Wykład 8

Ja jako system wiedzy

- Autoweryfikacja i autowaloryzacja

• Rola pozytywnej samooceny

• Spójność i złożoność koncepcji Ja

• Funkcje pojęcia Ja

Procesy motywacyjne organizujące pojecie Ja

Autoweryfikacja i autowaloryzacja

• Motyw autoweryfikacji - dążenie do zgodności między już istniejącymi przekonaniami o sobie, a nowo nadchodzącymi informacjami na własny temat.

Funkcje:

• możliwość przewidywania co do własnych zachowań

• poczucie integralności wewnętrznej

⇓

Chcemy być uważani za takich, jacy jesteśmy lub wierzymy, że jesteśmy.

Przejawy autoweryfikacji

Autowaloryzacja

• Motyw autowaloryzacji - dążenie do obrony, podtrzymania lub nasilenia dobrego mniemania o sobie.

⇓

Chcemy być uważani za tych , którymi pragniemy być.

Przejawy autowaloryzacji

Autodestrukcja a autowaloryzacja

• Strategie samoutrudniania (Tice, 1991)

• Ucieczka od własnego Ja (Baumeister, 1990)

Teoria ucieczki od Ja R.F.Baumeistera

Jak uciekamy od własnego Ja

• Doświadczenie porażki (wygórowane ambicje) ;

• Wewnętrzna atrybucja niepowodzenia;

• Wzrost autokoncentracji (niekompetencja, braki rozbieżność między J a standardami);

• Nasilenie negatywnych uczuć;

• Duża intensywność negatywnych uczuć skłania do ucieczki do stanu `poznawczej dekonstrukcji” ( stanu, w którym :” Ja to ciało, doświadczenie to wrażenia zmysłowe, działanie to ruchy mięsni” - - brak znaczeń (standardów, celu, dążeń, tożsamości);

• W stanie poznawczej dekonstrukcji:

• zawężeniu ulega perspektywa czasowa (tu i teraz)

• pojawia się pasywność

• brak emocji

• irracjonalne myśli

• przestają działać wszelkie „hamulce” i wewnętrzne nakazy - ludzie zaczynają się objadać, nadużywać alkoholu, narkotyków, robić zakupy w ogromnych ilościach, oddają się hazardowi, a nawet popełniają samobójstwo

⇓

Interwencja psychologiczna - ingerencja w poznawcze funkcjonowanie jednostki

„ Wiele autodestrukcyjnych zachowań wynika z dążenia do obrony pozytywnego wizerunku własnej osoby....”

(Baumeister, 1993)

Konflikt poznawczo - afektywny

Konflikt miedzy potrzebą spójności (autoweryfikacja) a potrzebą autowaloryzacji

Osoby o wysokiej samoocenie - brak konfliktu miedzy autoweryfikacją i autowaloryzacją

Osoby o niskiej samoocenie - konflikt miedzy potrzebą spójnego i pozytywnego wizerunku własnej osoby.

Czy potrzeba potwierdzania niskiej samooceny swiadczy o skłonnościach masochistycznych?

W jakich warunkach osoby o niskiej samoocenie akceptuja komplementy?

• Informacja niepochlebna - akceptacja ⇒ reakcja kontrolowana

• Informacja pochlebna - akceptacja ⇒ reakcja automatyczna

• Akceptacja : - charakter poznawczy (wierzę - nie wierzę)

- charakter emocjonalny (cieszy mnie -

nienawidzę tego)

Autoweryfikacja i autowaloryzacja : zmienność w natęzeniu potrzeb

• Zmienność uwarunkowana sytuacyjnie (np. narzeczeństwo/ małzeństwo)

• Zmienność uwarunkowana indywidualnie ((np. narcystyczna osobowość)

Znaczenie pozytywnej samooceny

• Skuteczność działania

• Bufor przed lękiem przed smiercia (Pyszynski, Greenberg, Solomon, 1991)

• Funkcja socjometru (Leary, 1995, Baumeister, 1990)

Strukturalne właściwości systemu Ja

Znaczenie spójnosci pojecia Ja

1. Spójność pojęcia Ja

• Klarowność koncepcji siebie

• Zróżnicowanie koncepcji Ja

Konsekwencje braku spójności w systemie Ja

Sposoby radzenia sobie

2. Złożoność pojecia Ja

Funkcje pojęcia Ja wg Mądrzyckiego

1. Poczucie tożsamości

Mechanizmy psychologiczne sprzyjające podtrzymaniu przekonania o jedności i ciągłości własnej osoby.

2. Kontrola popędów i emocji

3. Kierowanie własnym rozwojem