2004. Chirurgia [W3

Stany nagłe w chorobach przewodu pokarmowego

„ostry brzuch”

w określeniu tym mieszczą się nagłe i burzliwie przebiegające choroby chirurgiczne wymagające często natychmiastowej lub pilnej operacji. W większości z nich bez zabiegu operacyjnego dochodzi do zejścia śmiertelnego!!!

„ostry brzuch”

Do ostrych chorób jamy brzusznej zaliczamy te choroby, w kórych bólom brzucha towarzyszą:

• objawy ostrego zapalenia otrzewnej

• objawy niedrożnośći jelit

• objawy krwotoku

• objawy wstrząsu

„ostry brzuch”

lepiej skierować chorego do szpitala niepotrzebnie niż opóźnić leczenie ostrej choroby brzucha!!!

Ból brzucha:

• jest najczęstszym i najważniejszym objawem chorób jamy brzusznej

• 15-30% chorych z bólem brzucha będzie wymagać leczenia chirurgicznego

Ból brzucha:

• ból trzewny (podrażnienie receptorów w określonym narządzie jamy brzusznej) [rozlany, bez konkretnego miejsca bólu]

• brak objawu otrzewnowego (objaw Blumberga)

• trudna lokalizacja

• tępy, głęboki

• o zmiennym nasileniu (kurcz, kolka)

• chory niespokojny, zmienia stale pozycję ciała

• nie towarzyszy znaczniejsza bolesność uciskowa

• ból somatyczny (podrażnienie receptorów w obrębie otrzewnej ściennej, krezkowej)

• obecność objawu otrzewnowego (objaw Blumberga)

• ściśle zlokalizowany

• stały

• odpowiada miejscu podrażnienia otrzewnej

• towarzyszy bolesność uciskowa

• chory spokojny i unika ruchów

[objaw Blumberga - delikatne, powolne uciskanie jamy brzusznej w miejscu bólu a następnie gwałtowne puszczenie - dociśnięcie powłok do zmienionego narządu leżącego wewnątrzotrzewnowo]

• ból przeniesiony - odczuwamy w odległej okolicy w stosunku do toczącego się procesu chorobowego np. ból barku przy podrażnieniu przepony (poprzez nerw przeponowy)

Charakter bólu

• umiejscowienie

• właściwości (kurczowy, palący, ostry)

• promieniowanie (klatka piersiowa, plecy)

• czas (nagły, naprzemienny)

• czynniki nasilające i łagodzące (ruch, ułożenie, jedzenie, leki)

Ból brzucha - podział z uwagi na przebieg kliniczny

• stały (nowotworowy, przewlekłe zapalenie trzustki)

• napadowy (kolkowy)

• okresowy (dobowo: choroba wrzodowa XII-cy, bóle ranne pustego żołądka, sezonowo: wrzody żołądka wiosna, jesień)

Objawy towarzyszące bólom

• wymioty (żółciowe, kałowe - niedrożnośći niskie długo trwające, fusowate, krwiste)

• brak łaknienia, nudności

• biegunka (krwawa - zadzieżgnięcie, wgłobienie jelita, masywne krwawienia z górnego odc przewodu pok, smoliste - krwawienia z górnego odc przewodu pok)

• zaparcia

• nadmierne wklepienie powłok brzusznych (obj „bębnicy” - woda + gaz w jelitach - obj późnej niedrożności jelit)

• cisza w brzuchu (nie ma perystaltyki jelit)

• gorączka, poty, dreszcze

• utrata masy ciała

• wstrząs (nieleczone ostre schorzenia jamy brzusznej)

Badanie brzucha

• oglądanie

• blizny pooperacyjne (często są to zrosty)

• wzdęcia

• perystaltyka

• głowa meduzy (od pępka odchodzą kręte naczynia żylne) {nadciśnienie w żyle wrotnej - szukanie dróg obocznych tj głowa meduzy; głowa meduzy u dzieci - tylko gdy jest drożna żyła pępkowa]

• palpacja [głęboka i powierzchowna

• opory (np. guzy, wodniaki, ropniaki)

• powiększenie narządów

• objaw otrzewnowy (wymagający interwencji w trybie nagłym)

• opukiwanie (narządy z gazami - wypuk bębenkowy)

• osłuchiwanie

• metaliczne dźwięki wzmożonej perystaltyki (spadająca kropla do metalowego dzbana)

• brak dźwięków perystaltyki [zapalenie otrzewnej, zaawansowana choroba w jamie otrzewnowej]

Objawy zapalenia otrzewnej (podrażnienie otrzewnej trzewnej i ściennej)

Objawy miejscowe

• ból samoistny

• bolesność uciskowa

• obrona mięśniowa

• dodatni objaw Blumberga

• brak szmerów perystaltycznych

• zatrzymanie gazów, stolca

• objaw kaszlowy (ból powoduje że chory nie kaszle, nie oddycha głęboko)

objawy ogólne

• tachykardia

• przyspieszenie oddechu

• obniżenie ciśnienia tętniczego

• skąpomocz, bezmocz

• zaostrzone rysy twarzy (facies hippocratica)

• wzrost temp ciała

pojęcie „trzeciej przestrzeni”

płyn uwięziony w :

• ścianie jelita

• świetle jelita

• jamie otrzewnowej

może pomieścić kilkanaście litrów płynu

płyn uwięziony w jelitach, ścianie jelit i w jamie otrzewnowej

Ostre zapalenie trzustki

1