Teleologiczna - zbiór poglądów na temat celowości zdarzeń I działań.
Najogolniejszym celem edukacji jest przygotowanie do uczestnictwa w kulturze I pomnarzanie jej dorobku.
Nauczyciel edkacji fizycznej powinien kierować się hierarchicznym modelem celów wychowania fizycznego wg Strzyżewskiego według, którego na samej górze stoją :
Cel naczelny realizowany przez cały okres pobytu ucznia w szkole
Cele kierunkowe (wychowawcze) dotyczą zamierzonego kształtowania pozytywenj postawy wobec własnego ciała I jego potrzeb
Cele instrumetalne (kształcenia) dotyczą wiedzy, umiejętności, nawyków, uzdolnień I inteligencji
Cele etapowe w okresie rozwoju osobniczego I okresie szkolnym
Cele na poszczególne poziomy kształcenia są to cele relizowane według planu nauczyciela w poszczególnych klasach
Cele operacyjne dotyczą konkretnych zadań, realizowane za pomocą odpowiednich metod I środków dydaktyczno-wychowawczych w jednostce lekcyjnej.
Nauczyciel edukacji fizycznej powinien stawiać sobie cele w dwóch obszarach>
- fizycznego kształcenia czyli umiejętność, wiadomość, kształtowanie ciała. Intencjonalne przekazywanie wzorów zachowań dotyczących wartości ciała
- fizyczne wychowywanie czyli zmiany osobowości wychowanka, nauczyciel powinien oddziaływać na osobowości wychowanka tak aby wykształcić osobowość troskliwą wobec ciała. Intencjonalne przekazywanie wzorów wartości dotyczących ciała.
Nauczyciel powinien w pracy z uczniem kierować sie teleologicznymi postawami ponieważ jeśli nie będzie on wyznaczał sobie celów to nie będzie w stanie dokonać ewaluacji elementu, który jest bardzo ważny w jego pracy.
Aksjologiczne:
Kompetencje aksjologiczne: to zdolność rozróżniania celów wartościowych od niewartościowych oraz umiejętność wartościowania swoich sądów o wartościach do przyjętego w danej społeczności wzorca (wartości wyższego rzędu wspólnoty kulturowej).
Celem naczelnym nauczyciela edukacji fizycznej powinno byc kształtowanie u wychowankow osobowosc (osobowsc - ogół dyspozycji wyznaczających wybór celów, wartości I zachowań człowieka) zdolnej I gotowej do całożyciowej troski o ciało czyli powinien kształtować pozytywną postawę wychowanka wobec jego ciała (postawa nie jest przejwame aktywność wobec czegoś lecz stanem psychiczny świadczącym o gotowość do niej).
Tak więc nauczyciel w fizycznym kształtowaniu (co odnosci sie do kompetencji aksjologicznych??) powinien kształtować postawę życzliwą wychowanka wobec własnego ciała, postawę prosomatyczną, która może onaczć dyspozycję do zachowań kreacyjnych, rekreacyjnych I korekcyjnychwobec ciała na podłożu poznania ich zanczenia dla zdrowia, sprawności I urody oraz pozytywnego stosunku emocjionalnego do nich.
Wychowanek nabywa te zachowania, którym w okresie ich uczenia towarzyszył stan przyjemności (i odwrotnie). Ludzie zapamiętują lepiej coś co kojarzy im się z miłym niż z niemiłym co oznacza, że na bazie wcześniejszych doświadczeń ich postawa będzie pozytywa lub negatywna tak więc nauczyciel wychowania fizycznego powinien starać się stwarzać warunki, sytułacje miłe dla ucznia tak aby wyrobił on pozytyną postawę wobec kultury fizycznej. Wychowanek jest bardziej podatny na wpływ wychowawcy, jeśli wcześniej zostanie przez N odpowiednio zaangażowany emocjonalnie (zmotywowany). Szczególnego znaczenia nabiera wiarygodnosc I atrakcyjność N WF jako doradcy do spraw zdrowia, sprawnosci I estetyki ciała, a także wzoru do naśladowania. Umażliwianie wychowankowi samodzielne wykonywania zadań jest najbardziej stkuteczna metodą zwłaszcza w wychowaniu do dbałości o ciało.
Kształtowanie osobowości jest bardzo trudne zwłaszcza w warunkach gdzie zajęcia odbywają sie w systemie klasowo-lekcyjnym a grupy cwiczących nie są podzielone na poziom sprawność, ale to od przezyc emocjionalnych związanych z usprawnianiem ciała zależy pozytywny stosunek do doskonalenia ciała.
EMPIRYCZNE
Nauczyciel fizycznej edukacji powinien zarówno wychowaywać jak I kształtować.
Ponieważ skutki braków bodźców ruchowych w młodość nie da się poźniej wyrównać to programie fizycznej edukacji należy uwzględnić doraźne usprawnianie ciała, ale nie tylko przez okres ucznia w szkole, ale przez całe życie poprzez wyrobienia u niego odpowiedniej postawy. Również efekty wspomagania ćwiczeniami rozwoju fizycznego w młodość są krótkowtrwałe również nie da się wyćwiczyć ciała na ”zapas” (to, że ktoś jest zawodnikiem trenującym przez kilka lat nie oznacza, że po zakończeniu kariery nie musi ćwiczyć). Doraźne usprawnianie ciała w ramach fizycznej edukacji jest niewystarczające, ciało ludzkie musi podlegać ciągłej stymulacji ( tym róznimy się od maszyn, że nasze ciało potrzebuje pracy, która w efekcie nas konserwuje).
Na edukajci fizycznej powinny spoczywać dwa równożędne zadania:
- kształtowania ciała (nie da się nadrobić zaniedbań pod tym względem)
- wychowywanie do dbałosc o ciało bo efekty tego pierwszego są krótkotrwałe.
Późniejsze ucestnictwo w KF zależy przede wszystkim od stanu świadomości na temat wartości ciała (uczeń musi wiedzieć, że po zakończeniu edukacji musi dalej ćwiczyć).
O uczestnictwei w KF po zakonczeniu edukacji decyduja dwa rodzaje kompetencji>
- technologiczne (sprawnosciowe) stwarzaja mozliwosc uczestnictwa w roznych formach doskonalenia ciała
- aksjologiczne (osobowosciowe) decydujują o uznaniu czy warto czt nie zajmować się ciałem.
Podsumowując należy kształtować I wychowywać bo>
Zaniedbań w stymulacji rozwoju fizycznego z okresu młodości później odrobić się nie da.
Nawet intensywny trening fizyczny w młodości nie zapewnia sprawności organizmu w późniejszych dekadach życia.
O trwałości efektów fizycznej edukacji nie decyduje bezwzględna sprawność i wydolność organizmu (jako rezultat wyćwiczenia ciała), lecz postawa wobec ciała i jego potrzeb (jako skutek oddziaływania na osobowość).
Prakseologiczne:
Miarą skuteczności wszelkich działań jest zgodność efektów osiągniętych z przewidywanymi. Nie można ocenić skuteczności jakichkolwiek działań bez wcześniejszego określenia ich celu. Działania bezcelowe nie są do konica bezużyteczne, jednak nie możemy określić skuteczność takiego postępowania.
Skuteczność działań celowych można zwiększyć poprzez przestrzeganie pewnych regół postepowania. Maciej Demel przystosował zdobycze prakseologiczne do otrzeb szkolnego wychowania fizycznego I stworzył koncepcje edukacja jest procesem złożonych następujących po sobie czynności wg której nauczyciele powinni postepować:
1. Uświadomieni celów_??
2. Rozpoznanie, którego celem jest odkrycie braków uczniów, a także odkrywanie ich predyspozycji w celu przewidywania I wspomagania ich rozwoju. Rozpoznanie jest diagnoza, która obejmuj trzy zakresy:
- diagnoza osobnicza (obejmuje cech psychofizyczne m.in. Rozwoj fizyczny, sprawność fizyczną, uzdolnienia ruchowe, postawę ciała, zaintersowania I aspiracje sportowe, postawa wobec KF)
- diagnoza grupowa (zwartośc grupy, społecznej, interakcje pomiędzy jej członkami, istnienie nieformalnych grup społecznych, ich przuwódców,zespół uczniów wymagających specjalnej opieki)
- diagnoza środowiskowa (możliwość współpracy z dyrektorem szkołu, radą pedagogczną...)
3. Przewidywanie
Trafność przewidywania zależy rozpoznania istniejącej sytułacji I znajomość praw rządzących jej przekształcaniem.
Celem przewidywania osiągnięć w procesie fizycznej edukacji jest lepsze dostosowanie środków dydaktyczno-wychowawczych do ich psychofizycznych możliwości.
Przewidywanie możliwych do uzyskania rezultatów, na podstawie rozpoznania predyspozycji jest warunkiem racjonalnego planowania zadań.
4. Planowanie
Planowanie środków działania dydaktyczno-wychowawczego w procesie fizycznej edukacji wymaga uwzglednienia warunków osobniczych czyli psychofizycznych właściwości ucznów oraz warunków obiektu I urządzeń sportowo rekreacyjnych.
Tylko plan sporzadzony na podstawie wcześniejszego rozpoznania warunków I przewidywanie efektów stwarza większe od przyadkowego prawdopodobieństwo skutecznego działania.
5. Wykonywanie
Celem szkolnego wychowania fizycznego jest przygotowanie U do dbałości o ciało po zakończeniu edukacji ale też doraźne wspomaganie fizycznego rozwoju. Jednym z najważniejszych czynników bilogicznego rozwoju jest aktywność ruchowa więc należy z odpowiednią jakością I intensywnością odostarczyć ją ucznią odpowiednio rozłożoną w czasie.
6. Kontrola
7. Ocena efektów
Dzięki porówaniu celów zamierzonych z osiągniętymi nauczyciel nauczyciel może dowiedzieć się, czy zastosowane środki działań były skutczne I wykorzystać tą wiedzę do dalszej pracy, bez oceny skutów działania nie jest możliwe jego usprawnianie.
Edukacja nie jest jednorazowym epizodem, lecz wieloletnim procesem. Ocena końcowa jednego etapu może stanowić przesłankę wyjściową dla nasŧepnego.