Geriatria Ć

GERONTOLOGIA:

- nauka o procesach starzenia się

Geron-starzec

Logos-nauka

Nauka miedzydyscyplinarna

-medyczna (geriatria, psychogeriatria, geriatriochigiena)

-eksperymentalna

-społeczna- zajmuje się poznawaniem warunków zycia i potrzeb ludzi starszych, dążąc do poprawy tych warunków, zaspakajania ich potzreb i aktywizacji społecznej.

Średnia długość życia w Polsce:
- kobiety 78
- mężczyźni 70/71

% osób jest w wieku geriatrycznym w Polsce i w Europie:

W Polsce po 65 r .ż. ->13%

W Europie ->20,3% (Niemcy 24,1%; Włochy 24,1%)

Świat -> 60 mln

USA ->10%

Kanada ->9%

Japonia-> 7%

Indie -> 3%

Fazy rozwoju człowieka:

a) rozwojowy do 29 r.ż ( dzieciństwo +młodsi)

b) twórczy, reprodukcyjny 30-50r.ż (w. posredni i w. dojrzałości)

c) wiek starości 60-80 lat

- p. starości 75-98 r.ż

d) długowieczni po 90 r.ż

Starość:

Wg WHO-60lat

Wg ONZ-65lat

Ilość osób w wieku geriatrycznym niepełnosprawnych:

2-10% -osoby niedołężne

Pow 75 lat- 30% osób

Aktywnośc starszych wg WHO:

-trwanie zycia

-brak schorzeń, dolegliwości bólu

-dobre samopoczucie psychiczne

-zachowanie sprawności funkcjonalnej

-umiejętność radzenia sobie z problemami

-samodzielne zaspakajanie potrzeb

-niezależność opieki od innych osób

-zajmowanie określonego miejsca w społeczeństwie

Najczęstsze schorzenia po 95 r.ż.

-zapalenie płuc

-upadki

-grypa

-zapalenia

Stany chorobowe swoiste:

*nietrzymanie moczu

*upadki

*osteoporoza

*zespoly otępienne

*zespoly geriatryczne

* upośledzenia wzroku i słuchu

-stany chorobowe charakteryzujące się odmiennymi przebiegami:

*↑ ciśn. tętna

* niewydolnośc serca

*ch. Niedokrwienna serca

*cukrzyca

Najwieksza umieralność wśród ludzi starszych:

a) niewydolność ukł. Naczyniowo- sercowego 75%

b) schorzenia ukł ruchu 68%

-↓ siły mięśni

-↓ masy kostnej- osteoporoza

- zmiany w stawach, więzadłach, kostkach

- zmiany w ukł odpornościowym (reumatyzm)

-↑ progu odczuwania bólu

c) ukł oddechowy 46%

d) ukł trawienny 34%

e) niewydolnośc krążenia mózgowego -zespoły otępienne 15%

f)ch. Metaboliczne

Problemy w opiece geriatrycznej:
- wielochorobowość

- częste wizyty lekarza

- częste hospitalizacje

- 40% hajsu z NFZ na osoby starsze

Założenia KOG (Kompleksowej Oceny Geriatrycznej):

- wielokierunkowa diagnostyka
- opracowanie planu leczenia

- zorganizowanie leczenia

- ułatwienie opieki

- długoterminowe określenie potrzeb

- umieszczenie w najodpowiedniejszym ośrodku

- bada złożoność problemu

- stan czynnościowy

- jakość życia

Skład zespołu KOG:
- geriatra

- psycholog

- rehabilitant

- pracownik socjalny

- pielęgniarka

- logopeda

- terapeuta zajęciowy

Skład badania KOG:
- wywiad

- badanie przedmiotowe

- ocena stanu czynnościowego

- cele opieki

Narzędzia KOG:

- wywiad

- badania: przedmiotowe, laboratoryjne, obrazowe, czynnościowe
- testy

- skale

Korzyści KOG:
- zwiększa dokładność diagnozy

- zwiększa sprawność działania

- zmniejsza umieralność

- ogranicza hospitalizację

Co to jest COG?

Całościowa ocena geriatryczna. Jest to wielodyscyplinarny proces diagnostyczny zmierzający do określenia możliwości i ograniczeń ludzi starszych w zakresie:

-medycznym,

-psychospołecznym,

-funkcjonalnym

Cel: opracowanie kompleksowego planu terapi i opieki długoterminowej

I OCENA CZYNNOŚCIOWA:

-skala podstawowych czynności zyciowych:

ADL (z ang.) activities of daily learning

-skala złozonych czynnosci życia codziennego

IADL (z ang.) instrumental activities of daily learning

Np.:

*obowiązki zawodowe,

*kontrola przyjmowania leków

*prowadzenie finansów

*dotrzymywanie umów, terminów

*samodzielna podróż

*gotowanie

II OCENA ZDROWIA FIZYCZNEGO:

-skala NYHA

-kanadyjska skala oceny ch. Wieńcowej

- skala oceny zaawansowanie RZS

-skala nasilenia choroby Barlinsowna

- skala nasilenia choroby Tinettiego

-skala Norton

-stan odżywienia BMI

-skala cummiso i WSP

III OCENA STANU UMYSŁOWEGO:

-test MMSE (test rysowania…)

-skrócony test sprawności umysłowej

-geriatyczna skala oceny depresji

IV OCENA SOCLAJNA

- w celu organizowania zakresu opieki długoterminowej i dowolnej

Zmiana wysokości:
- do 70tego roku życia F 4,9cm, M 2,9cm
- po 70tym roku życia 2mm/rok
- spłaszczanie się krążków międzykręgowych
- kifoza odcinka piersiowego z lordozą lędźwiowego
- skoliozy starcze i nawykowe
- rotacja kręgów w skrzywieniach kręgosłupa

Demineralizacja:
- 30g/10 lat M, 80 lat 55% mineralizacji
- 35g/10 lat F, 80 lat 40% mineralizacji

Utrata masy kostnej:
- początek po 40stym roku życia
- 80 lat, 75% M, 60% F, początkowej masy kostnej
- zmiany hormonalne

Osteoporoza:
PODSTAWOWE INFORMACJE NA TEMAT SCHORZENIA DOCZYTAĆ

Bóle stawowe:
- nadwaga
- nadmierne obciążenie

- choroby stawów np. ZZSK
- dziedziczność

Spadek Masy mięśniowej:
- 45% średnia fizjologiczna u mężczyzn, 38% u kobiet
- 60 lat spadek o 10%, 90 lat spadek o 30%
- szybciej tracą masę mięśniową mężczyźni - zanik testosteronu

- zanikają włókna, istniejące zmniejszają średnicę
- spadek liczby motoneuronów
- przebudowa włókien na włókna białe

Spadek Siły:
- Spadek o 15% na dekadę po 50tym roku życia
- 14-24% spadku do 70lat
- 60% siły mięśniowej powyżej 80roku życia

Wydłużenie czasu reakcji:
- czas wyboru + czas czynności = czas reakcji
- spadek siły i przewodnictwa nerwowego
- wzrost sztywności stawów
- inwolucja mózgu

Trudności w chodzie:
- zespół poupadkowy - strach przed kolejnym upadkiem

- wzrost sztywności

- wszystkie punkty wyżej
- zaburzenia wzroku

Spadek Stabilności:
- inwolucja móżdżku

- pogorszenie odruchów

- zaburzenia funkcjonalne kanałów półkolistych

- spadek siły mięśniowej

GZJ:

- geriatryczny zespól jatrogenny - dolegliwości, nowa choroba, nieprawidłowe parametry biochemiczne, występujące u osoby chorej w związku z niewłaściwie zaleczonym leczeniem. Powodem są zbyt duże dawki leków działające toksycznie oraz interakcje między lekami. Stosowane leki mogą przyczynić się do zaburzeń pamięci. Inne objawy: zaburzenia wodno-elekrolitowe, metaboliczne.

Formy terapii zajęciowej w procesie kształcenia:

- grupowa

- zbiorowa

- indywidualna

Cechy dobrego kontaktu z pacjentem geriatrycznym:

- nawiązanie kontaktu

- indywidualne podejście

Min cel rehabilitacji geriatrycznej wg Rutkiewicza:

- uzyskanie min samowystarczalności

- stopniowanie wysiłku

Skala Tinetti:
- ryzyko upadku

Skala Norton:
- ogólny stan chorego leżącego

Skala odżywienia:
- ocena diety
- socjal
- ogólna ocena stanu pacjenta

Skala Cumminsa:
- ryzyko operacyjne dla endoprotezy

- strona psychiczna
- strona fizyczna

Test MMSE (Minimental):
- zmany otępienne

Test Hodgkinsona:
- rozbudowany MMSE:

Test Zegara:
- rysowanie zegara z zaznaczeniem aktualnej godziny

Test „Wstań i idź”:
- pacjent wstaje (bez podparcia)
- pacjent stoi (nie kiwa się, podpór wąski)
- trącanie w mostek oczy otwarte (nie przewraca się)
- trącanie w mostek oczy zamknięte (j.w.)
- pacjent idzie (chód prawidłowy)
- obrót w miejscu o 180 stopni (płynny, nie po łuku)
- powrót (j. 2pkty w.)
- pacjent siada (bez podpierania)

Geriatryczna skala depresji (ICD-10):
- ocena somatycznej depresji

- 3 testy w ciągu dwóch tygodni

Czynniki depresji:
- brak aktywności
- izolacja
- utrata bliskich

Postępowanie:
- nie wymagamy od pacjenta na siłę

- ale, nie wyręczamy

- dajemy więcej czasu na wykonanie czynności, podjęcie decyzji

- nie stosujemy nagłych zmian

- zapewniamy odpoczynek rodzinie, opiekunom

- spacery, znajdowanie zajęć

- pogłębianie więzi rodzinnych

- edukacja nt. choroby

Stadia depresji:

- ŁAGODNA - 2 podstawowe objawy, 2 dodatkowe
- UMIARKOWANA - 2 podstawowe objawy, 4 dodatkowe

- CIĘŻKA - 3 podstawowe objawy, 4 dodatkowe

Alzheimer:
- wywołany odkładaniem beta-amyloidów

- zanikanie neuronów

Wykrywanie:
- skleroza

- apraksja - trudności w podstawowych czynnościach

- anomia - trudności z wysławianiem się

- zmiany nastroju

- dezorientacja

- gubienie rzeczy

- apatia

- otępienie

- brak majaczenia

- 40-90 lat

- BIOPSJA

Otępienie:

- labilność afektywna

- impulsywność

- zaburzenia snu

- ubogość mowy

Typy Otępień:

- naczyniopochodne- zawały, miażdżyce, krwotoki, udary, wszystko w mózgu

- czołowo skroniowe- impulsywność, trudności w kontaktach i funkcjach poznawczych, powtarzanie słów

- lewy'ego- halucynacje, zaburzenia poznawcze, brak uwagi, słomiany zapał

- odparkinsonowskie- drżenie rąk, brak uwagi, skleroza, zaburzenia percepcji, trudności w czynnościach

Przed rozpoczęciem terapii:

- badanie submaksymalnego wysiłku - 130HR
- EKG

Zasady Ćwiczeń:

- zaczyna się dystalnie

- ćwiczenia w grupach

- 2h po posiłku

- 30% wzrost tętna = max

- kontrola oddechu

- ZERO IZOMETRII I SKOKÓW

- zabezpieczenie przeciwurazowe

Nie stosujemy w ćwiczeniach:
- wstrzymania oddechu

- skłonów i skrętów

- obciążenia

- redresji

- złożonych ruchów

Rodzaje treningów:

- wytrzymałościowy- 30 min, 5x w tygodniu

- oporowy- 2x w tygodniu, 8-10 ćwiczeń, 3 serie po 10-15 powtórzeń

- stretching- 2x w tygodniu po 10 minut

- równoważny- 3x w tygodniu

Chód:

- seria rytmicznych ruchów kończyn powodujących przemieszczenie środka ciężkości

Etapy przenoszenia pacjenta:

- Faza 1 - gdzie zabieramy i gdzie jesteśmy, warunki zewnętrzne, przygotowanie wysokości

- Faza 2 - uchwyt, ocena chwytu

- Faza 3 - sru