Metodologia- pokazuje kulisy postępowania badawczego i naukowego, w szczególności metodologia socjologii zajmuje się opisem i projektowaniem procedur badawczych, oraz analizą wiedzy socjologicznej.

Słowo metodologia wywodzi się z Grecji „ metodos”, co początkowo oznaczało drogę, a następnie umiejętny sposób robienia czegoś w szczególności korzystania z myśli.

Metoda- to sposób wykonywania czynu złożonego polegający na określonym doborze i układzie jego działań składowych a przy tym zaplanowany i nadający się do wielokrotnego stosowania.

Cechy metodologii socjologii- metodologia socjologii ma charakter historyczny, zmienia się w czasie. Zjawiska w socjologii warunkowane są przez wiele czynników, dlatego tez nauka ta rozwinęła metodę wieloimiennych analiz.

Socjolog rzadko obserwuje całe zbiorowości, najczęściej ogranicza się do wybranej w specyficzny sposób próby, dlatego w socjologii ważne są metody statystyczne. Przeszłość poznaje się ze źródeł, wśród narzędzi badań socjologa znajdują się metody krytyki i interpretacji źródeł.

Obok zachowań psycholog bada świat psychiki, definicje sytuacji, wartości, intencje. Zjawiska te dostępne są pośrednio więc socjologia rozwinęła metody doboru wskaźników pomiaru i zrozumienia.

Socjologia- bada także świat treści kulturowych, zawartej w ideologiach, dziełach sztuki, prawach, przekazach masowych. Rozwija więc metody analizy treści, oraz interpretacji tekstów.

Etapy procesu badawczego:

Wstępne sformułowanie problemu, najczęściej są to pytania. Najlepiej było by gdyby te problemy nie były jeszcze rozstrzygnięte w nauce. Te problemy powinny być na tyle świeże aby się na ogół nie powtarzały. Nie każde pytanie może być problemem naukowym, gdy nie da się rozstrzygnąć pytania np. czy lepszy jest kolor zielony czy czerwony? Musi on dotyczyć obiektywnego stanu wiedzy, powinna być wyrażone w języku naukowym. Musi zawierać pojęcia i terminy zawarte w nauce. Powinno ono być sformułowane w taki sposób aby było wiadomo jakie czynności należy podjąć aby móc sensownie poszukiwać odpowiedzi na to pytanie.

Mogą one przyjmować następujące formy:

• Czy zjawisko zachodzi?

• Jak zachodzi?

• Dlaczego zjawisko zachodzi?

Formułujemy sobie jakiś problem badawczy np. jaki jest poziom uczestnictwa studentów WSB w kulturze Gorzowa?

Eksplikacja problemu badawczego ( uszczegółowienie „ ustalenie tematu”). Wyjaśnienie problematyki badawczej proponowane dwa rodzaje czynności:

• Wyrażenie problematyki badawczej w zdaniach zawierających terminy proste, zrozumiałe i jednoznaczne. Ogólnie nazywając definiowanie pojęć.

• Ukazywanie powiązań tematu będącego przedmiotem wyjaśniania z tematyki pokrewnym i nadrzędnym.

• Wybór i uzasadnienie hipotez. Hipoteza- prawdopodobna odpowiedź na zadane pytanie badawcze. Zdanie nie poddane żadnemu sprawdzeniu przyjęte prowizorycznie hipotezą mogą być dotychczasowe badania z tego zakresu, albo inwencja i pomysłowość badacza. Hipotezy umieszczane w prawidłowo sformułowanej problematyce badawczej powinny spełniać następujące wymogi:

• Odnosić się jednoznacznie do tej problematyki tzn. dostarczać propozycji odpowiedzi na pytania wynikające z problemu.

• Powinna posiadać uzasadnienie. Trzeba wyjaśnić dlaczego taką hipotezę w takiej formie się przyjmuje.

• Hipotezy powinny podawać warunki sprawdzalności tzn. określić przy zajściu jakich zjawisk albo określonego ich natężenia hipotezę można uznać za sprawdzoną.

Operacjonalizacja problematyki badawczej- polega na wyrażaniu pojęć i terminów teoretycznych w kategoriach operacyjnych. Robi się poprzez terminy mające jednoznaczny sens empiryczny bądź przez czynności jakie należy wykonać aby poznać badane zjawisko. Operacjonalizacja jest to także uzasadnienie przede wszystkim dobór wskaźników.

Wskaźniki- to co da się obserwować i na podstawie czego badamy.

Wybór zbiorowości w której będą realizowane badania ( populacja).

Wybór metod i technik- wybór sposobu zdobywania wiedzy na temat tego co nas interesuje.

Zasada dotycząca doboru- najbardziej adekwatna metoda i technika do stawiania pytań.

Triangulacja- łączenie wielu metod aby badania były łatwiejsze.

Wybór bazy źródłowej- czy mamy możliwości wykorzystania źródeł, które już istnieją, lub też w jaki sposób będziemy realizować badania.

Przygotowanie narzędzi badawczych to instrumenty przy pomocy których zdobywamy informacje np. ankieta, wywiad itp. Po przygotowaniu narzędzi badawczych można się zabrać dopiero gdy wszystkie wcześniejsze decyzje są już podjęte ( ostatecznie sformułowany problem, dokonano eksplikacji, hipoteza operacjonalizacji, wyboru populacji i w jaki sposób będą analizowane wyniki)

Każde narzędzie badawcze pełni dwie role:

• Umożliwia zebranie potrzebnych informacji.

• Jest najbardziej szczegółowym przełożeniem problematyki badawczej na język pytań i problemów jednostronnych. Bardzo mocno łączy się to z operacjonalizacją w takich narzędziach badawczych powinny się znaleźć tylko takie pytania, które wychodzą bezpośrednio z problematyki zagadnienia.

Test istotności- polega na tym, że zadajemy sobie szereg pytań np.

• Dlaczego i po co zadaje się takie pytania?

• Dlaczego jest ono tak sformułowane?

• Czego pytanie dotyczy, czyli jaka jest jego wartość wskaźnikowa.

• Dlaczego pytanie zostało umieszczone w tym miejscu? ( kolejność pytań może wskazywać odpowiedź).

• W jaki sposób będę analizować odpowiedzi na te pytania?

Pilotaż badań- zajmuje się weryfikowaniem narzędzi badawczych w terenie ( próbne badania). Maksymalnie w pilotażu bierze udział 5 % próby. W ten sposób dowiadujemy się także jak długo trwa próba itp.

Dobór próby-

1

---