II 15.10.2010 Geneza nauki

pseudonauka - spodki, duchy, inteligentne kremy na zmarszczki

paranauka - akupunktura, medycyna naturalna, parapsychologia, różdżkarstwo (niby działa, ale nie wiadomo jak i dlaczego)

• M. Gardner: Pseudonauka i pseudouczeni

• Freud, Jung, Weber, Kmita, Eliade, Cassirer

• Dunbar: Kłopoty z nauką

1. Chronologia.

Uważa się, że ludzka wiedza wyrasta na głębokiej podstawie mitu, z którego wyrosła magia, nazywana przez niektórych "prymitywną nauką" jako metodą radzenia sobie z rzeczywistością. Następnie pojawiła się religia - ludzie zaczynają myśleć o sobie jako o podmiotach i wyróżnionych, niezwiązanych tak ściśle z naturą. Kolejnymi etapami są poezja (język) i sztuka. W języku opowiadamy o świecie i kreujemy światy nowe. Potem filozofia, która jest już zracjonalizowaną opowieścią o świecie, aż w końcu nadchodzi czas nauki.

NAUKA

FILOZOFIA

SZTUKA

POEZJA

RELIGIA

MAGIA

MIT

2. Nauka a mit.

Nawet we współczesnej nauce odnajdujemy elementy mitu (np. pojęcie ciemnej materii)

Istnieją dwie szkoły odnośnie stosunku mitu do nauki.

• mit to coś w rodzaju lementarnej pranauki (Frazer, Tylor)

• magia i religia mają inny cel niż nauka, wiara czy rytuał czy magia nie wyjaśniają zjawisk świata zewnętrznego, a stanowią raczej komentarz do życia społecznego (lata 60 - Levi-Strauss, Durkheim)

3. Nauka a kultura.

Istnieją trzy szkoły odnośnie powiązań znaczenia nauki z daną kulturą.

• tylko cywilizacja europejska wykształciła coś, co mozna nazwać pełnoprawną nauką, która w relany sposób odnosi się do zjawisk w przyrodzie (plus może Chińczycy, Arabowie)

• żadna cywilizacja tego nie wykształciła, my sobie a natura sobie

• każda cywilizacja po trochu, każda kultura musi posiadać pewien zasób wiedzy, aby przetrwać, a zatem nauka jest pankulturowa

1632 - Galileusz publikuje "Dialogi", potem zaczynają powstawać towarzystwa naukowe pod patronatem monarchów, aby uchronić sie przed zakusami inkwizycji

4. Aspekty nauki, na które należy zwracać uwagę aby odkryć, czym nauka jest współcześnie:

1. wiedza naukowa - zapisana w książkach, na tablicach

2. działalność naukowo-badawcza

3. metoda naukowa

4. naukowcy - podmiot zbiorowy, społeczność

5. zespół instytucji naukowych

6. forma świadomości społecznej - światopogląd, nauka tworzy kulturę

7. technika - nauka wchodzi w skład sił wytwórczych, wiedza zmaterializowana

5. Naukoznawstwo - rozwija sie od czasów powojennych (Lem), wiedza o nauce pod względem struktury jakościowej i ilościowej, mówi o tym w jakim tempie nabieramy wizy, z jakich dziedzin, kto jest cytowany, jakie gałęzi wiedzy sa popularne

• scjenometria - matematyczno-statystyczny dział naukoznastwa

• socjologia nauki - prekursorem Fleck, czasem zbliża się do filozofii nauki

• filozofia nauki - metadyscyplina, aspekt epistemologiczny i metodologiczny, styczność nauki z religią, sztuką i życiem społecznym

• metodologia nauk - nauka o metodach stosowanych do tworzenia teorii oraz przeprowadzania eksperymentów, wykorzystuje narzędzia logiki, istnije metodologia ogólna i szczegółowa (do każdej z nauk)

• historia nauki

• psychologia pracy naukowej - badanie procesów umysłowych w umysle badacza

• psychologia twórczości

Słowo "nauka" funkcjonuje jako synonim wiedzy pewnej i prawdziwej, tę pewność może zapewnić dowód matematyczny, uzasadnienie logiczne lub badania laboratoryjne.

Bacon - scientia activa et operativa

Kartezjusz - wiedza pewna czyli jasna i wyraźna

nauki baconowskie - filozofia naturalna

nauki newtonowskie - nauki przyrodnicze