Histologia 18.05.2009
Układ endokrynny ↔ Gruczoły wydzielania wewnętrznego.
Hormony → są chemicznymi przekaźnikami, przenoszone droga naczyn krwionosnych do tkanek i komorek docelowych.
Gruczoly wydzielania zewnetrznego
przysadka mozgowa
tarczyca przytarczyce
nadnercze
jajniki
jadro
wyspy trzustkowe
Klasyfikacja hormonów w oparciu o ich skład :
białka i polipeptydy , najczęściej rozpuszczalne w wodzi - insulina, glukagon, FSH
pochodne aminokwasów , rozpuszczalne w wodzie - tyroksyna, adrenalina
pochodne steroidów i kwasów tłuszczowych, najczęściej rozpuszczalne w lipidach - progesteron, estradiol, testosteron
Przysadka mozgowa →
część gruczolowa
komorki gruczolowe
tkanka laczna - wlokna srebrnochlonne
naczynia krwionosne wlosowate typu zatokowego
komorki wielobarwilwe :
Komorki kwasochlonne → czerwone ,
somatotrofy(GH,STH)
Laktotrofy(PRL)
zasadochlonne → niebiesko
Kortykotrfy(ACTH)
Tyreotrofy(TSH)
Gonadotrofy(FSH,LH)
komorki chromofobne - nie barwliwe
2. część nerwowa
jadra pitulcytow
aksony - wypustki komorek neuroendokrynnych
naczynia krwionosne wlosowate okienkowe
Somatotrofy - somatotropina(STH),Hormon wzrosu(GH) Hormon bialkowy
wydzielanie przez cale życie czlowieka.wywiera swoiste efekty:
stymulacja proliferacji chondroblastów chrzastki wzrostowej -IGF I (nadmierna sekrecja w dzeicinstwie - gigantyzm, zwiekszenie uwalniania po ukonczeniuu wzrostu kosci 0 akromegalia (przerost komorek kwasochlonnych lub gruczolak kwasochlonny przysadki)
pobudza synteze bialek w komorce
wplywa na metabolizm weglowodanow i tluszczow
pod wplywem GH nastepuje wzmozenie lipolizy w komoekach tluszczowych - aktywuje lipaze lipoproteinowa
somatotropina ludzka -leczenie karlowatosci przsadkowej
Laktotrofy - prolaktyna (PRL,LTH) hormon bialkowy
pobudza cialko zolte do wydzielania progesteronu
zapoczatkowuje i podtrzymuje laktacje
Nadsekrecja PRL u kobiet może powodowac nieplodnosci - brak owulacji i skapego mieszaczkowania czy braku miesiaczki. Obnizenie plodnosci i libido u mezczyzn, Problemem zwiazanm z hiprprolatynemia jest mletotok, dotyczy pacjentow obu plci. U mezczyzn -ginekomastia.
Tyreotrofy - tyreotropina (TSH) hormon glikoproteinowy
efekty biologiczne:
zwieksza masę i przeplyw krwi w tarczycy
stymuluje synteze u sekrecje hormonow tarczycy
powoduje wzrost jodochwytnosci tarczycy
zmniejsza zawartosc jodu w tarczycy poprzezz stymulacje sekrecji hormonow
reguluje zmiany morfologiczne komorek pecherzykow tarczycy i koloidu
wywiera wpływ na metabolizm tkanki tluszczowej -wzmozenie lipolizy
Gonadotrofy - gonadotropiny
Folitropina (FSH)
reguluje funkcje jajnika (folikulogeneza)
reguluje funkcje komorek Sertoliego gonady meskiej
2. Lutropina - hormon luteinizujacy (LH)
reguluje funkcje jajnika (steroidogeneza w pecherzyku jajnikowym i cialku zoltym)
reguluje funkcje komorek Leydiga gruczolu srodmiazszowego jadra (syntez testosteronu)
Kortykotrofy - kortykotropina(ACTH) hormon bialkowy
ACTH - wplywa na czynnosc kory nadnercza
stymuluje proliferacje komorek warstwy pasmowatej i siatkowatej
stymuluje synteze hormonow kory nadnercza, glownie glikokortykosteroidow, u czlowieka kortyzol
zwieksza metabolizm glukozy w nadnerczu
aktywuje enzymy uczestniczace wsyntezie steroidow w-wy pasmowatej kory nadnercza
stymuluje melanocyty i aktywuje lipolize
Nadmiar choroba Cushinga -przewlekła niewydolność kory nadnercza.
Niedobór choroba Adisona -otyłość, rozstępy, w okolicy karku , ramion, zaburzenia emocjonalne, miesiączkowania
Wydzielane przez przysadke - wazpresyna, oksytocyna ,a syntetyzowane w podwzgórzu.
Wazopresyna (VP, ADH) - odpowiada za gopodarke wodna organizmu.
Wydzielanie hormonu zwiekszone w stanach:
po krwotokach
wskutek zmiany dystrybucji krwi krazacej (np. stany hipergrawitacji)
przy zmniejszeniu osmolarnosci osocza
po podaniu srodkow farmokologicznych (najsielniejszym bodzcem uwalniajacym jest nikotyna)
Oksytocyna (OT)- syntetyzowany przez neurony jadra przy komorowego
skurcz miofibroblastow przewodow mlecznych
skurcz blny miesniowej macicy i jajowodow (efekt wzmacniany obecnoscia estrogenow)
Tarczyca → składa się z 2 platow , polaczonych czesnia
jest najwiekszym gruczolem
jako jedyny gromadzi ogromne ilosci produktu poza komorka
jodotyronin są niezbedne do prawidlowego rozwoju, roznicowanie komorek u ksztaltowania cech psychofizycznych czlowieka
reguluja metabolizm bialek, lipifow, weglowodanow, Kalcytonina (wrzaz z PTH) reguluje gospodarke wapniowo- fosforanowa organizmu
Pecherzyk gruczołu tarczowego → nabłonek jednowarstwowy
pęcherzyk - jednostka architektoniczna i czynnościowa
W stanach nadczynności średnica pęcherzyków zmniejsza się → nabłonek walcowaty, w niedoczynności wyraźne powiększenie objętości pecherzykow → nablonek plaski
otoczona torebka lacznotkankowa wloknista zw. Torebka wlasciwa wnikajaca w posctaci coraz cienszych pasm → wlokna srebrochlonne otaczajace pecherzyki
szczegolnie bogato unaczyniona z bogata siecia naczyn wlosowatych wokół pecherzykow
T3 i T4 wywieraja wiele zroznicowanych efektow biologicznych:
są niezbedne dla prawidlowego wzrostu, dojrzewania i roznicowania komorek CUN
decyduja o rozwoju i uksztaltowaniu cech psychofizycznych u czlowieka
wzmagaja metabolizm tlenowych komorek, zwiekszaja produkcje ciepla
przyspieszaja metabolizm
Nadczynnosc : zaburzenia metabolizmu , duze stezenia hormonow tarczycy we krwi. Powiekszenie tarczycy(wole),wytrzeszcz oczu, tachykardia , ciepla skora, spadek wagi
niedoczynnosc : obnizenie metabolizmu podstawowego, hypotermia, nietolerancja zimna. U doroslych chropowata skora, gromadzenie proteoglikanow i zatrzymanie wody w skorze ( obrzek sluzowaty) i smiechniach.
Komorki C tarczycy → komorki przypecherzykowe , Kalcytonina
Funkcje :
antagonistyczne dzialanie wobec parathormonu,
hamuje mobilizacje wapnia z kosci przez osteoklasty,
zwieksza wydalanie Ca u fosforu z ustroju z moczem ,
hamuje wchlanianie wapnia i fosforu w przewodzie pokarmowym.
Przytarczyce : gorne i dolne , polozone na tylnej powierzchni platow bocznych
Wsrod komorek gruczolowych:
komorki glowne
komorki kwasochlonne(oksyfilne)
komorki przejsciowe
Nadnercza : kora i rdzen, tkanka laczna pomiedzy kora i rdzeniem
Kora :
siatkowata → steroidy plciowe , Dehydropiandroseron (DHEA) tylko ten androgen wydzielany w ilosciach o znaczeniu fizjologicznym
pasmowata → Glikokortykosteroidy - kortyzol, kortykosteron, kortyzon , reguluja metabolizm weglowodanow, bialek i lipidow
klebkowata → wydziela i sysntetyzuje mineralokortykosteroidy - aldosteron ,wplywaja na rownowge elektrolitowa i transport jonow Na i K
Rdzen : komorki wieloboczne ,ulozone w sznut lub skupiska , otoczone wloknami retikulinowymi
adrenalina ,noradrenalina lub adrenalina i noradrenalina.
Trzustka część endokrynna
wyspy langerhansa :
komorki A - syntetyzuja i uwalniaja glukagon
funkcja
rozklad glikagenu w watrobie i uwolnienie glukozy do krwi
pobudzanie wydzielania insuliny i somatostatyny
kontrola wydzielania glukagonu
glukoza -wzmaga wydzielanie glukagonu przy zmniejszeniu stezenia glukozy we krwi
Arginina i adrenalina - pobudzaja wydzielanie glukagonu
2. Komorki B - syntetyzuja i uwalniaja insuline
zmniejszaja stezenie glukozy e krwi, dzialajac glownie na hepatocyty (odkladanie się glukozy w watrobie i miesniach)
wzmaga wychwytywanie aminokwasow przez miesnie i synteze kwasow tluszczowych w adipocytach
Komorki D - somatyna
komorki PP - polipeptyd trzustkowy