Histologia 18.05.2009

Układ endokrynny ↔ Gruczoły wydzielania wewnętrznego.

Hormony → są chemicznymi przekaźnikami, przenoszone droga naczyn krwionosnych do tkanek i komorek docelowych.

Gruczoly wydzielania zewnetrznego

• przysadka mozgowa

• tarczyca przytarczyce

• nadnercze

• jajniki

• jadro

• wyspy trzustkowe

Klasyfikacja hormonów w oparciu o ich skład :

• białka i polipeptydy , najczęściej rozpuszczalne w wodzi - insulina, glukagon, FSH

• pochodne aminokwasów , rozpuszczalne w wodzie - tyroksyna, adrenalina

• pochodne steroidów i kwasów tłuszczowych, najczęściej rozpuszczalne w lipidach - progesteron, estradiol, testosteron

Przysadka mozgowa →

1. część gruczolowa

• komorki gruczolowe

• tkanka laczna - wlokna srebrnochlonne

• naczynia krwionosne wlosowate typu zatokowego

• komorki wielobarwilwe :

• Komorki kwasochlonne → czerwone ,

• somatotrofy(GH,STH)

• Laktotrofy(PRL)

• zasadochlonne → niebiesko

• Kortykotrfy(ACTH)

• Tyreotrofy(TSH)

• Gonadotrofy(FSH,LH)

• komorki chromofobne - nie barwliwe

2. część nerwowa

• jadra pitulcytow

• aksony - wypustki komorek neuroendokrynnych

• naczynia krwionosne wlosowate okienkowe

Somatotrofy - somatotropina(STH),Hormon wzrosu(GH) Hormon bialkowy

wydzielanie przez cale życie czlowieka.wywiera swoiste efekty:

• stymulacja proliferacji chondroblastów chrzastki wzrostowej -IGF I (nadmierna sekrecja w dzeicinstwie - gigantyzm, zwiekszenie uwalniania po ukonczeniuu wzrostu kosci 0 akromegalia (przerost komorek kwasochlonnych lub gruczolak kwasochlonny przysadki)

• pobudza synteze bialek w komorce

• wplywa na metabolizm weglowodanow i tluszczow

• pod wplywem GH nastepuje wzmozenie lipolizy w komoekach tluszczowych - aktywuje lipaze lipoproteinowa

• somatotropina ludzka -leczenie karlowatosci przsadkowej

Laktotrofy - prolaktyna (PRL,LTH) hormon bialkowy

• pobudza cialko zolte do wydzielania progesteronu

• zapoczatkowuje i podtrzymuje laktacje

Nadsekrecja PRL u kobiet może powodowac nieplodnosci - brak owulacji i skapego mieszaczkowania czy braku miesiaczki. Obnizenie plodnosci i libido u mezczyzn, Problemem zwiazanm z hiprprolatynemia jest mletotok, dotyczy pacjentow obu plci. U mezczyzn -ginekomastia.

Tyreotrofy - tyreotropina (TSH) hormon glikoproteinowy

efekty biologiczne:

• zwieksza masę i przeplyw krwi w tarczycy

• stymuluje synteze u sekrecje hormonow tarczycy

• powoduje wzrost jodochwytnosci tarczycy

• zmniejsza zawartosc jodu w tarczycy poprzezz stymulacje sekrecji hormonow

• reguluje zmiany morfologiczne komorek pecherzykow tarczycy i koloidu

• wywiera wpływ na metabolizm tkanki tluszczowej -wzmozenie lipolizy

Gonadotrofy - gonadotropiny

1. Folitropina (FSH)

• reguluje funkcje jajnika (folikulogeneza)

• reguluje funkcje komorek Sertoliego gonady meskiej

2. Lutropina - hormon luteinizujacy (LH)

• reguluje funkcje jajnika (steroidogeneza w pecherzyku jajnikowym i cialku zoltym)

• reguluje funkcje komorek Leydiga gruczolu srodmiazszowego jadra (syntez testosteronu)

Kortykotrofy - kortykotropina(ACTH) hormon bialkowy

ACTH - wplywa na czynnosc kory nadnercza

• stymuluje proliferacje komorek warstwy pasmowatej i siatkowatej

• stymuluje synteze hormonow kory nadnercza, glownie glikokortykosteroidow, u czlowieka kortyzol

• zwieksza metabolizm glukozy w nadnerczu

• aktywuje enzymy uczestniczace wsyntezie steroidow w-wy pasmowatej kory nadnercza

• stymuluje melanocyty i aktywuje lipolize

Nadmiar choroba Cushinga -przewlekła niewydolność kory nadnercza.

Niedobór choroba Adisona -otyłość, rozstępy, w okolicy karku , ramion, zaburzenia emocjonalne, miesiączkowania

Wydzielane przez przysadke - wazpresyna, oksytocyna ,a syntetyzowane w podwzgórzu.

Wazopresyna (VP, ADH) - odpowiada za gopodarke wodna organizmu.

Wydzielanie hormonu zwiekszone w stanach:

1. po krwotokach

2. wskutek zmiany dystrybucji krwi krazacej (np. stany hipergrawitacji)

3. przy zmniejszeniu osmolarnosci osocza

4. po podaniu srodkow farmokologicznych (najsielniejszym bodzcem uwalniajacym jest nikotyna)

Oksytocyna (OT)- syntetyzowany przez neurony jadra przy komorowego

• skurcz miofibroblastow przewodow mlecznych

• skurcz blny miesniowej macicy i jajowodow (efekt wzmacniany obecnoscia estrogenow)

Tarczyca → składa się z 2 platow , polaczonych czesnia

• jest najwiekszym gruczolem

• jako jedyny gromadzi ogromne ilosci produktu poza komorka

• jodotyronin są niezbedne do prawidlowego rozwoju, roznicowanie komorek u ksztaltowania cech psychofizycznych czlowieka

• reguluja metabolizm bialek, lipifow, weglowodanow, Kalcytonina (wrzaz z PTH) reguluje gospodarke wapniowo- fosforanowa organizmu

Pecherzyk gruczołu tarczowego → nabłonek jednowarstwowy

pęcherzyk - jednostka architektoniczna i czynnościowa

W stanach nadczynności średnica pęcherzyków zmniejsza się → nabłonek walcowaty, w niedoczynności wyraźne powiększenie objętości pecherzykow → nablonek plaski

• otoczona torebka lacznotkankowa wloknista zw. Torebka wlasciwa wnikajaca w posctaci coraz cienszych pasm → wlokna srebrochlonne otaczajace pecherzyki

• szczegolnie bogato unaczyniona z bogata siecia naczyn wlosowatych wokół pecherzykow

T3 i T4 wywieraja wiele zroznicowanych efektow biologicznych:

• są niezbedne dla prawidlowego wzrostu, dojrzewania i roznicowania komorek CUN

• decyduja o rozwoju i uksztaltowaniu cech psychofizycznych u czlowieka

• wzmagaja metabolizm tlenowych komorek, zwiekszaja produkcje ciepla

• przyspieszaja metabolizm

Nadczynnosc : zaburzenia metabolizmu , duze stezenia hormonow tarczycy we krwi. Powiekszenie tarczycy(wole),wytrzeszcz oczu, tachykardia , ciepla skora, spadek wagi

niedoczynnosc : obnizenie metabolizmu podstawowego, hypotermia, nietolerancja zimna. U doroslych chropowata skora, gromadzenie proteoglikanow i zatrzymanie wody w skorze ( obrzek sluzowaty) i smiechniach.

Komorki C tarczycy → komorki przypecherzykowe , Kalcytonina

Funkcje :

• antagonistyczne dzialanie wobec parathormonu,

• hamuje mobilizacje wapnia z kosci przez osteoklasty,

• zwieksza wydalanie Ca u fosforu z ustroju z moczem ,

• hamuje wchlanianie wapnia i fosforu w przewodzie pokarmowym.

Przytarczyce : gorne i dolne , polozone na tylnej powierzchni platow bocznych

Wsrod komorek gruczolowych:

1. komorki glowne

2. komorki kwasochlonne(oksyfilne)

3. komorki przejsciowe

Nadnercza : kora i rdzen, tkanka laczna pomiedzy kora i rdzeniem

Kora :

• siatkowata → steroidy plciowe , Dehydropiandroseron (DHEA) tylko ten androgen wydzielany w ilosciach o znaczeniu fizjologicznym

• pasmowata → Glikokortykosteroidy - kortyzol, kortykosteron, kortyzon , reguluja metabolizm weglowodanow, bialek i lipidow

• klebkowata → wydziela i sysntetyzuje mineralokortykosteroidy - aldosteron ,wplywaja na rownowge elektrolitowa i transport jonow Na i K

Rdzen : komorki wieloboczne ,ulozone w sznut lub skupiska , otoczone wloknami retikulinowymi

adrenalina ,noradrenalina lub adrenalina i noradrenalina.

Trzustka część endokrynna

wyspy langerhansa :

1. komorki A - syntetyzuja i uwalniaja glukagon

funkcja

• rozklad glikagenu w watrobie i uwolnienie glukozy do krwi

• pobudzanie wydzielania insuliny i somatostatyny

kontrola wydzielania glukagonu

glukoza -wzmaga wydzielanie glukagonu przy zmniejszeniu stezenia glukozy we krwi

Arginina i adrenalina - pobudzaja wydzielanie glukagonu

2. Komorki B - syntetyzuja i uwalniaja insuline

• zmniejszaja stezenie glukozy e krwi, dzialajac glownie na hepatocyty (odkladanie się glukozy w watrobie i miesniach)

• wzmaga wychwytywanie aminokwasow przez miesnie i synteze kwasow tluszczowych w adipocytach

Komorki D - somatyna

komorki PP - polipeptyd trzustkowy