MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE

WYKŁAD 1 13-10-2008

Informacje ogólne:

- egzamin tylko z części wykładowej, w formie testu.

- pokój 32, konsultacje po wykładzie

- Zalesie pokój 8

Literatura:

- Paweł Bożyk, Buławski - „MSE” PWE W-wa 2002 rok.

- Budnikowski - „MSG” PWE W-wa 2003

- praca zbiorowa pod redakcją Ewy Oziemicz - „Przemiany we współczesnej gospodarce światowej”

- Jan Rymarczyk - „MSG” PWE 2006.

- Adam Budnikowski, Elżbieta Konecka - Wyrzykowska - „MSG” PWE W-wa 99 rok.

- Józef Misala - „Wymiana międzynarodowa i gospodarka światowa. Teoria i mechanizmy funkcjonowania” SGH W-wa 2005.

- Zabielski - „Finanse międzynarodowe” PWE W-wa 2002.

- praca zbiorowa pod redakcją Macieja Piklikiewicza - „MSG na przełomie wieków” wyd. Difin . W-wa 2001

- Krugman, Obstfeld - Ekonomia międzynarodowa. Teoria i polityka Tom I i II. PWE W-wa 2007.

- praca zbiorowa pod redakcją Bożyka - „Egzemplifikacja MSG” - wyd. PWSHIP

Pojęcie i zakres międzynarodowych stosunków gospodarczych.

• MSG to część ekonomii, zajmująca się transakcjami między krajami, w dziedzinie towarów, usług, przepływów finansowych i ruchów czynników produkcji (kapitał, praca i technologia; ziemi się tutaj nie zalicza bo nie można jej przenieść choć zdarzają się wyjątki np. zakup Alaski od Rosji przez stany Zjednoczone)

• Pojęcie MSG powstało w okresie międzywojennym, w Polsce koniec lat 50-60 XX wieku.

• 1964 - pierwszy polski podręcznik.

• W MSG podobnie jak w ekonomii wyróżniamy analizę normatywną i pozytywną.

• W MSG również istnieją pojęcia mikro i makro.

4 główne rozdziały MSG:

- teoria Handlu międzynarodowego

- polityka handlowa

- polityka kursu walutowego

- makroekonomia gospodarki otwartej

Nauka o MSG składa się z dwóch podstawowych części:

- teorii MSG

- międzynarodowej polityki ekonomicznej/ gospodarczej.

• Prawa badane i formułowane przez teorie mają częściowo charakter uniwersalny (wspólny dla wszystkich dyscyplin gospodarczych), częściowo zaś charakter specyficzny.

• Prawa o charakterze uniwersalnym - zasada przewagi względnej/ komparatywnej (David Ricardo) - teoria mnożnika i supermnożnika eksportowego (kształtowanie dochodu narodowego).

• Prawa o charakterze specyficznym
  - prawa określające rozwój różnych form powiązań międzynarodowych (napływ towarów, usług, czynników produkcji)
  - prawa kształtujące rozwój międzynarodowych powiązań instytucjonalnych i pieniężnych.

- Rozwój powiązań towarowych ma najdłuższą historię.

- Słabo zbadany jest przepływ usług (powiązań w ich zakresie)

- Względnie nową teorią jest przepływ czynników produkcji.

Międzynarodowa polityka ekonomiczna - druga część nauki o MSG.

• zajmuje się ona: - polityką zagraniczną (jednego państwa)
  - polityką międzynarodową (państw w skali globalnej)

• Zagraniczna polityka ekonomiczna koncentruje się na analizie celów, środków, narzędzi stosowanych przez pojedyncze kraje w procesie rozwoju stosunków międzynarodowych.

• Międzynarodowa polityka ekonomiczna - koncentruje się na ocenie metod koordynacji stosunków międzynarodowych przez grupę państw lub w skali globalnej (koncentruje się wyłącznie na instytucjach koordynujących politykę)

Temat 2: KORZYŚCI Z HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO W ŚWIETLE TEORII.

Teorie odnoszą się do tego:

• dlaczego kraje powinny uczestniczyć w wymianie handlowej.

• teorie handlu odnoszą się wyłącznie do tendencji długookresowych w gospodarce międzynarodowej, są nieprzydatne do wyjaśniania bieżących wahań w gospodarce.

• W teorii handlu międzynarodowego nie uwzględnia się kategorii finansowych, zakłada się, że są one neutralne dla gospodarki.

Teorie handlu międzynarodowego można podzielić na:

- teorie tradycyjne

- teorie współczesne

ad1. Głównym celem teorii tradycyjnych była interpretacja źródeł i kierunków handlu w całej gospodarce światowej, a ich autorzy zwracali uwagę na różnice w warunkach produkcji jako podstawę handlu.

ad2. Celem teorii współczesnych są interpretacje źródeł i kierunków specyficznych specyficznych warunków tego handlu w sytuacji gdy kraje dysponują podobnymi warunkami produkcji.

Wyróżniamy teorie:

• merkantylistyczną

• klasyczną

• neoklasyczną

• współczesną

• Merkantyliści (zwani monetarystami, bulionistami) - pierwsza teoria zwarta w handlu międzynarodowym, stworzona w Anglii na przełomie XVI - XVII wieku do końca XVIII wieku. Jej twórcy uważali, że podstawą bogactwa krajów są zasoby złota i srebra. - handel zagraniczny należy prowadzić żeby zwiększyć zasoby kruszców, a korzyści z handlu odnoszą te kraje które potrafią uzyskać nadwyżkę w eksporcie nad importem (będą miały dodatnie saldo w bilansie handlowym)

- David Hume - twórca teorii ilościowej pieniądza - wykazał, że złoto i srebro które napływają do kraju powodują nadwyżkę, która powoduje nadwyżkę pieniądza - wzrastają ceny, i vice versa.
- uznali oni nadwyżkę za miernik dobrobytu.

- korzyści jednego kraju są stratą drugiego.

David Hume - wykazał, że złoto i srebro napływające do kraju mającego nadwyżkę eksportu zwiększa podaż pieniądza i powoduje wzrost poziomu cen a zatem pogarsza konkurencyjność tego towaru na rynku międzynarodowym.

- zgodnie z jego rozumowaniem merkantyliści mylili się sądząc, że jakiś kraj może w długim okresie utrzymywać nadwyżkę eksportu oraz gromadzić w ten sposób zasoby złota i srebra pochodzącego z innego kraju.

• Teorie klasyczne - w myśl klasyków handel międzynarodowy nie jest grą o sumie zerowej, a o sumie dodatniej. Oznacza to, że wszystkie kraje mogą odnosić korzyści (jedne większe, drugie mniejsze).
  - klasycy dowiedli, że podstawowym powodem prowadzenia wymiany są różnice cenowe.
  - różnice w cenach tworzą się z różnic w realnych kosztach produkcji.
  - dla klasyków praca to jedyny czynnik produkcji, w związku z tym różnice w realnych kosztach produkcji są równoznaczne z różnicami w nakładach pracy na jednostkę towaru.
  
  Korzyści z handlu międzynarodowego powstają dzięki specjalizacji, pozwalającej przesunąć zasoby pracy do tych zastosowań działalności w których jest ona najbardziej wydajna w poszczególnych krajach.
  Pojęcie najbardziej wydajny rozumiane jest dwojako:

• Teoria kosztów absolutnych Adama Smitha (1776 - „Bogactwo narodów”). Wykazał, że o korzyściach z handlu decydują absolutne różnice w kosztach produkcji między krajami. Założył, że każdy raj potrafi wyprodukować towar taniej niż jego partnerzy.
  - Model 2x2 (2 kraje, 2 towary, nie ma przepływu czynników produkcji w skali międzynarodowej, ale jest możliwy w skali kraju.)
  - Każdy kraj ma przewagę absolutną w produkcji jednego towaru, w związku z tym kraj będzie odnosił korzyści specjalizują się w produkcji, eksporcie towarów które produkuje taniej. Od pozostałych krajów będzie kupował towary, które wytwarza drożej.

• Teoria kosztów względnych (komparatywnych, porównawczych) - David Ricardo (i Robert Torrens) - rozwinął w pracy „Zasoby ekonomii politycznej” 1817 rok. David Ricardo wykazał, że absolutna przewaga w kosztach produkcji nie jest warunkiem koniecznym do rozwoju handlu. Decydujące znaczenie ma przewaga względna. Czyli stosunek kosztów realnych poszczególnych produktów w obu krajach. Jeśli nie jest on jednakowy to handel i specjalizacja przynoszą korzyści, niezależnie od tego czy produkujemy wszystkie towary taniej (drożej) od zagranicy.

Towar	Polska (koszt w godzinach)	Czechy (koszt w godzinach)
Telewizor	40	30
Radio	20	10

Z powyższej tabeli wynika, że przewagi w wydajnościach nie są jednakowe. Stosunek kosztów produkcji telewizora do radia jest w Czechach większy niż w Polsce 30/10 > 40/20 co oznacza, że zużywając ta samą ilość pracy można w Czechach wyprodukować jeden telewizor albo 3 radia. Natomiast zużywając tą samą ilość pracy w Polsce (40 h) zamiast jednego telewizora można wyprodukować 2 radia. Telewizor kosztuje w Polsce stosunkowo mniej (w przeliczeniu na radia) niż w Czechach, to też Polska ma przewagę względna w produkcji telewizorów.
Z kolei w Czechach koszt wyprodukowania radia stanowi 1/3 kosztu wyprodukowania telewizora i jest mniejszy niż w Polsce gdzie wynosi 1/2 kosztu telewizora. Koszt alternatywny radia jest mniejszy w Czechach.

Wykorzystując przewagi obu krajów, można zauważyć, że łatwo zwiększyć całkowitą produkcję i konsumpcję w Polsce i w Czechach. W tym celu należy w Polsce produkować jak najwięcej telewizorów i jak najmniej radioodbiorników, natomiast w Czechach odwrotnie, zaś potrzeby użytkowników trzeba zaspokajać eksportując telewizory za radia.

Wykład 1

- 1 -