ŚWIAT NIEPRAWDOPODOBNY, rozdział 4
Jak zauważa autor, obecnie człowiek jest równie łatwowierny jak w średniowieczu. W wiekach średnich ludzie wierzyli w potęgę religii. Religia szczególnie w średniowieczu potrafiła dać odpowiedzi na pytania, które nurtowały ludzkość od zarania dziejów. Potrafiła wytłumaczyć min. powstanie świata, sens życia i śmierci. Dziś wierzymy w autorytet nauki.
Eksperyment (który zdaniem autora najlepiej udaje się rano ;) ):
Spotykając znajomego rano, zadaje się pytanie: czytałeś „Timesa”?. Jeśli odpowiedź jest przecząca, to są dwie możliwości:
Wiesz, na uniwersytecie w Minesocie przeprowadzono badania, które wykazują, że najskuteczniejsza jest dieta normalna uzupełniona czekoladowymi ekierkami. Powoduje to specjalna substancja dioksyna enkomianu, która zużywa kalorie.
Neurofizjologowie od Hopkinsa okryli, że ludzie uprawiający jogging mają niższy poziom inteligencji.
W obu przypadkach zadziała konstrukt myślowy. Powołanie się na uniwersytety i „dziwne” substancje zwiększa prawdopodobieństwo uwierzenia w dane informacje. Największe przejawy łatwowierności uzyskujemy, gdy nasze „kłamstwo” dotyczy faktów natury technicznej. Już ponad pięćdziesiąt lat temu H.L.Mencken powiedział, iż nie istnieje twierdzenie tak głupie, żeby nie można było znaleźć profesora, który by w nie uwierzył. W technopolu nie istnieje zatem żadne poczucie celu ani sensu, żadna spójność kulturowa.
Da się zauważyć jeszcze jedno zjawisko. Wraz z wyłonieniem się technokracji spójność moralności z intelektem zaczęła się rozluźniać. Dzięki postępowi można wyznaczyć cel działaniom ludzkim bez teologicznej podstawy. Paliwem dla technokracji jest informacja.
Pomimo, że wiele osób tak uważa, epokę informacji nie otworzyła technologia komputerowa. Etapy:
odkrycie druku- świat handlu stał się nagle światem drukowanego papieru; Biblia stała się dość powszechna; książka przybrała nową (współczesną) postać; w siłę druku wierzył już Marcin Luter- druk zatem wytworzył zupełnie nowe środowisko informacyjne.
wynalezienie telegrafu- informacja mogła przemieszczać się już bez ograniczeń czasowych; gazety to niezwłocznie wykorzystały- już na drugi dzień od wynalezienia;
wynalezienie fotografii i inne rodzaje ikonografii przyniosły potężny atak obrazu;
audycje radiowe
technologie komputerowe- dopiero na końcu :)
Informacja obecnie stała się czymś w rodzaju śmieci. Mówiąc inaczej: technopol rozkwita w środowisku, w którym zerwaniu uległ związek między informacją a celem człowieka, t znaczy informacja pojawia się niezróżnicowana, do nikogo konkretnie niekierowana, w ogromnej objętości i z szaloną prędkością, oderwana od teorii, znaczenia lub celu.
Ważne jest by ludzie nie tylko mieli dostęp do informacji, ale i potrafili ja kontrolować. Wraz z pojawieniem się technokracji informacja stała się problemem poważniejszym niż kiedykolwiek dotąd i trzeba było wynaleźć jakieś metody jej kontrolowania. Metody te Neil Postman opisuje w następnym rozdziale 5 zatytułowanym „ZNISZCZONE BARIERY”.
Czasami instytucje społeczne wykonują swoja pracę odmawiając ludziom dostępu do informacji, ale zasadniczo wolą decydować jaką wagę należy danej informacji przypisać.
Przykłady:
Sąd i prawo: Sąd amerykański- niedopuszczenie informacji z drugiej ręki. Reguła prawna dotyczy „niszczenia” informacji.
Uczelnie i szkoły- system edukacji określa zagadnienia, które są w programie nauczania.
Rodzina- kontroluje „sekrety” dorosłego życia; przekazuje tradycje religijne, język (dialekt)- obecnie jednak rodzina utraciła swoje znaczenie w kontrolowaniu informacji.
partie polityczne- Ameryka: Partia Demokratyczna- reprezentuje społeczne interesy klasy pracującej, Partia Republikańska- jest dla bogaczy, którzy z definicji się nie troszczą o pracujących.
religia- Biblia dostarcza różnorodnych informacji na temat, co człowiek musi robić, a czego mu nie wolno, jakiego języka należy unikać - pod groźbą bluźnierstwa, jakich unikać herezji pod groźbą herezji i jakich symboli pod groźbą bałwochwalstwa. Biblia dostarcza teorii znaczenia życia, a więc reguł i zachowania.
państwo- Dużą rolę w historii mają idee i ustroje polityczne państwa. Np. Marksizm, który głosił, że wszelkie formy nędzy i ucisku insytucjonalnego stanowią wynik konfliktu klasowego, ponieważ materialna sytuacja ludzi kształtuje ich świadomość. Celebrację triumfu demokracji liberalnej znajdziemy w eseju Francisa Fakuyamy „Koniec historii”. Dochodzi on do wniosku, że wraz z upadkiem faszyzmu i komunizmu nie będzie już więcej konfliktów ideologicznych. Znaczenie demokracji liberalnej jednak od czasów Fakuyamy znacząco uległo zmianie. W technopolu zbliża się ono do tzw. „kapitalizmu towarowego”. Pojęcie to wprowadził Walter Benjamin. Trawją nadal dyskusję, czy „demokracja liberalna” w obecnej formie może wyposażyć świat myśli w wartości moralne na tyle ważne, by nadać sens życiu. Istnieje zatem konflikt między technopolem a demokracją liberalną.
Technopol polega na technicznych metodach przepływu informacji. Trzy najważniejsze środki, służące temu celowi:
Biurokracja. Biurokracji nie stworzył na pewno technopol. Clive Staples Lewis wyraził przekonanie, że biurokracja to diabeł wcielony. Wyrażał on pogląd, że największych zbrodni dokonują ludzie w białych kołnierzykach. Jednak biurokracja ma też swoje pozytywne strony- np. formularze, dwadzieścia cztery strefy czasowe.
Specjalizacja- drugi ważny środek, za pomocą którego technokracja walczy z nadmiarem informacji. W technopolu specjalista jest „ignorantem” wszystkiego, co nie wiąże się z jego specjalizacją, wiąże się to na skoncentrowaniu się na jednym obszarze wiedzy. Po drugie w technopolu specjalista próbuje panować nie tylko nad procesami technicznymi, ale i społecznymi. Są specjaliści np. od wychowywania dzieci.
Wyposażenie techniczne- jako przykłady takiego wyposażenia autor podaje np. testy inteligencji, sondaże opinii publicznych.
W miarę jak tradycyjne instytucje społeczne tracą moc organizowania i percepcji i sądów, biurokracja, specjalizacja i narzędzia techniczne stają się głównymi środkami kontroli informacji przez technopol, żeby zapewnić zrozumiałość i porządek/