Symbolizm w poezji francuskiej i polskiej okresu modernizmu
Symbolizm to kierunek literacki, który wypracował nowatorski program głoszący, że poezja powinna wyrażać to co nie wyrażalne i docierać tam, gdzie nie dociera racjonalne poznanie. U podstaw symbolizmu leżało przekonanie, że świat materialny, poznawalny przez zmysły, jest jedynie złudną zasłoną skrywającą prawdziwy, idealny, niepoznawalny rozumem
i zmysłami świat. Literatura starając się wyrazić go musi uciekać się do sugerowania treści. Służy temu symbol - zmysłowy, obrazowy odpowiednik idei i przeżyć. Poprzez symbol można ukazać treści wewnętrzne i to bez konieczności związku między wyglądem symbolu
a rzeczą, którą przedstawia. W ten sposób można nadać postać lękom, emocjom, śmierci, można wyrazić stan duszy. Literatura Młodej Polski bardzo często posługiwała się tą formą obrazów zastępczych. Symbol, w odróżnieniu od alegorii, jest wieloznaczny, zawiera element niedopowiedzenia i możliwości różnych interpretacji, zachowuje pewien odcień tajemnicy, tak cenionej w tej epoce. Postacie, przedmioty i obrazy symboliczne odnajdujemy często
w wierszach poetów francuskich i polskich. Najwybitniejszymi przedstawicielami tego kierunku w poezji francuskiej byli Baudelaire i Rimbaud: "Statek pijany" - Rimbaud - Utwór ten jest opisem przeżyć i przygód statku, który wyzwolił się spod ludzkiej władzy i wypłynął na szerokie morza i oceany. Statek opływa cały świat, poznaje nowe lądy. Statek zachwyca się pięknem świata, różnorodnością morskiej flory i fauny. Było mu dane zobaczyć cały świat, przemierzyć cały świat, a mimo to nie jest szczęśliwy, wciąż tęskni. Jego domem jest Europa i pragnie tam wrócić. Utwór ten jest utworem symbolicznym, wyraża protest poety przeciwko skrępowaniu jednostki, jej ograniczaniu, przeciwko więzom świata. Statek
to symbol człowieka, który pragnie uwolnić się od krępujących go norm. Okazuje się jednak iż ta wymarzona wolność nie wypełnia mu całego życia. Zaczyna tęsknić za swoim miejscem na świecie, za czymś stałym i znanym. Błotnista kałuża jest symbolem codziennego życia, przeciętności. Statek jest "pijany" - być może upojony wolnością, radością wyzwolenia. "Albatros" - Baudelaire - Tytułowy albatros jest symbolem jednostki nieprzeciętnej, żyjącej wśród zwyczajnych ludzi. Albatros oglądany w locie wydaje się być ptakiem pięknym, doskonałym. Złapany przez marynarzy staje się obiektem kpin i żartów, traci swa urodę. Ptak ten nie jest stworzony do chodzenia po ziemi, tylko w powietrzu może rozwinąć skrzydła, pokazać swą urodę. Autor porównuje albatrosa z poetą, twórcą, którego się nie docenia
i wyśmiewa. Jego piękno i doskonałość widać tylko wtedy, gdy tworzy, unosi się na skrzydłach poezji. Tylko wtedy może wzbudzić zachwyt i podziw tych, którzy go wyśmiewali i poniżali. Z polskich poetów młodopolskich warto wymienić: Kasprowicza, Staffa. Podobnie jak inni poeci młodopolscy Kasprowicz uległ nowym kierunkom artystycznym i literackim modernizmu. Zaowocowało to tzw. przełomem modernistycznym i wierszami zmierzającymi ku symbolizmowi i impresjonizmowi. Do najbardziej znanych wierszy symbolicznych Kasprowicza należy cykl czterech sonetów zatytułowany "Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach". W utworze tym zostały przeciwstawione krzak dzikiej różi - "limba". Róża stanowi symbol życia, młodości, piękna; limba - starości, przemijania. Leżąca obok róży limba przypomina jej o nieuchronności przemijania i śmierci. Wpływ symbolizmu jest również widoczny w wierszu „Kowal” Staffa. Poeta prezentuje tu jednostkę, która używa „woli mocy”, aby wypracować własną siłę, indywidualność i osobowość. Tytułowy kowal to symbol człowieka, silnego, który trzyma los we własnych rękach. Jak widać symbolizm był bardzo powszechny w omawianej epoce do tego stopnia, że często epokę modernizmu określa się mianem Symbolizmu.