Zasady rekultywacji terenów zdegradowanych

Podstawą formalną działań rekultywacyjnych jest Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 3 lutego 1995r. (Dz.U. nr 16, poz.78), znowelizowana 22 maja 1997r. (Dz.U. nr 60, poz.370), wg której:

rekultywację gruntów rozumie się jako nadanie lub przywrócenie gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarp oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg

Przez zagospodarowanie gruntów rozumie się produkcyjne (rolnicze lub leśne) albo nieprodukcyjne (wodne lub rekreacyjne) użytkowanie gruntów zrekultywowanych.

Rekultywacje stosuje się na:

1. składowiskach różnych odpadów - komunalnych, przemysłowych

2. wyrobiskach poeksploatacyjnych rożnych surowców - węgiel brunatny, siarka, żwir, piasek

3. glebach zniszczonych przez erozję wodną

4. glebach zniszczonych mechanicznie np. podczas realizacji infrastruktury technicznej - budowa autostrad, osiedli mieszkaniowych, zakładów produkcyjnych...

Rekultywacja powinna być zakończona w przeciągu 5 lat od zakończenia działalności obiektu. Koszty rekultywacji ponosi osoba prawna lub fizyczna, która przyczyniła się do degradacji.

Rekultywację dzielimy na dwa zasadnicze etapy:

1. fazę planowania

2. fazę realizacji

Faza planowania:

Ustalenia wstępne dotyczące:

• Stanu środowiska przyrodniczego i jego elementów, jaki zastaliśmy

• Przekształcenie mechaniczne gruntów w obszarze przeznaczonym do rekultywacji

• Rodzaj występujących zanieczyszczeń i ich koncentracja - co i w jakich ilościach

• Fizyczny stan zanieczyszczeń w glebie - na jakim etapie jest samooczyszczanie gleby

• Właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne substancji skażających - jak dana substancja zachowuje się w glebie z czasem, czy gleba ulega samooczyszczaniu

• Skład granulometryczny gleb i zawartość w nich substancji organicznych - pozwala zaplanować jakim procesom rekultywacji można poddać dany teren, czy “wymarzona” przez nas inwestycja nie będzie bezsensownym wyrzucaniem pieniędzy w błoto

• Wielkość i struktura wewnętrzna obszaru zanieczyszczonego oraz jego historia - co kiedyś znajdowało się na danym terenie, czy da się chociaż częściowo wrócić do poprzedniego stanu

Podstawowe zasady rządzące doborem metod rekultywacyjnych:

1. Skuteczność - czy osiągniemy planowany cel

2. Możliwie niski koszt - relatywnie do pożądanego efektu

3. Szybkość przystosowania terenu do pełnienia nowych funkcji - czy inwestycja, jaką chcemy wykonać jest realna

4. Dopasowanie do określonych warunków przyrodniczych

5. Dobór gatunków roślin do nasadzeń i siewu - w zależności od tego w co inwestujemy, nieopłacalne jest np. sadzenie drzew jeżeli za kilka lat zmieni nam się koncepcja i trzeba będzie je wycinać.

6. Dopasowanie do skali przedsięwzięcia

7. Techniczne i technologiczne przygotowanie realizatora

W rekultywacji gruntów zdegradowanych wyszczególnione są cztery zasadnicze kierunki:

1. Produkcyjne

• rolniczy

• leśny

2. Nieprodukcyjne

• wodny

• rekreacyjny

Decyzja o kierunku rekultywacji należy do właściciela gruntów.

Powinna ona uwzględniać:

1. Założenia planu zagospodarowania przestrzennego miejscowości

2. Potrzeby lokalne;

3. Zasady ochrony środowiska;

4. Koszt działalności podejmowanych w ramach danego kierunku rekultywacji - określenie kosztów przed rozpoczęciem inwestycji pozwala na staranie się o dofinansowanie np. ze środków unijnych

Faza realizacji:

Rekultywacja w kierunku leśnym realizowana jest poprzez nasadzenie odpowiednio dobranych gatunków drzew i krzewów. Po zakończeniu zalesiania, grunty przekazuje się do zarządzania Lasom Państwowym.

Rekultywacja w kierunku rolnym polega na odtworzeniu warstwy gleby, tak aby możliwa była uprawa. Na terenach zrekultywowanych uprawia się rośliny przemysłowe na olej techniczny lub teren obsiewa się roślinnością trawiastą.

Rekultywacja nieprodukcyjna:

Realizowana jest najczęściej w postaci inwestycji rekreacyjnych: sztuczne zbiorniki wodne, stoki narciarskie i inne kompleksy sportowe.

---