RYNEK PRACY I BEZROBOCIE

Mechanizm rynku pracy. Determinanty popytu i podaży na pracę - na siłę roboczą (efekt dochodowy i substytucyjny). Przyczyny bezrobocia. Skutki bezrobocia. Koszty bezrobocia - ekonomiczne i społeczne. Metody walki z bezrobociem. Aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Analiza struktury bezrobocia w Polsce i Unii Europejskiej.

MECHANIZM RYNKU PRACY

siła robocza - wszyscy zatrudnieni oraz osoby poszukujące pracy jako bezrobotni

współczynnik aktywności zawodowej - odsetek ludzi w wieku produkcyjnym, która należy do zasobu siły roboczej

stopa bezrobocia - odsetek siły roboczej, która nie ma pracy lecz jest zarejestrowana jako siła robocza

W

AJ LF

LD

L

rynek pracy

• wysokie płace - miejsca pracy są od razu rozchwytywane - wykresy AJ i LF są położone blisko siebie

• płace niskie w porównaniu do zasiłku dla bezrobotnych linie AJ i LF są bardziej oddalone od siebie, gdyż ludzie są bardziej wybredni i jest więcej osób, które nie chcą podjąć pracy za daną płacę.

DETERMINANTY POPYTU I PODAŻY NA PRACĘ

• popyt na produkty

• płaca

• koszty zatrudnienia

• produkt pracy

• wynagrodzenie za pracę

• cenność czasu wolnego

efekt substytucyjny - wzrost pracy realnej powoduje zwiększenie względnej opłacalności pracy, więc ludzie chcą pracować więcej

efekt dochodowy - wyższe płace realne zwiększają realny dochód, wyższy dochód zwiększa popyt na wypoczynek, gdyż jest on dobrem luksusowym.

PRZYCZYNY BEZROBOCIA

bezrobocie jest zasobem, którego wielkość mierzy się w określonym punkcie czasu.

Dlaczego ludzie stają się bezrobotni?

• zwolnieni z pracy, bo stają się zbędni;

• przejściowo tracą pracę, oczekują jednak, że wkrótce zostaną zatrudnieni przez tę samą firmę;

• sami odchodzą z pracy, bo szukają lepszej pracy i/lub płacy

• odchodzą z pracy - zniechęceni pracownicy

• dodatkowo zasób siły roboczej tworzą: absolwenci oraz osoby powracające na rynek pracy

przyczyny bezrobocia są rożne w zależności od rodzaju bezrobocia:

bezrobocie frykcyjne - stanowi niemożliwy do obniżenia minimalny poziom bezrobocia, występujący w każdym dynamicznym społeczeństwie (ze względu na ułomności nigdy nie podejmą pracy, lub osoby, które są w trakcie zmiany pracy)

bezrobocie strukturalne - powstaje z powodu niedostosowania kwalifikacji pracowników i zapotrzebowania pracodawców w sytuacji, kiedy struktura popytu i produkcji nieustannie się zmieniają

bezrobocie keynesowskie (wynikające z niedostatku popytu) - pojawia się wtedy, kiedy faktyczna produkcja jest mniejsza od produkcji potencjalnej

bezrobocie klasyczne - oznacza rodzaj bezrobocia pojawiający się wtedy, kiedy płaca jest rozmyślnie utrzymywana powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży pracy i popytu na pracę się przecinają

bezrobocie dobrowolne - osoby, które nie chą podjąć pracy za daną (obowiązującą na rynku pracy) płacę, ale cały czas czekają na lepszą ofertę (odcinek EF)

bezrobocie przymusowe - osoby, które chcą podjąć pracę za obowiązująca stawkę płacy, lecz przedsiębiorcy nie oferują miejsc pracy.

W* B C D

Wo F E A

G

DL' DL

EA - bezrobocie odpowiadające warunkom równowagi (dobrowolne i frykcyjne)

BC - bezrobocie przymusowe (klasyczne)

CD - bezrobocie dobrowolne

FE - bezrobocie keynesowskie(niedostatek popytu)

G - nowy punkt równowagi, po dostosowaniu się cen i płac

PRZYCZYNY ZMIAN BEZROBOCIA

• czynniki popytowe - brak popytu na pracę

• czynniki podażowe pracy:

1. niedopasowanie kwalifikacji

2. stopa zastąpienia - jest relacją wysokości zasiłków dla bezrobotnych do wysokości wynagrodzenia z pracy

3. związki zawodowe - miarą siły związków zawodowych jest ich zdolność do zmniejszania skłonności do podejmowania pracy i spowodowania w ten sposób wzrostu wynagrodzeń, któremu towarzyszy spadek zatrudnienia.

4. zmiany wielkości klina podatkowego

• cykliczne zmiany bezrobocia

SKUTKI I KOSZTY BEZROBOCIA

Jakie koszty bezrobocia ponosi jednostka, a jakie całe społeczeństwo?

Prywatny koszt bezrobocia:

• niższy dochód rozporządzalny

• koszt prywatny zależy od indywidualnej cenności czasu wolnego

• zależy od tego, czy bezrobocie jest dobrowolne, czy przymusowe

• problemy z ponowną adaptacją w pracy

Koszty społeczne

• produkcja poniżej potencjalnej

• zaniżony poziom konsumpcji

• niewykorzystane w pełni moce produkcyjne

• niższy produkt krajowy oraz dochód narodowy

METODY PRZECIWDZIAŁANIA I WALKI Z BEZROBOCIEM

Aktywne działanie polega na redukcji bezrobocia lub jego zapobieganiu

Pasywne działanie polega na minimalizowaniu skutków bezrobocia, np. poprzez zasiłki dla bezrobotnych

Aktywna polityka makroekonomiczna polega na wykorzystaniu instrumentów fiskalnych (podatków i wydatków budżetowych) oraz instrumentów pieniężnych (stopy procentowej, podaży pieniądza)

Aktywna polityka mikroekonomiczna polega na oddziaływaniu na poszczególne rynki pracy, oddziaływanie na przedsiębiorstwa poprzez zwolnienia podatkowe, pożyczki na szkolenia, usługi pośrednictwa pracy, tworzenie szkoleń zawodowych itp.

Mikroekonomia mgr Grażyna Karwacka

1

---