Atmosfera - powłoka gazowa otaczająca kulę ziemską, gazy składające się na atmosferę utrzymują się wokół Ziemi wskutek sił grawitacji i uczestniczą jako całość w jej ruchu obrotowym.

Powietrze - warstwa graniczna (tarciowa) - Przyziemna. Warstwa atmosfery podlegająca bezpośrednim oddziaływaniom powierzchni Ziemi. Powyżej wolna (swobodna) atmosfera.

Cechy:
zmienność cech fizycznych, właściwości i składu chemicznego.

Skład powietrza:
Składniki stałe - zachowują stały udział w całkowite objętości, dzielą się na główne, II-rzędne, niezmienne do h=25 km
Składniki zmienne = domieszki - udział zmienia się w czasie i przestrzeni : Ozon, H₂S, SO₂, NH₃, CH₄, NO₂, freony i inne węglowodory.

Skład atmosfery:
Główne:
Tlen - 20.95%
Azot - 78.08%
Argon - 0.93%
CO₂ - 0.03%
Drugorzędne:
neon, hel, krypton, ksenon, CO, podtlenek azotu, wodór, inne.

Ozon - UV o λ < 0.24 μm część O₂ rozpada się na pojedyncze atomy, te łączą się z innymi drobinami O₂, tworząc O₃

Domieszki:
gazowe: para wodna, tlenki siarki, azotu, P, I, NH₃
ciekłe i stałe: aerozole, składniki organiczne (pyłki roślin, bakterie, zarodniki grzybów), Składniki nieorganiczne (kropelki wody, kryształki lodu, cząsteczki dymu).
Jeżeli stężenie przekracza stężenie przeciętne w czystym powietrzu, to jest to zanieczyszczenie.

Podział atmosfery

• Ze względu na pionowy rozkład T:
  Troposfera - jednostajny spadek T, 7 - 17 km
  Stratosfera - dolna T = const, potem wzrost
  Mezosfera - spadek temperatury
  Termosfera - duża zmiennoś

• Ze względu na właściwości fizyczne
  Ozonosfera - o podwyższonej koncentracji ozonu, 20-30 km
  Jonosfera - Warstwa, w ktorej zachodza procesy jonizacji, 50 - 400 km
  Egzosfera - powyżej 500 km

• Ze względu na stałość i zmienność składników atm.
  Homosfera - stały skład chemiczny, dobrze wymieszane, cząst. dobrze wymieszane, obojętne elektrycznie krążenie gazów - konwekcja i turbulencja, do wys 80-120 km

Heterosfera - od 80 - 120 km
Troposfera - wysokość od 7 - 18 km, 80% ogólnej masy powietrza, praktycznie cała para wodna, aerozole pochodzenia ziemskiego, spadek T wraz z wysokościa (i wilgotności) 6^o/km

Na górnej granicy do -50^oC, główne procesy kształtujące pogodę i klimat. Silny rozwój turbulencji i konwekcji.

Tropopauza - grubość 1-2 km oddziela troposferę od stratosfery. Wąskie strefy z wiatrem o dużej prędkości (prądy strumieniowe - gł. Strefy umiarkowane)

Stratosfera - na wysokości od 12 do 20-25 km ( w WOŚ'u nawet do 35km) - izotermiczna (T=const ≈-50^oC) = warstwa zimna, od 25 km Temperatura wzrasta w górnej części wartości dodatni. Średnia temp na górnej granicy stratosfery wynosi ok. 0^oC. Prawie cała zawartość ozonu, który absorbuje promieniowanie słoneczne (gł. nadfioletowe i rentgenowskie), przez co temperatura wzrasta. Znikoma ilość pary wodnej, rzadko wystepują chmury najwyższego pietra, zbudowane z kryształków lodu i przechłodzonych kropelek wody.
Stratopauza - na wysokości 50 - 55 km, warstwa przejściowa
Mezosfera - na wysokości od około 50 - 85 km, spadek temperatury, która na górnej granicy wynosi około - 80^oC, w niej jest jonosfera. W lecie w górnej warstwie chmury srebrzyste - z kryształków lodu.
Mezopauza - na wysokości 80-90km,
Termosfera - temperatura rośnie wraz z wysokością, na górnej granicy, położonej na wys około 800km wynosi 1000^oC, co jest rezultatem pochłaniania słonecznego o bardzo małych długościach fal. Stanowi warstwę zjonizowanego gazu, w której wyodrębnia się jeszcze kilka warstw o mniejszej miąższości mających specyficzne cechy fizyczne. Niskie ciśnienie atmosferyczne, na wysokości 500km wynosi 10^-8hPa. Tu także jest jonosfera. Strefa występowania zorzy polarnej.
Egzosfera - od górnej warstwy termosfery, strefa przejściowa do sfery gazu międzyplanetarnego.
Świecące atmosfery - zorze polarne świadczą o rozrzedzonym powietrzu.

Górna granica atmosfery - 1500 - 2000 km ( w zależności od źródeł, czasem podają nawet 800 km), czasem źródła podają ogólnikowo, że jest to strefa jonizacji.

Dolna granica atmosfery - przyjmuje się, że jest to hydro- i litosfera.

---