Monitoring wód powierzchniowych zgodny z RDW
Podstawy prawne
Art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r.- Prawo Wodne,
rozp. MŚ w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych,
rozp. MŚ z dnia 27.11.2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia
rozporządzenie MŚ w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenia zw. azotu ze źródeł rolniczych
rozporządzenie MŚ w sprawie udostępniania informacji o środowisku
Cele
realizacja zadań podstawowych,
wypełnienia przez Polskę w latach 2007 i 2008 obowiązków sprawozdawczych wobec Komisji Europejskiej (raporty wg.Dyrektywy Wodnej, dyrektywy rybnej, dyrektywy azotanowej)
wypełnienia zobowiązań wspólnej procedury wymiany informacji w sprawie jakości słodkich wód powierzchniowych
wypełnianie zobowiązań Polski wynikające ze współpracy z Komisją Helsińską oraz Europejską Agencją Środowiska,
Monitoring wód powierzchniowych w świetle RDW
Dyrektywa 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 23.XI. 2000r. określająca zakres obowiązków Unii w dziedzinie polityki wodnej.
RDW ustanowiła ramy dla ochrony wszystkich rodzajów wód (powierzchniowych, przejściowych, przybrzeżnych i podziemnych)
Podstawowy cel RDW - osiągnięcie do końca 2015 roku dobrego stanu przez wszystkie rodzaje wód, chyba że uniemożliwią to ograniczenia techniczne, wysokie koszty lub warunki naturalne
Ramowa Dyrektywa Wodna Artykuły:
0. Wstęp
Cele
Definicje
Koordynacja władz administracyjnych w regionach zlewniowych
4. Cele środowiskowe
5. Charakterystyka regionów zlewniowych, wpływ działań ludzkich, analizy ekonomiczne użytkowania wód.
6. Rejestracja obszarów szczególnie chronionych.
7. Zaopatrzenie w wodę wodociągową (wodę do picia)
8. Monitorowanie stanu obszaru wód powierzchniowych, wód podziemnych i obszarów szczególnie chronionych.
...........................
.....................
V. Stan jakości wód - powierzchniowych i podziemnych, wraz z definicjami klas ekologicznych dla wód powierzchniowych oraz ocen ilości i jakości wód podziemnych.
.....................
Wymagania wobec monitoringu:
Pomiary obejmujące:
- przepływy,
- stany i objętości,
- stan ekologiczny,
- stan chemiczny,
- potencjał ekologiczny;
W odniesieniu do wód podziemnych obowiązkowe jest monitorowanie
- stanu chemicznego
- stanu ilościowego;
W odniesieniu do obszarów chronionych monitorowanie obejmuje
kąpieliska,
siedliska (ostoje) ptaków,
rezerwaty przyrody
Ekoregiony i typy zbiorników wód powierzchniowych
SYSTEM A
Ekoregion Ekoregion przedstawiony w Aneksie
Typ Typologia wysokości:
wysoki > 800m
średnio wysoki: 200 - 800 m
nizina: < 200 m
Typologia rozmiaru na podstawie zlewni:
mały: 10 do 100 km2
średni: > 100 do 1 000 km2
duży: > 1000 do 10 000 km2
bardzo duży: > 100 000 km2
Geologia: wapienne, krzemionkowe, organiczne
SYSTEM B
Char. alternatywna - Parametry fiz. chem., określaja cechy rzeki lub jej części, strukturę i skład populacji biologicznych.
parametry obowiązkowe: wysokość
szerokość geograficzna
długość geograficzna
geologia
rozmiar
parametry nieobowiązkowe : odległość od źródła rzeki
energia przepływu
średnia szerokość wody
średnia głębokość wody
średnie nachylenie lustra wody
................
Programy monitoringu:
ustanowione zostały przed 22 grudnia 2006 roku
ich celem jest ustanowienie spójnego i porównywalnego przeglądu stanu wód w obrębie każdego obszaru dorzecza, pozwalającego na przypisanie wszystkich części wód powierzchniowych do jednej z pięciu klas (w przypadku wód podziemnych, do jednej z dwóch klas)
trzy rodzaje monitoringu: diagnostyczny, operacyjny i badawczy
Program monitoringu
2007-2009
Zadania monitoringu wód powierzchniowych
Badania i ocena stanu wód w rzekach.
Prowadzenie badań jakości wód w rzekach wg programu monitoringu rzek, obejmującego monitoring diagnostyczny, operacyjny oraz monitoring jakości wód użytkowych
W ramach poszczególnych sieci prowadzone będą badania:
wskaźników fizykochemicznych
biologicznych,
(w niektórych przypadkach badania wskaźników biologicznych będą badaniami pilotażowymi)
Celem monitoringu diagnostycznego jest:
dostarczenie ogólnej oceny stanu wód powierzchniowych każdej zlewni i podzlewni wewnątrz obszaru dorzecza
uzupełnienie analizy presji
umożliwienie skutecznego i efektywnego zaprojektowania kolejnych programów monitoringu
umożliwienie oceny długoterminowych zmian w warunkach naturalnych
umożliwienie oceny długoterminowych zmian następujących w wyniku działalności człowieka
Kryteria lokalizacji MD -rzek
Punkty pomiarowo-kontrolne (ppk) w przekrojach zamykających zlewnie o pow. 2,5 tys km2
Ppk EIONET-Waters
Repery
Program pomiarowy MD rzek
W zależności od pełnienia różnych funkcji w realizacji dyrektyw sektorowych oraz polskich przepisach prawnych - odmienny program pomiarowy.
wspólny zakres programu pomiarowego:
elementy jakości biologicznej (5 elementów)
elementy jakości hydromorfologicznej
elementy jakości fizykochemicznej (wskaźniki fizyczne, warunki tlenowe, warunki zasolenia, stan zakwaszenia substancje biogeniczne)
dodatkowo
zrzucane do wód substancje z listy priorytetowej
inne zanieczyszczenia, jeśli zrzucane są w ilościach znaczących w dorzeczu
Częstość wykonywania monitoringu diagnostycznego:
- minimum przez okres jednego roku w czasie objętym Planem Gospodarowania Wodami na Obszarze Dorzecza
Kraje Unii mogą uznać za konieczne (w zależności od ilości dostępnych informacji i poziomu ufności w pierwszej ocenie ryzyka) przeprowadzenie monitoringu diagnostycznego co rok, przynajmniej w czasie pierwszych trzech lat (2006-2008)
Monitoring operacyjny
Celem monitoringu operacyjnego jest:
ustalenie stanu tych części wód, które zidentyfikowano w wyniku analizy presji, z wykorzystaniem danych z monitoringu diagnostycznego, jako zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych Dyrektywy (tzw. zagrożone JCzW)
ocenę zmian ich stanu następujących w wyniku wdrożenia programów działań naprawczych określonych w programie wodno-środowiskowym kraju
Zakres monitoringu:
wszystkie biologiczne, fizykochemiczne i hydromorfologiczne elementy jakości, które są najbardziej czułe na oddziaływania, którym poddana jest część wód
Zakres pomiarowy uzależniony od presji powodującej, iż dana JCzW została uznana za zagrożoną oraz od sposobu jej użytkowania.
JCW zagrożone niespełnieniem celów środowiskowych,
obszary zagrożone azotanami pochodzenia rolniczego
oraz punkty celowe (obszary chronione):
JCW zaliczone do wód stanowiących miejsce bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków
lokalizacja na terenach służących ochronie wód przeznaczonych do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia
tereny przeznaczone do ochrony siedlisk lub gatunków, w tym właściwe miejsca w ramach Natura 2000 (muszą być objęte monitoringiem operacyjnym, jeśli zostały one zidentyfikowane w monitoringu diagnostycznym jako te części wód, które mogą nie spełnić celów środowiskowych)
wody przeznaczone do celów rekreacyjnych, w tym obszary wyznaczone jako kąpieliska
Te same ppk mogą należeć do różnych grup ppk.
Badania i ocena stanu wód w jeziorach.
2007-2009 jeziora badane będą w oparciu o programy pomiarowe monitoringu diagnostycznego, operacyjnego i monitoringu jakości wód użytkowych (wody wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych, wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia).
monitoring diagnostyczny jezior - stała liczba 23 jezior oraz 170 jezior w okresie 2007-2009.
jeziora o zlewniach leśnych i rolniczo-leśnych, charakteryzują się dobrą jakością wód.
jeziora referencyjne, zgłoszone do pan-europejskiego rejestru stanowisk interkalibracyjnych,
jeziora znajdujące się na obszarach sieci NATURA 2000
Zasady lokalizacji punktu
na głęboczku (po jednym ppk dla każdego plosa)
w pobliżu ujścia ścieków (lub innych potencjalnych źródeł zanieczyszczeń)
na każdym istotnym dopływie
na odpływie z jeziora
Badania i ocena jakości osadów wodnych w rzekach i jeziorach.
kontrolowanie stężeń metali ciężkich i szkodliwych substancji organicznych akumulowanych w osadach rzek i jezior oraz określenie trendów zmian zawartości tych zanieczyszczeń wraz z oceną tych zmian w czasie
około 150 punktów w rzekach, w tym 80 punktów badanych corocznie i około 70 punktów, które badane są w cyklu 3-letnim.
około 150 jezior typowanych corocznie przez WIOŚ
Zakres pomiarów:
Ca, Mg, Mn, Fe, P, S, i Corg oraz pierwiastków śladowych: As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Sr, Zn, V. wybranych punktach ozn. szkodliwych związków organicznych tj.: 17 wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (acenaftylen, acenaften, fluoren, fenantren, antracen, fluoranten, piren, benzo(a)antracen, chryzen, benzo(b)fluoranten, benzo(k)fluoranten, benzo(a)piren, benzo(e)piren, perylen, indeno(1,2,3-cd)piren, dibenzo(a,h)antracen, benzo(ghi)perylen), 7 kongenerów polichlorowanych bifenyli (PCB 28, PCB 52, PCB 101, PCB 118, PCB 138, PCB 153, PCB 180) oraz 13 pestycydów chloroorganicznych (-HCH, -HCH, γ-HCH, δ-HCH, Heptachlor, Aldryna, Epoksyd Heptachloru, Dieldryna, p,p'-DDE., p,p'-DDD, p,p'-DDT, Endryna i Aldehyd Endryny).
Badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych.
Badania i ocena jakości wód zbiorników zaporowych.
Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku.
Program monitoringu rzek
1.Badania i ocena stanu wód w rzekach
Monitoring diagnostyczny
Program pomiarowy MD rzek 2/2
Monitoring operacyjny (1)
Monitoring operacyjny (2)
2. Badania i ocena stanu wód w jeziorach
2. Badania i ocena stanu wód w jeziorach
3.Badania i ocena jakości osadów wodnych w rzekach i jeziorach
3.Badania i ocena jakości osadów wodnych w rzekach i jeziorach
4.Badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych
5.Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku