+
Oświecenie-nazwa pochodzi od światła; myśliciele nazywali ją oświeceniową; najbardziej cenione były przymioty rozumu
Fazy oświecenia:
-wczesne oświecenie-(1730-1764)-czas przed wstąpieniem na tron króla Stanisława Augusta; pojawia się publicystyka Leszczyńskiego i Komorowskiego
-dojrzałe (1765-1787) działalność króla S.A.Poniatowskiego; powstały nowe czasopisma i Komisja Edukacji Narodowej.
-okres Sejmu Wielkiego- szczytowy okres polskiego oświecenia (1787-1795); prace Sejmu Wielkiego i insurekcja kościuszkowska.
-Schyłek oświecenia (1795-)
Najważniejsze tematy i motywy:
-miłość; -dojrzewanie; -podróż; -natura; -obyczajowość; -utopia; -patriotyzm; -człowiek i cały świat w którym żyje
Klasycyzm-przejawiał się w architekturze zainteresowaniem sztuką grecką i poszukiwaniu w niej ideału piękna.Powstały głównie pałace i gmachy użyteczności publicznej; monumentalność, stosowanie reguł, układów geometrycznych. W literaturze przejawia się dbałością twórców o czystość formy, jasności i elegancji języka.
Sentymentalizm-kierunek w literaturze i sztuce, którego głównymi środkami wyrazu stały się:uczuciowość, nastrojowość, wrażliwość, retrospekcja. Zwolennicy entuzjazmowali uroki pejzażu wiejskiego, prostotę życia na łonie natury. Specyficzny sposób bycia, przesadny, tkliwość, przywiązywanie nadmiernej wagi do miejsc, pamiątek.
Rokoko-styl, którego nazwa pochodzi z języka francuskiego oznaczającego rodzaj dekoracji; sztuka wytworna, elegancka; fantazyjne skręcone muszle, grzyby fal, rośliny morskie literaturze:lekkość, wdzięk, grotesko; miało służyć rozrywce.
Postawy wobec Boga: -Krytycyzm-postawa polegająca na uznawaniu tylko uzasadnionych sądów, dostrzeganiu zalet czy wad kogoś; -Deizm-przekonanie że Istota Najwyższa to wyłącznie stworzyciel świata; Bóg stworzył świat i dalej nie interesuje się jego losami ; -Ateizm-przekonanie o nieistnieniu Boga; -Libertynizm
Racjonalizm (racja rozumu)-prąd umysłowy zapoczątkowany przez Kartezjusza według którego jedynym źródłem poznania jest rozum.
Utylitaryzm-postawa ideałowi i społeczna, której charakterystyczną cechą jest dążenia do bycia pożytecznym.
Iracjonalizm-prąd filozoficzny; rzeczywistości nie można poznać jedynie za pomocą rozumu.Istotne w procesie poznania są: tradycja, intuicja, instynkt.
Empiryzm-kierunek filozoficzny Bacona. Proces poznawania świata i prawdy powinien być oparty na doświadczeniu i eksperymencie
Portret sarmaty. Krytykowani byli w satyrach: „Do króla”, „Pijaństwo”, „Świat zepsuty”
W satyrze „Do króla” Krasicki „atakuje” króla S.A.Poniatowskiego. Stawia królowi zarzuty, które stawiali mu również magnaci i szlachta przeciwna wszelkim reformom Rzeczypospolitej. Dotyczą one:pochodzenia króla (był tylko szlachcicem-Polakiem), zbyt młodego wieku, zbyt łagodnego sprawowania władzy oraz zbyt wysokiego wykształcenia i przesadnej dbałości o naukę i kulturę. Satyra ta jest równocześnie pochwałą zalet rządów króla.
Satyra „Pijaństwo” jest krytycyzmem jednego z wad Polaków- alkoholizmu. Jest mowa o tym jak to na biesiadach szlachcic zbyt często zagląda do kieliszka. Opisane są również typowe cechy Polaków którzy przy alkoholu zawsze są odważni, chętnie dyskutują i lubią wywoływać awantury.
Satyra-gatunek literacki w którym wyraża się krytyczny stosunek do otaczającej i przedstawianej w utworze rzeczywistości. Zadaniem satyryka jest ośmieszanie negatywnych zjawisk, wad ludzkich lub stosunków społecznych.
Bajka-jeden z podstawowych gatunków literatury dydaktycznej; utwór pisany wierszem lub prozą o krótkiej treści. Bohaterowie mogą być zwierzętami, roślinami, ludźmi.Istotą bajki jest zawsze występujący morał (pouczenie) wyrażone w sposób metaforyczny bądź dosadny.Rodzaje bajek:
-Narracyjna-krótka wierszowana nowela zawierająca nieskomplikowaną fabułę
-Epigramatyczna-krótki utwór o zwięzłej i zwartej budowie oraz treści pozbawionych elementów epickich.
Morał (puenta)-nauka wypływająca z utworu
Alegoria-motyw przedstawiony w dziele literackim lub zespół motywów przedstawiony wraz z zachodzącymi między nimi stosunkami
„Przestrogi dla Polski”:-pouczenia ostrzeżenia;
-zniszczone prawo;
-brak sprawiedliwości;
-państwo zaspokajało potrzeby bogaczy;
-jest wielu zdrajców, pijaków, sprzedawców;
-panowie na sejmikach są podstępni, zdradliwi, podli
-szlachta oszukuje, przekupuje
-brak stabilnego prawa
-niesprawiedliwa zmiana tronu
-wprowadzanie obcego wojska
-sprzedaż Polaków
-współpraca w doprowadzeniu Polski do rozbiorów
-doprowadzenie ojczyzny do upadku;
-Postawa szlachty: lekkomyślni, rozpsuci, chciwi, dumni, podli, marnotrawni, pijacy.
Portret sarmaty. Krytykowani byli w satyrach: „Do króla”, „Pijaństwo”, „Świat zepsuty”
W satyrze „Do króla” Krasicki „atakuje” króla S.A.Poniatowskiego. Stawia królowi zarzuty, które stawiali mu również magnaci i szlachta przeciwna wszelkim reformom Rzeczypospolitej. Dotyczą one:pochodzenia króla (był tylko szlachcicem-Polakiem), zbyt młodego wieku, zbyt łagodnego sprawowania władzy oraz zbyt wysokiego wykształcenia i przesadnej dbałości o naukę i kulturę. Satyra ta jest równocześnie pochwałą zalet rządów króla.
Satyra „Pijaństwo” jest krytycyzmem jednego z wad Polaków- alkoholizmu. Jest mowa o tym jak to na biesiadach szlachcic zbyt często zagląda do kieliszka. Opisane są również typowe cechy Polaków którzy przy alkoholu zawsze są odważni, chętnie dyskutują i lubią wywoływać awantury.
Satyra-gatunek literacki w którym wyraża się krytyczny stosunek do otaczającej i przedstawianej w utworze rzeczywistości. Zadaniem satyryka jest ośmieszanie negatywnych zjawisk, wad ludzkich lub stosunków społecznych.
Bajka-jeden z podstawowych gatunków literatury dydaktycznej; utwór pisany wierszem lub prozą o krótkiej treści. Bohaterowie mogą być zwierzętami, roślinami, ludźmi.Istotą bajki jest zawsze występujący morał (pouczenie) wyrażone w sposób metaforyczny bądź dosadny.Rodzaje bajek:
-Narracyjna-krótka wierszowana nowela zawierająca nieskomplikowaną fabułę
-Epigramatyczna-krótki utwór o zwięzłej i zwartej budowie oraz treści pozbawionych elementów epickich.
Morał (puenta)-nauka wypływająca z utworu
Alegoria-motyw przedstawiony w dziele literackim lub zespół motywów przedstawiony wraz z zachodzącymi między nimi stosunkami
„Przestrogi dla Polski”:-pouczenia ostrzeżenia;
-zniszczone prawo;
-brak sprawiedliwości;
-państwo zaspokajało potrzeby bogaczy;
-jest wielu zdrajców, pijaków, sprzedawców;
-panowie na sejmikach są podstępni, zdradliwi, podli
-szlachta oszukuje, przekupuje
-brak stabilnego prawa
-niesprawiedliwa zmiana tronu
-wprowadzanie obcego wojska
-sprzedaż Polaków
-współpraca w doprowadzeniu Polski do rozbiorów
-doprowadzenie ojczyzny do upadku;
-Postawa szlachty: lekkomyślni, rozpsuci, chciwi, dumni, podli, marnotrawni, pijacy.
Oświecenie-nazwa pochodzi od światła; myśliciele nazywali ją oświeceniową; najbardziej cenione były przymioty rozumu
Fazy oświecenia:
-wczesne oświecenie-(1730-1764)-czas przed wstąpieniem na tron króla Stanisława Augusta; pojawia się publicystyka Leszczyńskiego i Komorowskiego
-dojrzałe (1765-1787) działalność króla S.A.Poniatowskiego; powstały nowe czasopisma i Komisja Edukacji Narodowej.
-okres Sejmu Wielkiego- szczytowy okres polskiego oświecenia (1787-1795); prace Sejmu Wielkiego i insurekcja kościuszkowska.
-Schyłek oświecenia (1795-)
Najważniejsze tematy i motywy:
-miłość; -dojrzewanie; -podróż; -natura; -obyczajowość; -utopia; -patriotyzm; -człowiek i cały świat w którym żyje
Klasycyzm-przejawiał się w architekturze zainteresowaniem sztuką grecką i poszukiwaniu w niej ideału piękna.Powstały głównie pałace i gmachy użyteczności publicznej; monumentalność, stosowanie reguł, układów geometrycznych. W literaturze przejawia się dbałością twórców o czystość formy, jasności i elegancji języka.
Sentymentalizm-kierunek w literaturze i sztuce, którego głównymi środkami wyrazu stały się:uczuciowość, nastrojowość, wrażliwość, retrospekcja. Zwolennicy entuzjazmowali uroki pejzażu wiejskiego, prostotę życia na łonie natury. Specyficzny sposób bycia, przesadny, tkliwość, przywiązywanie nadmiernej wagi do miejsc, pamiątek.
Rokoko-styl, którego nazwa pochodzi z języka francuskiego oznaczającego rodzaj dekoracji; sztuka wytworna, elegancka; fantazyjne skręcone muszle, grzyby fal, rośliny morskie literaturze:lekkość, wdzięk, grotesko; miało służyć rozrywce.
Postawy wobec Boga: -Krytycyzm-postawa polegająca na uznawaniu tylko uzasadnionych sądów, dostrzeganiu zalet czy wad kogoś; -Deizm-przekonanie że Istota Najwyższa to wyłącznie stworzyciel świata; Bóg stworzył świat i dalej nie interesuje się jego losami ; -Ateizm-przekonanie o nieistnieniu Boga; -Libertynizm
Racjonalizm (racja rozumu)-prąd umysłowy zapoczątkowany przez Kartezjusza według którego jedynym źródłem poznania jest rozum.
Utylitaryzm-postawa ideałowi i społeczna, której charakterystyczną cechą jest dążenia do bycia pożytecznym.
Iracjonalizm-prąd filozoficzny; rzeczywistości nie można poznać jedynie za pomocą rozumu.Istotne w procesie poznania są: tradycja, intuicja, instynkt.
Empiryzm-kierunek filozoficzny Bacona. Proces poznawania świata i prawdy powinien być oparty na doświadczeniu i eksperymencie