Kompetencje zawodowe szkolnego polonisty

KOMPETENCJA ZAWODOWA pojawia się wtedy, gdy nabyta w toku studiów wiedza - językoznawcza, literaturoznawcza, kulturoznawcza, filozoficzna, psychologiczna, pedagogiczna - jest operatywna, sfunkcjonalizowana, zintegrowana w konkretnych działaniach dydaktycznych i wychowawczych, kiedy służy organizowaniu oraz kształtowaniu umiejętności uczniów, kiedy pomaga motywowaniu i rozwijaniu potrzeb kulturalnych wychowanków i poprzez nie - pogłębianiu ich formacji duchowej, kiedy służy organizowaniu życia społecznego - w klasie, szkole, środowisku.

Absolwent studiów polonistycznych o specjalności nauczycielskiej powinien opanować następujące umiejętności:

1. komunikacyjne - interpersonalne

• panowanie nad narzędziami mowy:

• staranna, czysta wymowa

• dobry (nośny) głos

• efektywna komunikacja:

• prowadzenie dialogu z uczniami

• prawidłowe konstruowanie pytań o poleceń

• umiejętność słuchania uczniów

• diagnoza sytuacji indywidualnych i grupowych

• rozwiązywanie kontaktu

• budowanie więzi

• rozpoznawanie nieprawidłowości w rozwoju ucznia i skuteczne im przeciwdziałanie

• organizowanie zespołu klasowego i pracy w klasie

2. budowanie sytuacji edukacyjnych

• analizowanie i rozumienie materiału nauczania

• przekład treści (wiedzy) na czynności dydaktyczne (np. dostosowanie metody do wieku uczniów)

• analiza i rozumienie różnych programów nauczania, identyfikacja koncepcji kształcenia wpisanej w dany program

• odczytanie celów ogólnych z doboru układu i opracowania treści kształcenia

• strukturalizacja wiedzy, myślenie i działanie teleologiczne

• ustalanie celów etapowych i szczegółowych

• kształtowanie pojęć:

• językowych

• literackich

• kulturowych

• wywoływanie motywacji lektury i obcowania z dziełami tzw. kultury wysokiej

• uczenie budowy wypowiedzi mówionych i pisanych, zgodnie z intencją, sytuacją komunikacyjną, wymogami form gatunkowych

• pobudzanie motywacji wypowiadania się uczniów, prowokowanie różnych form ekspresji:

• werbalnej

• niewerbalnej

• planowanie dydaktyczne

• konstruowanie programu indywidualnego dla danego zespołu klasowego (tzw. rozkład materiału)

• budowa lekcji (lub większej jednostki metodycznej)

• w formie projektu (niesformalizowanego konspektu, czyli pisemnego i finalnego etapu przygotowania do lekcji)

• w żywej realizacji:

• powiązanie celów, treści i metod

• indywidualizacja nauczania

• reagowanie na pomysły uczniów

• elastyczność własnych projektów

• wywoływanie pożądanych motywacji uczenia się

• odczytywanie wartości w dziełach kultury i ich transformacja - poprzez przeżycie - w wartości osobowe uczniów

• integracja różnych zadań programowych w procesie poznawczym uczniów

• wielostronne kształcenie uczniów poprzez dobór atrakcyjnych i różnorodnych metod, szczególnie nastawionych na rozwój postaw twórczych:

• przekład intersemiotyczny

• teatralizacja

• formy pozawerbalne

• własna twórczość pisarska uczniów

• rozwijanie zdolności samokształcenia uczniów, przygotowywanie ich do tworzenia własnego warsztatu pracy

3. samokontrola - sprawdzanie i ocenianie

• konstruowanie sprawdzianów, tematów, wypracowań, testów

• poprawianie prac pisemnych, ocenianie osiągnięć, funkcja oceny

• samokontrola

• analiza własnych:

• dokonań

• sukcesów

• porażek

• działania korygujące

• opis doświadczeń w formie artykułu lub odczytu pedagogicznego

• ocena z uzasadnieniem hospitowanych lekcji kolegów

4. pozalekcyjne działania edukacyjno-wychowawcze

• prowadzenie kółka przedmiotowego

• rozwijanie zainteresowań

• organizowanie wycieczek polonistycznych

• korzystanie z imprez naukowych i kulturalnych w środowisku

• organizowanie imprez (towarzyskich, artystycznych) w klasie i szkole

• rozwijanie uzdolnień i postaw twórczych

• współpraca z:

• rodzicami

• innymi nauczycielami

• organizacjami młodzieżowymi

• stowarzyszeniami w środowisku