AKTYWNOŚĆ DLA SERCA!
Choroba wieńcowa serca i udar mózgu nadal zajmują odpowiednio pierwsze i trzecie miejsce jako przyczyny zgonów. Zmiany w stylu życia, jakie dokonały się w społeczeństwie w ostatnim ćwierćwieczu, spowodowały stały spadek umieralności z przyczyn sercowo-naczyniowych. Pozytywny trend zaobserwowano przede wszystkim w walce z paleniem tytoniu, nadciśnieniem tętniczym oraz obniżeniem poziomu cholesterolu. Jednakże największy postęp odnotowano w zwalczaniu otyłości i braku ruchu.
Zastój rozpoczyna się już w dzieciństwie.
Mała aktywność fizyczna jest powszechna we wszystkich warstwach społeczeństwa; wiele dzieci w okresie dorastania traci radość z używania ruchu. Liczba młodych „tłuściochów” wzrasta, co jest skutkiem ubogiego w ruch stylu życia. W przybliżeniu co czwarty dorosły (więcej kobiet niż mężczyzn) prowadzi siedzący tryb życia. U 1/3 poziom aktywności fizycznej jest niewystarczający, żeby zagwarantować dobrą kondycję. Takie wyniki badań budzą niepokój. Dalsze odkrycia: podczas gdy w przedziale wiekowym od 12 r.ż. jeszcze 70% młodzieży podaje, że uprawia sport, to odsetek aktywnych młodych mężczyzn od 21 r.ż. spada do 42, a kobiet do 30%. Ten malejący trend dotyczy także dorosłych. Z podobną sytuacją spotykano się dawniej u ludzi należących do warstw społecznych o niskim standardzie życia.
Aktywność fizyczna rodzajem walki z czynnikami ryzyka.
Dostateczna aktywność fizyczna odgrywa znaczącą rolę w zapobieganiu licznym chorobą, takim jak: osteoporoza, cukrzyca i niektóre rodzaje nowotworów. Z punktu widzenia prewencji medycznej interesujący jest jej wpływ na układ krążenia. Wszystkie obserwacje wskazują na bezpośredni związek niedoboru ruchu ze zwiększoną umieralnością sercowo-naczyniową.
Systematyczne uprawianie sportu ma działanie pozytywne: w większości prac udowodniono odwrotny skutek między miarą aktywności fizycznej a stopniem otyłości, regularne obciążenie fizyczne powoduje zauważalny wzrost wartości cholesterolu HDL, dzięki wytrwałemu treningowi u pacjentów z nadciśnieniem obserwuje się obniżenie wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego, wytrzymałościowe dyscypliny sportowe mają korzystny wpływ na oporność insulinową, dynamiczne formy wypoczynku pozytywnie wpływają także na parametry oddziałujące na funkcją trombocytów, hematokryt, fibrynogen itd.
Nie potrzeba bić rekordów.
Jaka dawka sportu jest pożądana dla ludzi, których dotychczasowa aktywność fizyczna była niedostateczna? Zbyt ambitna cele treningowe prowadzą szybko do utraty motywacji i zaniechania sportu. U osób nie wyćwiczonych maksymalne obciążenia fizyczne zwiększają ponadto ryzyko kontuzji; w najgorszym przypadku dojść może nawet do ostrego incydentu sercowego. Dla realizacji pożądanych efektów zdrowotnych z żadnym wypadku nie potrzebny jest wysiłek ekstremalny, jak myślą niektórzy. Eksperci podkreślają, że wędrówki i spacery jako forma ćwiczeń fizycznych są godne polecenia ze względu na skuteczne działanie na układ sercowo-naczyniowy. Także krótki, umiarkowany wysiłek, np. szybki chód, pływanie, praca w ogródku albo w domu, stanowiąc swoisty przerywnik siedzącego trybu życia, przynoszą istotną korzyść. Najlepiej ruch wpływa na ludzi, którzy swoje dotychczasowe życie spędzali w łóżku, za kierownicą samochodu, za biurkiem lub w fotelu przed telewizorem. Odnoszą oni korzyści ze średnio intensywnych ćwiczeń poprzez wpływ na wiele parametrów istotnych zdrowotnie, ale pod warunkiem, że ćwiczenia będą nadal regularnie uprawiane i kontynuowane w przyszłości.
Korzyści i ryzyko wynikające z treningów dla chorych kardiologiczne.
Mądrze zaplanowany wzrost aktywności fizycznej może korzystnie wpłynąć na każdego cierpiącego z powodu chorób serca: zawału, choroby wieńcowej, pacjentów po zabiegu PTCA i bypassach, z chorobą obwodowych naczyń krwionośnych oraz z niewydolnością serca. Ćwiczący nie odczuwają dolegliwości, mają lepszą kondycję fizyczną i psychiczna; mogą pochwalić się zwiększonym komfortem życia. W szczególności nie wytrenowani chorzy odczuwają relatywnie największe korzyści z wysiłku fizycznego nawet gdy osiągają niski poziom aktywności. Ciężkość i częstość bólów stenokardialnych indukowanych wysiłkiem znamiennie zmniejsza się u pacjentów z dusznicą bolesną, którzy zaczęli ćwiczyć. Prawdopodobnie jest to skutek ograniczonego zapotrzebowania na dwutlenek węgla przez komórki mięśnia sercowego oraz zwiększonej wydolności serca. Wydaje się, że również pacjenci z niewydolnością serca odnoszą korzyści z treningów ze względu na zmniejszenie objawów i polepszenie samopoczucia, jakkolwiek sama funkcja lewej komory pozostaje niezmieniona. Ćwiczenia ruchowe w sposób znamienny zmniejszają, według różnych badań, śmiertelność zarówno ogólną, jak i z powodu incydentów sercowych. Szczególnie zauważalne jest to w przypadku pacjentów biorących udział w programach rehabilitacyjnych, którzy kontrolowani są pod względem czynników ryzyka. W grupach ryzyka pozostających pod stałą opieką kardiologiczną prawdopodobieństwo zgonu jest znacznie ograniczone. W niewydolność mięśnia sercowego program ćwiczeń nie może zbyt ciężki, wymagania muszą zostać ściśle dostosowane do aktualnego stanu klinicznego pacjentów, zwłaszcza tych z predyspozycja do częstych epizodów niedokrwiennych i zaburzeń rytmu.
Tworzenie grup chorych kardiologicznie opłaca się.
Nawet gdy rehabilitacja prowadzona zgodnie z zaleceniami lekarzy odnosi mierny skutek w powrocie chorych do normalnego życia zawodowego, istnieją przekonujące metodyczne i ekonomiczne przesłanki do jej kontynuowania. Wyniki prac dowodzą, że okres ewentualnego leczenia stacjonarnego takich dorosłych jest krótszy. WNIOSEK: tworzenie grup dyspenseryjnych pacjentów kardiologicznych ma swoje korzystne przełożenie na koszty leczenia i winno być propagowane. Powinno tworzyć takie grupy-przystępuje do nich około 30% wszystkich pacjentów, którzy opuszczają szpital. Jednak osoby zagrożone chorobą układu krążenia lub chorobą wieńcową, dla których udział w grupach jest otwarty, stanowią nadal mały odsetek.
Radość z ruchu każdego dnia.
Szczególnie nagląca wydaje się potrzeba opracowania strategii, która dotyczyłaby dzieci i młodzieży. ważną rolę powinny odgrywać szkoły. Ich oferta nie może ograniczać się tylko do organizacji zawodów sportowych i lekcji wychowania fizycznego, ale powinna obejmować też inne przemyślane formy czynnego wypoczynku, dostępna na co dzień dla każdego ucznia; dostrzec można podobne możliwości w zakładach przemysłowych. Propozycje mogą obejmować spacery podczas przerwy południowej, zachęcanie poprzez akcje plakatowe do korzystania ze schodów zamiast windy oraz do pokonywania części drogi do pracy piechotą itd. Aby przekonać w sposób dobitny społeczeństwo o konieczności aktywności fizycznej, eksperci wzywają do organizowania na szeroką skalę kampanii, np. antycholesterolowej, używając w tym celu także nowoczesnych form środków masowego przekazu(internet).
Wybór właściwej dziedziny sportu.
Już sam odpowiedni wybór dyscypliny sportowej ma duży wpływ na to, jak długo raz powzięte postanowienie będzie później realizowane. Po pierwsze aktywność fizyczna musi sprawiać radość i wyrabiać nawyk zdrowego stylu życia. Nie maja sensu wyszukane rodzaje sportu, związane z długimi dojazdami z określonymi porami roku. O wiele bardziej pożądane jest, aby uprawianie sportu znalazło się w codziennym kalendarzu zajęć. Sport powinien być poza tym bezpieczny, nie za drogi, w miarę łatwy do opanowania, gdyż zbyt długie szkolenie może szybko zniechęcić i zniweczyć dotychczasowy trud.
1