- XIX/XX rozkwit psychologizmu

- Odkrycie nieświadomość określającej granice zachowania

- w punkcie wyjścia zajęła się strukturą osobowości i jej emocjonalnych bodźców, to podejście z medycyny nazywane `szkoła podejrzeń' - demaskacja iluzji i kłamstw świadomości, badanie w psychice tego co jawne i ukryte

- ricour za inspiratorów tej postawy stawia Marksa, nitshzego i Freuda

- w Marksa problem świadomości wiązał się z kwestią ideologii, dla nitshzego ekspresja jest naznaczona przez niezależne przedmioty a u Freuda chodzi o działanie naturalnych popędów ludzkich , chciał dla uzdrowienia jednostki poszerzenia jej świadomości. Marks odwrotnie proponował uwolnienie jednostki przez poznanie konieczności historycznej. Natomiast nitzshe to perspektywista: pragnie relatywizacji wiedzy albo uznania woli mocy wybranych jednostek.

- Marksa i Freuda zbliża pytanie o role sztuki w zdobywaniu świadomości

- hipoteza Freuda o nieświadomości w 1895 wzbogacał to proponując całościową teorię osobowości, koncepcję indywidualnych zachowań

- zasługa psychoanalizy jest odkrycie utajonych motywacji zachowań ze źródłem w psychogenetycznej strukturze

- dla Freuda człowiek to indywiduum rozdarte przez sprzeczności między egoistycznym popędem a strefą organizacji społecznej. Traktował człowieka jako osobowość, nie była naturalista. Dla niego struktura psychiczna to współdziałanie między strefa popędów [id] strefa kontrolowanych zachowań [ego] oraz polem norm i zakazów społecznych [super ergo]. Sprzeciwił się tezie, że zachowania są kontrolowane przez świadomość, która określi jako napięcie miedzy tym, co świadome a tym co popędowe . Pojęciu świadomości przeciwstawił 2 opozycyjne kategorie: nieświadomość to dziedzina wrodzonych popędów i tych co są wyparte, ale chcą powrócić do świadomości i podświadomość czyli strefa treści akceptowanych przez świadomość, ale będąca poza jej kontrolą np. wspomnienia

- instynkty kierują życiem ludzi: instynkt erotyczny i śmierci [skłonności sadomaso ect.] przedmioty dla ludzi kierujących się popędami są cele pragnień. Świat jest dynamiczny i pełen konfliktów dążenie do zaspokojenia a imperatywy molarne. Równowaga za sprawa ego - zmusza do realizacji jednych zadań i wyparcia się drugich

- proces wyparcia to przeniesienie do nieświadomości myśli, czy dążeń. Konsekwencją tłumienia jest powstanie fantazmów - form zastępczych, ich strefa jest w świadomości, składają się na nie marzenia, wyobrażenia. Fantazym realizują się nieświadomie w snach.

- w snie dochodzi do spełnienia, ale rzadko w sposób jasny i czytelny. Sen to gotowy produkt, wystawiony na działanie `cenzury', sen to efekt działania operacji dokonywanych na materialne snu [czyli praca snu] mamy w niej 4 operacje: kondensacja- mnogość przedstawień zastąpiona przez jedno, następnie przesuniecie - intensywność przedstawienia jest osłabiana, 3-cia to figuracja- upostaciowienie treści snu w symbole, i ostatnia wypracowanie wtórne - przerobienie snu na zrozumiały scenariusz

- jego zdaniem Marzennie senne posługuje się symbolami, już gotowymi w nieświadomości

- sublimacja daje możliwość zaspokojenia popędu, to oderwanie od bodźców i skierowanie go na obiekt społecznie uznany. Działanie ludzkie znajdują uzasadnienie w dynamice popędów. Umiemy realizować popędy w sposób zamaskowany w formie stereotypowej, dzięki sublimacji istnieje twórczość artystyczna! To kompromis między popędem a normami kultury

- dla Freuda kultura to system norm molarnych i religijnych, zbiór wypracowanych reguł zachowania przeciwstawny psychice indywidualnej. Gwarancją rozwoju społeczeństwa jest przystosowanie jednostek do celów uznanych przez grupę. Kultura to w pewnym sensie zbiór zakazów, przyczyna cierpień z powodu nie realizacji egoistycznych pragnień jednostek.

- stale towarzyszy nam poczucie winy

-praca artystyczna ma podobne źródła jak praca snu, zachowania twórcze to wariant, maski struktury onirycznej

- sztuka dla psychoanalizy liczy się ze względu na określone funkcje w ekonomice popędów, przekształcenia artystyczne dają pewną przyjemność estetyczną, ale ważniejsze jest `wyzwolenie psychiki z napięć'

- artysta dzięki talentowi może opisać fenomeny nieświadomości i popędów, jest to wynikiem subiektywnego charakteru twórczości

- terminu kompleks Edypa używa dla oznaczenie fantazmów

- uważnie zwraca uwagę kreacje literacką , traktowana jako przedmiot, sztuka odkrywa to co rządzi życiem - strefę nieświadomości, w dziele mam syntezę całości zachowań motywowanych na rożnych poziomach pisarz dociera do tych motywacji

- uczony analizujący zachowania chce rozłożyć strukturę psychiczna na elementy pierwotne

- dzieło literackie to przekaźnik pewnej rzeczywistości - ludzkiej nieświadomości

- psychoanaliza jako wiedza o snach czy popędach ma przywrócić rzeczywistości racjonalny sens, obnażyć jej mechanizmy dla tych którymi one kierują. Czyli to funkcja poznawcza

- postać literacka traktowana jako obraz psychologicznych sytuacji

-dla niego dzieło literackie to tekst odsyłający do pewnej rzeczywistości pozaliterackiej , odsyła do biografii autora, pozwala analizować psychikę w jej najgłębszych pokładach, wiedza pisarza z osobistego doświadczenia, z intuicji, utwór literacki jest forma neurotyczną, punktem odniesienia dla niego jest sen, fantazm

- artystyczna dla Freuda to zabawa, artysta odrzuca swoje popędy, sublimuje je w zabawie , efektem podrzucenia jest produkt artystyczny. Poeta kieruje się instynktem, tworzy świat w którym dominuje porządek pragnienia, dokonuje się to za pomocą operacji symbolizacyjnych, a one maja 2 poziomy: poziom pisania, wyboru slow i fabuły, to etap swiadomej działalności twórczej

- podstawa aktu twórczego jest nieświadome skojarzenie, przemawiające przez dzieł wbrew woli twórcy

- funkcja podmiotu twórczego to wyrażenie pokładów psychiki

- między autorem ,a dziełem pośredniczy fantazm

- symbol według Freuda to jednostka znaczeniowa o charakterze obrazowym, której sens można odszyfrować przez odniesienie do mechanizmów nieświadomości. To fakt z dziedziny nieświadomego życia jednostki

- funkcje symboliczna przypisywał obrazom arktycznym jako całościom znaczeniowym

- jego koncepcjami interesował się Riceour [ reguły formowania symboli, ich wieloznaczność]

- przekaz pragnienia; Freund zauważył powtarzalność symboli i reguł pracy snu

- kontynuatorzy jego myśli byli w 2 kierunkach: jedni szukali podstaw symboliki nieświadomości, drudzy `psychoanaliza literacka' byli zainteresowani semantyka sztuki a literaturę traktowali jako układ symboli

- nieświadomość zbiorowa badana była przez Junga, obu uczonych łączy hipoteza o istnieniu nieświadomości , dla niego dzieło sztuki - projekcie Fantazmu to też wizja o charakterze ogólnym. Nieświadomość indywidualna to zbiornik treści, odsuniętych ze świadomości

- dla niego nieświadomość to zbiorowa składająca się treści stanowiących nawarstwienie typowych niezależnych reakcji ludzkości na powszechne, powtarzalne sytuacje, jak np.lęk.

- o nieświadomości zbiorowej dowiadujemy się na podstawie jej rezultatów

- jung uważa, z pewne typy zachowań są przekazywane z pokolenia na pokolenie [biologizm zachowań] kultura to przedłużenie, obiektywizacja biologii, dla Freuda to system norm, zakazów i nakazów, a nie treści. Natomiast jung rozważał właśnie zespól treści czyli semantykę kultury

- jung mówi o twórczości psychologicznej w autor posługuje się narzędziami artystycznymi w sposób świadomy i analizuje uczucia, w sztuce wizjonerskiej mam przeżycia poza indywidualną psychiką w sferze nieświadomości zbiorowej. Artysta - wizjoner: wieszcz

- dla obu sztuka to dar niezależny od artystów, twórca to przekaźnik bodźców

- produktem pracy snu u Freuda jest gotowy sen, ale produkcja za wola podmiotu. U junga twórczość opętana przez nieświadome siły

- kontynuacja poglądów junga: nurt krytki archetypicznej: krytyka literacka stanowić powinna antropologie artystyczną badającą zmiany nieliterackich kategorii w konkretnych dziełach. Freya interesują kwestie z zakresu fabuły narracji. Literaturoznawcę ma interesować to, co artystyczne.

- mauron też krytykiem literackim zainspirowanym psychoanalizą: bada on psychoanalizę dzieła, che ujawnić wszystkie jego relacje, jego zdaniem tekst zorganizowany x2: poziom jednostek leksykalnych zorganizowanych syntaktycznie, rezultat świadomej pracy, a 2-i to poziom relacji semantycznych wytwarzanych w relacjach słów w tym można okryć indywidualny mit pisarza: efekty literackie porównywalne ze snem. mit indywidualny rekonstruowany na podstawie tekstu można potem porównać z życiem pisarza

- lancan badał stosunki między forma aktywność - pisanie, a pracą nieświadomości. Jego zdaniem mowa strukturalizuje pragnienie

- badania Freuda pozwoliły potraktować mowę jako materialny układ w którym może się realizować popędowa cielesność. Zakłócenia W organizacji elementów znaczących nie prowadziły do utraty sensów, elementy znaczące artykułowała nieświadomość

- kistieva o koncepcji języka poetyckiego: utwór literacki to powierzchnia pod która jest gęstość znaczeniowa materii tekstowej, fenomenem tekstu literackiego jest samo kiłkowanie jego sensu. Dla niej semiotyka tekstu to uporządkowana głosowo przestrzeń podlegająca zasadom podobnym do tych z pracy snu

---