Modele instytucjonalizacji nadzoru bankowego
W 1989 r. zadania związane z regulowaniem działalności banków oraz sprawowaniem funkcji nadzoru bankowego powierzone zostały NBP, a ściśle - Prezesowi NBP. W Centrali NBP utworzony został departament nadzoru bankowego. Szybko okazało się, że kompleksowo ujmowane funkcje regulacyjno-nadzorcze nie mogą być prawidłowo realizowane w przyjętej formule organizacyjnej . Niezbędne było podwyższenie jego rangi instytucjonalnej. Utworzona została Komisja Nadzoru Bankowego sprawująca funkcję nadzoru bankowego. W skład KNB wchodzą:
Prezes NBP /jako Przewodniczący Komisji/,
Minister Finansów lub delegowany Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów /jako Zastępca Przewodniczącego/,
przedstawiciel Prezydenta RP,
Prezes Zarządu bankowego Funduszu Gwarancyjnego,
Przewodniczący Komisji Papierów Wartościowych i Giełd,
Przedstawiciel Ministra Finansów,
Generalny Inspektor nadzoru bankowego.
KNB nie jest organem NBP, nie jest też organem konstytucyjnym.
Wykonawczym organem Komisji jest wydzielony organizacyjnie w strukturze NBP Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego /GINB/, który wykonuje i koordynuje decyzje i określone przez Komisję zadania.
Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego powołuje i odwołuje Prezes NBP w uzgodnieniu z Ministrem Finansów.
Ustawa o NBP określa zadania KNB, do których należą między innymi:
określenie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych,
nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa,
dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego banków,
opiniowanie zasad nadzoru bankowego i ustalanie trybu jego wykonywania.
Uzupełnieniem rozwiązań dotyczących nadzoru zawartych w ustawie o NBP są obszerne unormowania zawarte w Prawie bankowym.
Funkcje nadzoru bankowego można podzielić na trzy grupy:
funkcja licencyjna - reglamentowanie dostępu osób i kapitału do działalności bankowej,
funkcja regulacyjna - wpływ na kształt nadzorczych norm ostrożnościowych,
funkcja kontrolno-administracyjna - uprawnienia kontrolne i stosowane w ich wyniku instrumenty o charakterze administracyjnym.