Gatunek drewna - jedna z cech charakteryzujących drewno i umożliwiająca jego podział ze względu na rodzaj ściętego drzewa z którego jest otrzymywane. Wyróżniamy:
-gatunki iglaste, stosowane są do wykonywania konstrukcji dachowych, stolarki budowlanej (okna, drzwi, schody itp.), desek podłogowych, sklejki itp. (jodła, modrzew, sosna, świerk)
-gatunki liściaste, najczęściej stosowane są do robót stolarskich, wykonywania podłóg i posadzek (brzoza, buk, dąb, grab, jesion, olsza czarna, topola, wiąz pospolity i brzost)
Klasa drewna jest to cecha odpowiadająca wartości wytrzymałości charakterystycznej drewna na zginanie wyrażonej w MPa. Klasa drewna jest więc symbolem literowo-cyfrowym składającymi się z litery C dla topoli i gatunków iglastych i D dla gatunków liściastych oraz liczby dwucyfrowej.
Wytrzymałość charakterystyczna - wytrzymałość zapewniona przez producenta materiału z prawdopodobieństwem 95%. Jest to wytrzymałość materiału reprezentowana przez wartość charakterystyczną fk, która odpowiada kwantylowi rozkładu statystycznego wytrzymałości, określonej przez stosowne normy i badanej w ustalonych warunkach.
Wytrzymałość obliczeniowa - iloraz wytrzymałości charakterystycznej oraz współczynników obliczany wg wzoru: f(t,o,d)=k(mod)*f(t,o,k)/γmod, gdzie k(mod)-współczynnik modyfikujący parametry wytrzymałościowe z uwagi na czas trwania obciążenia i zmiany wilgotności materiału, γmod-częściowy współczynnik bezpieczeństwa dla właściwości materiału, w tym dla drewna i materiałów drewnopochodnych
Sklejka jest to materiał drewnopochodny warstwowy, kompozytowy sklejony z krzyżujących się cienkich warstw drewna. Zwykle składa się z nieparzystej ilości warstw. Sklejki wytwarza się z różnych gatunków drewna. Najczęściej z brzozy(najlepsza), olchy, sosny, rzadziej z buku(najlepsza) lub z drzew egzotycznych. Wewnętrzne warstwy sklejki często są z innego, tańszego gatunku niż zewnętrzne.
Produkcja:
-obróbka hydrotermiczna drewna (kilkadziesiąt godzin w wodzie o temperaturze ok. 50o C)
-korowanie i oczyszczanie z łyka
-przecinanie kłód drewna na wymiar dostosowany do gabarytów łuszczarki
-skrawanie nożem łuszczarki z obracających się kloców drewna taśm forniru
-łączenie taśm forniru w płaty odpowiadające wymiarom sklejki,
-suszenie płatów,
-naprawianie wad (sęki i pęknięcia) przez wycięcie wadliwego fragmentu i wklejenie w to miejsce kawałka forniru bez wad
-klimatyzacja,
-nanoszenie kleju,
-formowanie zestawu sklejki,
-sprasowywanie,
-obrzynanie i ewentualnie szlifowanie,
-klasyfikacja.
Ze względu na rodzaj użytego kleju dzielimy na:
-sucho trwałe - nieodporne na wodę,
-półwodno-odporne - można używać w pomieszczeniach o wilgotności do 90%,
-wodno-odporne - można stosować np. przy produkcji łodzi.
Drewno klejone warstwowo są to elementy przeznaczone do wykonywania konstrukcji drewnianych, które są wykonywane ze sztucznie suszonych desek, przy czym wady obniżające wytrzymałość oraz wady optyczne, np. duże sęki, duże pęcherze żywiczne i zakorki są wycinane. Drewno to charakteryzuje się wysoką stabilnością kształtu. Normalne drewno budowlane znacznie wysycha w stanie zamontowanym, na skutek czego wykrzywia sie, wypacza i kurczy. Podczas produkcji drewna klejonego warstwowo deski jeszcze przed sklejeniem są suszone metodami technicznymi do osiągnięcia poziomu wilgotności ok. 10%, a następnie heblowane. Gotowe drewno ma więc wilgotność odpowiadającą wilgotności równowagi w stanie wbudowanym. Drewno klejone warstwowo dzięki obróbce wykazuje znacznie lepsze własności niż drewno lite, nie krzywi się, a ich tendencja do pękania jest bardzo mała.
Metody sortowania drewna:
-wizualne - obecnie bardzo powszechne w Polsce, wykonywane przez brakarzy.Brakarz ocenia klasę drewna na podstawie: chodników owadzich (wielkość i liczba otworów), pęknięć, skrętu włókien, sęków, przeciętnej szerokości słojów, oblin, krzywizny, wichrowatości.
-maszynowe - obecnie coraz bardziej popularne.Wykorzystuje się maszyny zgięciowe, które oznaczają odpowiednim kolorem na badanym drewnie jego klasę (dla całego elementu lub co 1m). Maszyny muszą być odpowiednio skalibrowane.Maszyny zgięciowe wykazują tendencje do kwalifikowania do drewna do lepszych klas sortowniczych niż ma to miejsce przy sortowaniu wizualnym.
Klasa |
|
średnia |
gorsza |
|
KW |
KS |
KG |
o |
MKW |
MKS |
MKG |
Klasom sortowniczym nadaje się klasy wytrzymałości (europejskie): C__
Płyta pilśniowa (pot. dykta) - płyta drzewna wykonana z rozwłóknionej tkanki drzewnej przez spilśnienie jej i uformowanie w odpowiedniej temperaturze i pod (normalnym lub zwiększonym) ciśnieniem. Włókna ułożone są różnokierunkowo, co zapewnia płycie wyrównanie cech jakościowo-wytrzymałościowych niezależnie od kierunku działania obciążeń. Wskutek dużego nacisku i wysokiej temperatury prasowania struktura płyty jest silnie zwarta.Rozróżnia się:porowate,półtwarde,twarde,bardzo twarde.
Dodatkowo mogą one być:perforowane,lakierowane,laminowane,pokrywane ścierem.
Płyta wiórowa - materiał konstrukcyjny dla przemysłu meblarskiego i budownictwa wytworzony ze specjalnie przygotowanych wiórów drzewnych, sprasowanych z dodatkiem żywic przy użyciu ciśnienia i temperatury w płyty o różnych wymiarach, grubościach, ciężarze objętościowym i parametrach wytrzymałościowych.
Występują w zależności od zapotrzebowania jako jedno- i wielowarstwowe, o podwyższonej wodo-, grzybo- i ognioodporności oraz powierzchniach porowatych lub gładkich, zagęszczonych pyłem drzewnym. Wióry do produkcji wytwarzane są ze zdrowego drewna drobnowymiarowego, odpadowego, nie nadającego się do przerobu na lite deski.
Pochodne płyty wiórowej to: płyty paździerzowe, płyty lniane i konopne, płyty ze zdrewniałych cząstek innych roślin jednorocznych (łodygi bawełny, łuski ryżu), odpadów trzciny cukrowej - bagassy itp.
OSB (ang. Oriented Strand Board) - drewnopochodna, odporna na wilgoć, trójwarstwowa płyta wiórowa wykorzystywana w budownictwie.
Płyty OSB produkowane są jako płyty jedno- lub wielowarstwowe. Płyty jednowarstwowe znajdują zastosowanie jako warstwy środkowe sklejki. Płyty wielowarstwowe (najczęściej 3-warstwowe) zbudowane są w następujący sposób: Wszystkie warstwy składają się z długich, wysmukłych wiórów (najczęściej sosnowych) pozyskanych poprzez skrawanie małowymiarowego drewna okrągłego (kłody o długości z reguły 2,2m)Skrawanie odbywa się wzdłuż przebiegu włókien, w kierunku stycznym. Warstwy zewnętrzne składają się z orientowanych w kierunku tzw. większej osi płyty (równolegle do przebiegu linii produkcyjnej). Co najmniej 70% wiórów musi być zorientowanych w tym kierunku, inaczej płyty nie możemy nazwać orientowaną. Wióry warstwy wewnętrznej zorientowane są najczęściej w kierunku prostopadłym w stosunku do wiórów warstwy zewnętrznej. Ze względu na pożądane właściwości płyt OSB do ich zaklejania używa się różne żywice syntetyczne.
Płyta OSB jest powszechnie wykorzystywana jako zamiennik sklejki i desek w technologi lekkiego szkieletu drewnianego oraz jako poszycia ścian, podłóg i dachów, używa się go do wytwarzania elementów kompozytowych, zastępujących belki drewniane. Element taki ma postać dwuteownika, którego średnik jest z płyty OSB a główki z drewna klejonego.
Wpływ sęków na drewno -Sęki wywierają ujemny wpływ na mechaniczne właściwości drewna, zmniejszają zwłaszcza wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż włókien i wytrzymałość na zginanie statyczne. Sęki zdrowe wpływają dodatnio na wytrzymałość drewna na rozłupywanie. Ujemny wpływ sęków otwartych na mechaniczne właściwości drewna występuje w znacznie silniejszym stopniu w tarcicy niż w sortymentach okrągłych. Odpowiednie normy sortymentów drzewnych określają dopuszczalną liczbę sęków, minimalną odległość między nimi, wymiary, zdrowotność itp.
Podział sęków -sęki otwarte w zależności od stopnia zrośnięcia z otaczającym drewnem:zrośnięte,częściowo zrośnięte,niezrośnięte,w zależności od stanu zdrowotnego:zdrowe,nadpsute,zepsutew zależności od stopnia zgrupowania:pojedyncze,skupienie sęków.
Po odpadnięciu gałęzi pozostałe tylce zostają z czasem zarośnięte przez słoje roczne, a na powierzchni pnia formują się w tych miejscach w zależności od gatunku wypukłości zwane sękami zarośniętymi:guzamibrewkami,różami.
Do ochrony drewna, zwłaszcza w budownictwie, należą takie przedsięwzięcia jak: nie używanie drewna pochodzącego z rozbiórki starych domów, nie malowanie drewna farbami olejnymi przed jego wysuszeniem.wietrzenie pomieszczeń, w których drewno jest zastosowane, wykonanie poprawnej izolacji przeciwwilgociowej,wykonanie impregnacji preparatami grzybo- i pleśniobójczymi,wykonanie zabezpieczenia przeciwogniowego