Poetyka w świetle językoznawstwa, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła


POETYKA W ŚWIETLE JĘZYKOZNAWSTWA - R. Jakobson

Poetyka zajmuje się tym, co przekształca komunikat językowy w dzieło sztuki. Rozpatruje problemy struktury językowej, jest integralną częścią lingwistyki (ogólnej wiedzy o strukturze językowej). Wiele chwytów, którymi zajmuje się poetyka, nie ogranicza się tylko do sztuki słowa (transpozycje utworów lit na film, freski, muzykę, komiksy). Wiele zjawisk poetyckich wchodzi nie tylko w zakres wiedzy o języku, lecz w zakres całej teorii znaków, tj. ogólnej semiotyki (ogólna teoria znaku, obejmująca semantykę, syntaktykę i pragmatykę, zajmująca się problemem typologii różnych postaci i odmian znaków, ich istotą oraz rolą, jaką pełnią w procesie porozumiewania się ludzi). Różne odmiany języka mają wiele cech wspólnych z innymi systemami znaków (cechy pansemiotyczne).

Język poetycki a niepoetycki - każdy typ działalności jest celowościowy, tylko ich zadania są różne.

Pomieszanie terminów „literaturoznawstwo” i „krytyka”

Literaturoznawstwo, a w szczególności poetyka, składa się, podobnie jak lingwistyka, z dwu serii systemów: synchronii i diachronii. Opis synchroniczny obejmuje nie tylko produkcję lit danej epoki, lecz także tę część tradycji, która jest dla tej epoki żywotna. Synchroniczna poetyka ≠ statyka.

Przed lingwistyką strukturalną stoją dwa problemy : konieczność rewizji „hipotezy języka monolitycznego” i wzięcie pod uwagę „wzajemnej zależności różnych struktur w ramach jednego języka.” Każdy język zawiera w sobie kilka współbieżnych, pełniących różne funkcje, układów.

Język powinien być badany we wszystkich odmianach swych funkcji.

KONTEKST (komunikat musi coś oznaczać)

= POZNAWCZA

KOMUNIKAT = POETYCKA

NADAWCA = EMOTYWNA …………………………………………ODBIORCA = KONATYWNA

KONTAKT (fiz. kanał i psych. związek między nad. a odb.)

= FATYCZNA

KOD (w pełni lub w części znany nad. i odb.)

= METAJĘZYKOWA

Odmienność każdorazowego aktu mowy polega nie na monopolu którejś z funkcji, ale na odmiennym porządku hierarchicznym funkcji.

F. referencyjna (oznaczająca, poznawcza)- orientacja na kontekst.

F. emotywna (ekspresywna) - ześrodkowana na adresacie.

F. konatywna - zorientowana na odbiorcę, prezentuje najczystszą ekspresję gramatyczną w formach wołacza i rozkaźnika.

F. magiczna - pewien rodzaj przemiany nieobecnej albo nieistniejącej trzeciej osoby w odbiorcę konatywnego komunikatu, np. „Niech mu ręka uschnie!”

F. fatyczna - nastawienie na kontakt, ustanowienie, przedłużenie lub podtrzymanie komunikacji.

F. metajęzykowa - mowa sprowadzona do kodu, gdy nadawca lub odbiorca chcą sprawdzić, czy posługują się jednakowym kodem, np. „Rozumiesz, co powiedziałem?”.

F. poetycka - nastawienie na komunikat, jest funkcją dominującą, ale nie jedyną, w zakresie sztuki słowa, w innych aktach językowych występuje jako element podrzędny.

Dwa podstawowe zabiegi w postępowaniu językowym: są to wybór i kombinacja. Wybór dokonuje się na bazie ekwiwalencji (właściwość wyrażeń mających identyczny zakres) podobieństwa lub niepodobieństwa, synonimiki czy antynomiki. Kombinacja - potrzebna do zbudowania szeregu - powstaje na bazie przyległości.

F. poetycka to projekcja zasady ekwiwalencji z osi wyboru na oś kombinacji: ekwiwalencja staje się konstytutywnym (podstawowym) chwytem szeregu.

Metajęzyk posługuje się szeregiem, aby zbudować równanie (A=A), podczas gdy poezja posługuje się równaniem, aby zbudować szereg. Mierzenie szeregów jest chwytem, który nie znajduje zastosowania w języku poza f. poetycką. Wiersz to „typ wypowiedzi, w której całkowicie lub częściowo powtarzają się te same figury dźwiękowe” (Hopkins). Wiersz wykracza poza granice poezji i jednocześnie wiersz zawsze implikuje (pociąga za sobą) f. poetycką. Analiza wiersza mieści się całkowicie w kompetencjach poetyki, a poetykę można określić jako tę część lingwistyki, która rozpatruje f. poetycką w jej stosunku do innych f. jęz. Zajmuje się ona f. poetycką nie tylko w poezji.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
POETYKA(1), Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła
praca licencjacka(1), Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, praca licencjacka
Opal, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, Kamienie szlachetne i minerały
Referat Burn Bond, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, Kultura, sztuka, Antropologia literatury p
prezentacja - nie zapomnij !, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, Prezentacje
Psychologia procesow poznawczych - sylabus 2009, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, psychiatria
prezentacja marketing specjalistyczny, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, Prezentacje
Prawo konstytucyjne2, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, Prawo
5listopad, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, zachomikowane
Uniwersalne pojęcia ludzkie i ich konfiguracje w różnych kulturach, Zachomikowane, Nauka, Studia i s
Tatarkiewicz - Przeżycie estetyczne, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, Kultura, sztuka, Estetyk
prawo pacjenta zo zgłoszenia sprzeciwu wobec orzeczenia lekarskiego, Zachomikowane, Nauka, Studia i
ARCHITEKTURA, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, Kultura, sztuka, Grecja
5luty, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, zachomikowane
Rzeźba, Zachomikowane, Nauka, Studia i szkoła, Kultura, sztuka, Grecja

więcej podobnych podstron