Kompetencje zawodowe szkolnego polonisty
KOMPETENCJA ZAWODOWA pojawia się wtedy, gdy nabyta w toku studiów wiedza - językoznawcza, literaturoznawcza, kulturoznawcza, filozoficzna, psychologiczna, pedagogiczna - jest operatywna, sfunkcjonalizowana, zintegrowana w konkretnych działaniach dydaktycznych i wychowawczych, kiedy służy organizowaniu oraz kształtowaniu umiejętności uczniów, kiedy pomaga motywowaniu i rozwijaniu potrzeb kulturalnych wychowanków i poprzez nie - pogłębianiu ich formacji duchowej, kiedy służy organizowaniu życia społecznego - w klasie, szkole, środowisku.
Absolwent studiów polonistycznych o specjalności nauczycielskiej powinien opanować następujące umiejętności:
komunikacyjne - interpersonalne
panowanie nad narzędziami mowy:
staranna, czysta wymowa
dobry (nośny) głos
efektywna komunikacja:
prowadzenie dialogu z uczniami
prawidłowe konstruowanie pytań o poleceń
umiejętność słuchania uczniów
diagnoza sytuacji indywidualnych i grupowych
rozwiązywanie kontaktu
budowanie więzi
rozpoznawanie nieprawidłowości w rozwoju ucznia i skuteczne im przeciwdziałanie
organizowanie zespołu klasowego i pracy w klasie
budowanie sytuacji edukacyjnych
analizowanie i rozumienie materiału nauczania
przekład treści (wiedzy) na czynności dydaktyczne (np. dostosowanie metody do wieku uczniów)
analiza i rozumienie różnych programów nauczania, identyfikacja koncepcji kształcenia wpisanej w dany program
odczytanie celów ogólnych z doboru układu i opracowania treści kształcenia
strukturalizacja wiedzy, myślenie i działanie teleologiczne
ustalanie celów etapowych i szczegółowych
kształtowanie pojęć:
językowych
literackich
kulturowych
wywoływanie motywacji lektury i obcowania z dziełami tzw. kultury wysokiej
uczenie budowy wypowiedzi mówionych i pisanych, zgodnie z intencją, sytuacją komunikacyjną, wymogami form gatunkowych
pobudzanie motywacji wypowiadania się uczniów, prowokowanie różnych form ekspresji:
werbalnej
niewerbalnej
planowanie dydaktyczne
konstruowanie programu indywidualnego dla danego zespołu klasowego (tzw. rozkład materiału)
budowa lekcji (lub większej jednostki metodycznej)
w formie projektu (niesformalizowanego konspektu, czyli pisemnego i finalnego etapu przygotowania do lekcji)
w żywej realizacji:
powiązanie celów, treści i metod
indywidualizacja nauczania
reagowanie na pomysły uczniów
elastyczność własnych projektów
wywoływanie pożądanych motywacji uczenia się
odczytywanie wartości w dziełach kultury i ich transformacja - poprzez przeżycie - w wartości osobowe uczniów
integracja różnych zadań programowych w procesie poznawczym uczniów
wielostronne kształcenie uczniów poprzez dobór atrakcyjnych i różnorodnych metod, szczególnie nastawionych na rozwój postaw twórczych:
przekład intersemiotyczny
teatralizacja
formy pozawerbalne
własna twórczość pisarska uczniów
rozwijanie zdolności samokształcenia uczniów, przygotowywanie ich do tworzenia własnego warsztatu pracy
samokontrola - sprawdzanie i ocenianie
konstruowanie sprawdzianów, tematów, wypracowań, testów
poprawianie prac pisemnych, ocenianie osiągnięć, funkcja oceny
samokontrola
analiza własnych:
dokonań
sukcesów
porażek
działania korygujące
opis doświadczeń w formie artykułu lub odczytu pedagogicznego
ocena z uzasadnieniem hospitowanych lekcji kolegów
pozalekcyjne działania edukacyjno-wychowawcze
prowadzenie kółka przedmiotowego
rozwijanie zainteresowań
organizowanie wycieczek polonistycznych
korzystanie z imprez naukowych i kulturalnych w środowisku
organizowanie imprez (towarzyskich, artystycznych) w klasie i szkole
rozwijanie uzdolnień i postaw twórczych
współpraca z:
rodzicami
innymi nauczycielami
organizacjami młodzieżowymi
stowarzyszeniami w środowisku