoickiej, co jest powodem syntezy tych filozofii. Radzi on czytelnikowi, by korzystał z okazji do zabaw jednak w sposób umiarkowany, co pozwala zachować czyste sumienie. Pieśń “Chcemy być sobie radzi” zawiera podobną refleksje. Początkowo wydaje sie ona utworem typowo biesiadnym, sławiącym rozkosze jakie nie sie ucztowanie. Dość szybko jednak pojawiają się refleksje o konieczności rozwagi, która wynikać powinna ze zmienności ludzkiego losu.
W czasie swojego pobytu w Czarnolesie Jan Kochanowski napisał cykl dwunastu pieśni o charakterze “sielankowo-tanecznym”, których akcja zacieśniała się wokół obrzędu sobótki świętojańskiej. Cykl ten nosi tytuł “Pieść świętojańska o sobótce”. Kochanowski opisuje w owych pieśniach słowiańskie zwyczaje, śpiewy, wróżby, tańce przy ogniskach. On jako pierwszy wzorował się na motywach folklorystycznych czyniąc je tematem wierszy i chwaląc tym samym wieś oraz zwykłych, prostych chłopów żyjących w harmonii z otaczającym ich światem.
Powyżej przedstawione przykłady ukazują renesansowy ideał życia, który dla Kochanowskiego-ortodoksyjnego humanisty stanowił podstawę twórczości i postępowania.
Życie jest zatem darem z którego można i trzeba korzystać na wiele sposobów. Dar ten jednak trzeba szanować, pamiętając o tym, że ludzki los jest nieprzewidywalny i zmienny.
Zatem żyjąc w harmonii z przyrodą, zachowując poczucie humoru i życzliwość dla innych,
a przede wszystkim stosując umiar, można osiągnąć pełnię życia i zadowolenie. To właśnie jest ten “złoty środek”. Wiara w spędzone w ten sposób życie (będące wyrazem renesansowych ideałów) legnie potem u podstaw duchowego odrodzenia się poety po śmierci córki Urszuli.

Dlaczego "Treny" Jana Kochanowskiego opisują prawdę o ludzkim cierpieniu?

Jan Kochanowski był wybitnym poetą polskim. W swoim życiu napisał wiele utworów, które sprawiły, że stał się ojcem polskiego narodu i polskiej literatury. Jednak jego największym dziełem były „Treny”, gdyż opisują ból po stracie swojego ukochanego dziecka. W czasach życia poety, rodziny miały wiele dzieci. W każdej z nich zdarzała się śmierć, ale rany goiły się szybko po straci ukochanego dziecka. Zwłaszcza rodzice po śmierci swoich dzieci czują w sercu żal i ogromną pustkę. Szukając winnych swojego nieszczęścia, mają mnóstwo pretensji do Boga, a nawet wątpią w Jego istnienie. Przepełnia ich smutek i gorycz, są zrozpaczeni, rozżaleni, ubolewają nad swoim nieszczęściem. W przypadku autora „Trenów” śmierć Urszulki okazała się ogromnym cierpieniem i niewypowiedzianym bólem. Stało się to również dla niego natchnieniem do napisania cyklu „Trenów” poświęconych niespełna trzyletniej dziewczynce. Utwory te w pełni odzwierciedlają ludzkie cierpienie po stracie ukochanej osoby, tym bardziej, że opisują rozpacz, którą autor sam przeżywa.
Jako pierwszy argument może posłużyć nam Tren I, gdyż jest to wstęp do całego cyklu. Autor przedstawia tragiczną sytuację - że śmierć zabrała mu ukochaną córkę. Kochanowski wzywa słowami „wszystki płacze” by pomogli opłakiwać mu dziecko. Według poety śmierć jest jak smok, który pożera „słowiaki liche”. Tym samym Urszulkę kojarzy z delikatnym ptaszkiem, z którego miał wyrosnąć wspaniały śpiewak. Marzył bowiem, że córka rozwinie ujawniony już talent poetycki. Autor stara się patrzeć na świat rozsądnie. Tłumaczy sobie, że jego łzy są daremne, nie przyniosą rezultatu, że życie ludzkie jest bezwładnym błądzeniem i przynosi wiele cierpienia. Jednak na koniec w słowach:

”Nie wiem, co lżej: czy w smutku jawnie żałować,

Czyli się z przyrodzeniem gwałtem mocować?”

zdruzgotany bólem poeta, ujawnia swoje zagubienie.

Kochanowski przy opisywaniu Urszulki i swojego cierpienia, często wraca do tego co było. Jego rozpamiętywanie może nam posłużyć jako kolejny dowód na to, że „Treny” opisują prawdę o ludzkim cierpieniu. Poeta wspomina chwile spędzone wraz z córką, jej szczebiotliwy śmiech i zabawy. Mówi o jej małym, ale dobrym serduszku, wesołym błysku w oku. Wspomina o chęci i wielkim zapale do życia.
Twierdzi, że gdy dziewczynka żyła, w domu panowała radość i szczęście. Lecz po jej śmierci rodzinę ogarnęła błoga cisza i smutek. Wraz z jej odejściem odeszły i te wartości.

Jednak po każdej burzy świeci słońce, a po ciemnej i długiej nocy nadchodzi nowy dzień. Tak po cierpieniu przychodzi ukojenie. Ludzie czasem godzą się z faktem, że stracili bliską osobę. Podobnie było z Kochanowskim. Poeta pod koniec „Trenów” opisuje sen, który zapewnił go, że Urszulka jest zdrowa, szczęśliwa i bezpieczna. To właśnie ten sen sprawił, że ojciec stał się spokojny o los swojej córki. Jego emocje zaczęły powoli stygnąć - wracał do rzeczywistości. Jednak pomimo tego Kochanowski zawsze odczuwał wielką stratę i boleść w sercu.
Według mnie konstrukcja i zamysł „Trenów” przedstawiają prawdę o ludzkim cierpieniu. I choć autor nie zamierzał właśnie w taki sposób ich zbudować, to jednak stały się one wielkim dziełem. Jest to nie tylko wspaniały utwór, ale także pewne ukojenie dla osób, które przeżyły lub przeżyją podobne cierpienie.
w cyklu dziewiętnastu utworów żałobnych odzwierciedliła się kompozycja pojedynczego trenu, w ramach którego podmiot przedstawiał osobę zmarłą, rozpamiętywał stratę i pogrążał się w żalu, by potem, po napomnieniu uspokoić emocje

. Kochanowski- dramat ojca i filozofa

Jan Kochanowski jest najwybitniejszym polskim poetą epoki renesansu. Żył w latach 1530 -1584. Wprowadził polską literaturę w krąg najwybitniejszych literatur europejskich. Był twórcą opartych na klasycznych wzorcach (greckich i łacińskich ) form poezji w Polsce. W swoich dziełach przedstawił pełny obraz problematyki światopoglądowej i politycznej polskiego humanizmu 16 wiecznego : od radosnej wizji uroków świata zawartej w „Pieśniach” , obywatelskiej publicystyki poetycznej ukazanej w „Poematach”, po pesymistyczną refleksje nad przyszłością skłóconego wewnętrznie państwa w „Odprawie posłów greckich”, z porównaniem Polski do upadłej Troi. Kochanowski ponadto pisał również pełne realiów życia dworskiego Fraszki, wiersze okolicznościowe i religijne. Po śmierci ukochanej córki- Orszulki napisał cykl 19 trenów przedstawiających rozpaczliwy bunt przeciw śmierci, łamiąc zasady klasycznej teorii poezji.

Tren jest to wywodzący się ze starożytności gatunek literatury elegijnej, pieśni żałobnej wyrażający żal za zmarłą osobą, wspominając ją poprzez jej dokonania i zalety. Treny występowały już w czasach biblijnych: w poezji hebrajskiej ( Treny Jeremiasza), w poezji greckiej (Symonides, Pindar), i Rzymskiej (Newiusz, Owidiusz, Stacjusz). Głównymi bohaterami mogły być tylko osoby dostojne, lecz Kochanowski poświęcił je swojej niespełna 3 letniej córeczce. Jego Treny wyrastają ze sztywnych ram utworu żałobnego. Są proste, szczere, powiązane tematycznie i kompozycyjnie.
Główną postacią cyklu trenów nie jest zmarła Orszulka, lecz bolejący ojciec, artysta i filozof, któremu los zesłał doświadczenie rujnujące budowany system ideałów, mądrości, pobożności i cnoty. W poszukiwaniu pociechy i nadziei autor zwraca się kolejno do czasu, rozumu i Boga. Ostatni Tren „Sen” apeluje do rozsądku i wiary, które razem mogą pogodzić się z niepojętą wolą Boga i zgładzić najgłębszy żal.
Treny przyniosły bunt przeciw racjonalizmowi, który głosił poeta w niektórych Fraszkach i Pieśniach. Zwątpił w mądrość, filozofię stoicką, w poglądy swoich idoli : Horacego i Cycerona. Tym samym odrzucił ideały renesansu. Kochanowski w Pieśniach pochwalał rozum, mądre i szlachetne życie, spokój i wewnętrzną swobodę. W chwili tragedii zawiódł poetę filozoficzny spokój. Opierający się na poglądach Cycerona wzywających do obojętności mędrca na nieszczęścia. Kochanowski zaczyna je kwestionować na podstawie własnych przeżyć i doświadczeń. Pisał wedle własnych wewnętrznych nakazów i upodobań, opowiadał się po stronie uczucia, brał w obronę przeciw rozumowi. Poprzez treny w pełni udowodnił, że hasło Terencjusza „człowiekiem jestem i nic, co ludzkie nie jest mi obce” staje się w pełni zrozumiałe dopiero po doznanych tragediach. Humanizm tragiczny naznaczony jest przeświadczeniem o słabości człowieka i rezygnacją z ludzkich marzeń o wolności i godności. Stoicki spokój nagle staje się być przezwyciężonym przez uczucia. To już nie rozum kieruje człowiekiem, jak twierdzą humaniści, lecz wpływ otoczenia na naszą psychikę. Śmierć ukochanej osoby nie podlega przyporządkowaniu rozumowi.
W poecie zachwiały się także ideały religijne, czego świadectwem jest tren 10 dający wyraz zwątpieniu poety w życie pozagrobowe, zwłaszcza w apostrofie „Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest, lituj mej żałości”. Bunt i bezradność, a nie władza rozumu nad uczuciem zwycięża. Ogromny musiał być wstrząs poety, jeśli pod wielką niewiadomą stanęły podstawowe ideały epoki, skoro do głosu doszedł poeta rozpaczy i śmierci traktujący świat jako ogromną trudność, ból i żałobę.

Kochanowski podejmuje gorzką polemikę ze swoją życiową filozofią, stawia bolesne pytania o naturę Boga i świata, o sens ludzkiego istnienia, oraz o życie pośmiertne. Humanizm Trenów naznaczony jest przeświadczeniem o słabości człowieka i rezygnacji z ludzkich marzeń o wolności i godności. 19 Trenów na płaszczyźnie stylu pełnego niepokoju i skrótów myślowych jak i idei zapowiada nieuchronny koniec renesansu.
Treny są pamiętnikiem cierpienia i zrodzonych przez ten ból przemyśleń i przewartościowań. Dramat Kochanowskiego jako ojca polega na schematycznym podejściu do cierpienia, które rozpoczyna się od narastania rozpaczy ( Treny 1-8), potem następuje bunt ( Treny 9-10), pokornienie (Treny11-18) by w konsekwencji pogodzić się z zaistniałą sytuacją (Tren 19). Dramat filozofa polega na zmianie poglądów ze skrajnie stoickich (dystans wobec świata) na w pełni człowiecze, bogatych w wiarę, żal, bezradność, cierpienie. Z tragedii osobistej poeta-humanista wyszedł niepokonany, okazało się bowiem, że harmonijna wizja świata to nie tylko ład, ale i chaos. Człowiek jako jedyna wartość potrafi znaleźć w sobie tyle siły, by podnieść się po ciosie, by zaufać Bogu, zaakceptować los i bieg wydarzeń niezależny od nas.

Nic co ludzkie nie jest mi obce - w twórczości Jana Kochanowskiego

Jan Kochanowski byl najwybitniejszym polskim poet nazywanmym "ojcem polskiej literatury". Wprowadził literatur, polska w krg wielkich literatur europeijskich. Jego twórczosc oparta byla na wzorach literatury greckiej i LaciDskiej oraz na literaturze wlasnej. W swoich dzielach dal najpelniejszy wyraz problrematyki swiatopogladowej i politycznej humanizmu XVI wiecznego. Najwybitniejsze jego dziela to: "Fraszki", "Piesni", "Treny", oraz dramat pt: "Odprawa poslow greckich". Fraszki byly wyrazem odczuc poety, ktory cieszyl sie kazda chwila zycia. Dostrzegal co w zyciu jest piekne, a co ulotne i godne pogardy. Jedna z najbardziej znanych i cenionych jest fraszka pt: "Na zdrowie". Wedlug poety zdrowie to najcenniejszy i najszlachetniejszy skarb ludzki. Nie ma nic cenniejszego niz zdowie. Zaszczyt, slowa, pieniadze nie daja czlowiekowi radosci gdy nie jest on zdrowy. Poeta pokazuje nam - ludziom jak powinnismy cenic zdrowie. Fraszka pt: "Na lipe" zacheca nas do przebywania na wsi i dostrzegania urokow przyrody. Lipa, pod ktora siedzial poeta i tworzyl swoja poezje jest Oaza spokoju i radosci. Otaczajaca nas przyroda wnosi do naszego serca tyle uroku i ukojenia. W innych fraszkach chcial pokazac rzeczy, ktore czlowiek nie dostrzegal, nie rozumial. We fraszce pt: "Na nabozna" ukazal obraz zle zrozumianej poboznosci. Pobozbosc to nie tylko modlitwy, to uczynki i szlachetnosc naszego serca. Bardzo blisko byl mu los czlowieka we wraszce pt: "Na zachowanie" wskazuje, ze bez przyjaciol zywot to wiezienie. Ludzie powinni darzyc sie miloscia i pomoca. We fraszce pt: "Do przyjaciela" uwaza ze gdzie sie mysli nie godza, tam przyjazn dziurawa, co oznacza ze przyjaciele powinni rozumiec sie i wzajemnie wspomagac. Kochal zycie otaczajacy go swiat, dostrzegal piekno Jego fraszki byly bezcenne, przepojone uczuciem, radoscia, afirmacja zycia. Radosna wizjia uroku swiata przedstawil rowniez w swych "Piesniach". Byly to piesni patriotyczne, tradycjonalne oraz permityczne refleksje nad przyszloscia skluconego wewnetrznie panstwa polskiego. Piesn II opiewa piekno zmieniajacych sie pur roku. Czlowiek cieszy sie, gdy jest szczesliy, lecz gdy cos go gnebi "nic mu nie idzie w smak". Piesn V to nawolywanie, aby cieszyc sie ztego co mamy. Smierc zabiera kazdego i biednego i bogatego. Nie nalezy wiec gromadzic bogactwa materialnego, a bogactwo duchowe jest sila czlowieka. Piesn X pokazuje naszych wladcow opiewa ich szlachetne dusze, ich mezne serac. Piekno wsipolskiej, spokojnego zycia, pieknie wiejskie tradycjie to "Piesn swietojanska o Sobotce". Tradycjie wsi polskich sa tak piekne i radosne, tak bliskie. Swoj bunt przeciw bezrozumenmu dzialaniau smierci ukazal w "Trenach".
Treny powstaly po smierci ukochanej coreczki poety Urszulki. Aby ukoic swoj bol ze lzami w oczach stworzyl pelne rozpaczy i pretensji utwory. Swoja coreczke, ktora tak nagle odeszla nie zastapi mu nikt, zaden skarb i bogactwa swiata, Smierc jest bezlitosna, bezsensowana, zabiera to co czlowiek ma najbardziej i najblizej sercu. Pozostaja w domu smutek, bol i pustka.
Po pieknych piesniach afirmujacych zycie pozostaj ezal i ogromny bol, ktory doswiadczyl poeta. Jak pogodzic sie z taka starta.

Oprocz trenow napisal rowniez piekne dzielo tragedie pt: "Odprawa poslow greckich". porownal w nim Polske do upadajacej Troi. Troska o ojczyzne byla dla niego sprawa bardzo wazna , gdyz kochal goraco swoj kraj i chcial mu sluzyc najlepiej jak potrafil.
Pokazal nam radosc i piekno zycia, troske o drugiego czlowieka, przepiekne tradycjie i zwyczaje, patrotyzmi bol. Doswiadczylwiec, w zyciu wszystkiego co nie jest nam ludzioem w naszym codziennym zyciu obce. Tworczosc kochanowskiego stala sie wzorem dla wielu pokolen poetow.

Recepta na szczęście życie we fraszkach i pieśniach Jana Kochanowskiego

Jan Kochanowski w swoich pieśniach, fraszkach proponuje, aby szczęście zaznać w rodzinnym gronie i wśród przyjaciół. Lecz również mówi, że nie można znaleźć swojego szczęścia w różnego typu zabawach i pijaństwie, ale w dobroci dla innych.
W fraszce ,,Do gór i lasów” mistrz Jan opisuje swoją młodość. W dalszej części możemy się przekonać, że był w najpiękniejszych miejscach Europy, zobaczył prawdziwe arcydzieła, a mimo wszystko nie zaznał tego, co chciał. Zapewne, gdyby poznał miłość podczas tych podróży, na pewno by jej nie zostawił tylko pomógłby jej rozwijać się dalej. Fragment ,,taki był Proteus, mieniąc się to w smoka, to w deszcz, to w ogień, to w barwę obłoka” Jan z Czarnolasu miał na myśli, że na nic jest zmienianie się co dzień w innego człowieka, a to żeby codziennie być takim samym to wtedy na pewno nie zostanie się odrzuconym.
Następna fraszka jest ,, O doktorze Hiszpanie ”, gdzie autor opowiada wesoło o doktorze, który nie lubi zabaw i woli pić z umiarem. Zaś jego towarzysze myślą na odwrót, że picie pomaga we wszystkim. Przecież gdy jest się pijanym, to nie można zaznać szczęścia, bo tu prawie wszystko dzieje się przez przypadek, a nie po zaplanowaniu.
We fraszce „Na Nabożną” zapewne jest mowa o częstym udziale w zabawach, wszelakiego typu swawolach i piciu mocnych trunków, co według kobiety jest bardzo ciężkim grzechem, zaś dla mężczyzn czymś zwykłym i formalnością.
„Na Konrada” jest to fraszka o częstym udziale w zabawach i o łakomstwie niektórych dworzan. Przychodzą na przyjęcia, aby pojeść, popić i pobawić się, nie zwracając uwagi na nic, a zwłaszcza na swoje bezczelne zachowanie wobec innych przybyłych na tą samą zabawę gości i co ważniejsze na pewno na niczyje szczęście.
Fraszka „Do Hanny” mówi o pierwszej miłości i o pierwszym pełnym szczęściu Jana z Czarnolasu, która ta jest po prostu zimna. Wybranka jest obojętna na amory i raz chce wyjść za mąż, żeby zobaczyć jak to jest, a drugi raz nie robić tego, aby zobaczyć, co zrobi zalecający się do niej i po prostu nie wie, co to jest szczęście i na pewno nie zna magicznej recepty, aby to odnaleźć.
We fraszce „Na zachowanie” jest mowa o pewnej osobie, która chce odnaleźć szczęście, które jest pod postacią przyjaciół i nie tułać się z kąta w kąt na tym trudnym świecie. Nie ma zamiaru tak żyć i woli być biedny, nie posiadać majątku, aby tylko znaleźć tego jedynego, prawdziwego przyjaciela, aby mieć się komu zwierzyć, komu zaufać i z kim mógłby przebywać.
W pieśni „Serce roście” jest mową o zimie, którą porównuje do sumienia posiadającego bardzo wiele grzechów. W kolejnych zwrotkach jest mowa o wiośnie, czyli o dobrym człowieku, który chce się dzielić swoim szczęściem i chociażby całe swe życie żył o chlebie i o wodzie to zawsze będzie wesół i pomagał innym, którzy są w potrzebie. W ostatnich zwrotkach jest mowa o szczęściu, które nie opuści swojego właściciela, nawet wtedy, gdyby był bez kompletnie pijany jak przysłowiowy kozioł, który nie wiedział jak ma trafić do swojego domu, tak i jak będzie całkiem trzeźwy.
Kolejna fraszka nosi tytuł „Na dom w Czarno lesie”, w której Jan Kochanowski mówi o bogactwach innych ludzi, którzy nie chcą żyć w szczęściu, a on prosi Boga tylko o rzeczy niezbędne, dzięki którym będzie poważany do późnej starości, a może i gdy umrze z tego powodu będzie szczęśliwy.
A więc tak jak już mówiłem na początku Mistrz Jan jako receptę na szczęście widzi tylko w przyjaciołach i osobach, które są mu bardzo bliskie, a nie w różnych zabawach, które szybko wykańczają ludzi.

---