II 15.10.2010 Geneza nauki
pseudonauka - spodki, duchy, inteligentne kremy na zmarszczki
paranauka - akupunktura, medycyna naturalna, parapsychologia, różdżkarstwo (niby działa, ale nie wiadomo jak i dlaczego)
M. Gardner: Pseudonauka i pseudouczeni
Freud, Jung, Weber, Kmita, Eliade, Cassirer
Dunbar: Kłopoty z nauką
1. Chronologia.
Uważa się, że ludzka wiedza wyrasta na głębokiej podstawie mitu, z którego wyrosła magia, nazywana przez niektórych "prymitywną nauką" jako metodą radzenia sobie z rzeczywistością. Następnie pojawiła się religia - ludzie zaczynają myśleć o sobie jako o podmiotach i wyróżnionych, niezwiązanych tak ściśle z naturą. Kolejnymi etapami są poezja (język) i sztuka. W języku opowiadamy o świecie i kreujemy światy nowe. Potem filozofia, która jest już zracjonalizowaną opowieścią o świecie, aż w końcu nadchodzi czas nauki.
NAUKA
FILOZOFIA
SZTUKA
POEZJA
RELIGIA
MAGIA
MIT
2. Nauka a mit.
Nawet we współczesnej nauce odnajdujemy elementy mitu (np. pojęcie ciemnej materii)
Istnieją dwie szkoły odnośnie stosunku mitu do nauki.
mit to coś w rodzaju lementarnej pranauki (Frazer, Tylor)
magia i religia mają inny cel niż nauka, wiara czy rytuał czy magia nie wyjaśniają zjawisk świata zewnętrznego, a stanowią raczej komentarz do życia społecznego (lata 60 - Levi-Strauss, Durkheim)
3. Nauka a kultura.
Istnieją trzy szkoły odnośnie powiązań znaczenia nauki z daną kulturą.
tylko cywilizacja europejska wykształciła coś, co mozna nazwać pełnoprawną nauką, która w relany sposób odnosi się do zjawisk w przyrodzie (plus może Chińczycy, Arabowie)
żadna cywilizacja tego nie wykształciła, my sobie a natura sobie
każda cywilizacja po trochu, każda kultura musi posiadać pewien zasób wiedzy, aby przetrwać, a zatem nauka jest pankulturowa
1632 - Galileusz publikuje "Dialogi", potem zaczynają powstawać towarzystwa naukowe pod patronatem monarchów, aby uchronić sie przed zakusami inkwizycji
4. Aspekty nauki, na które należy zwracać uwagę aby odkryć, czym nauka jest współcześnie:
wiedza naukowa - zapisana w książkach, na tablicach
działalność naukowo-badawcza
metoda naukowa
naukowcy - podmiot zbiorowy, społeczność
zespół instytucji naukowych
forma świadomości społecznej - światopogląd, nauka tworzy kulturę
technika - nauka wchodzi w skład sił wytwórczych, wiedza zmaterializowana
5. Naukoznawstwo - rozwija sie od czasów powojennych (Lem), wiedza o nauce pod względem struktury jakościowej i ilościowej, mówi o tym w jakim tempie nabieramy wizy, z jakich dziedzin, kto jest cytowany, jakie gałęzi wiedzy sa popularne
scjenometria - matematyczno-statystyczny dział naukoznastwa
socjologia nauki - prekursorem Fleck, czasem zbliża się do filozofii nauki
filozofia nauki - metadyscyplina, aspekt epistemologiczny i metodologiczny, styczność nauki z religią, sztuką i życiem społecznym
metodologia nauk - nauka o metodach stosowanych do tworzenia teorii oraz przeprowadzania eksperymentów, wykorzystuje narzędzia logiki, istnije metodologia ogólna i szczegółowa (do każdej z nauk)
historia nauki
psychologia pracy naukowej - badanie procesów umysłowych w umysle badacza
psychologia twórczości
Słowo "nauka" funkcjonuje jako synonim wiedzy pewnej i prawdziwej, tę pewność może zapewnić dowód matematyczny, uzasadnienie logiczne lub badania laboratoryjne.
Bacon - scientia activa et operativa
Kartezjusz - wiedza pewna czyli jasna i wyraźna
nauki baconowskie - filozofia naturalna
nauki newtonowskie - nauki przyrodnicze