EDUKACJA

LUDZI DOROSŁYCH

Bibliografia:

D. Jankowski, K. Przyszczypiorkowski, J. Skrzypczak

„Podstawy edukacji dorosłych”

J. Halicki

„Edukacja seniorów w aspekcie teorii kompetencyjnej”

Pod red. T. Wujek „Wprowadzenie do pedagogiki dorosłych”

Wstęp

Pedagogika dorosłych (andragogika) posługuje się terminami specjalistycznymi, które należą do języka nauk humanistycznych i społecznych, w tym zwłaszcza do języka nauk pedagogicznych i współpracujących z pedagogiką innych nauk o wychowaniu, takich jak psychologia, socjologia, historia itd.

Jest to, więc język, który umożliwia tej subdyscyplinie pedagogiki spełnienie ważnych funkcji kreatora racjonalnej świadomości zjawisk edukacyjnych ludzi dorosłych nie tylko wśród specjalistów, ale i w szerszym społeczeństwie.

Jej przedmiotem są, bowiem procesy edukacyjne młodzieży w wiek starszej adolescencji i ludzi dorosłych a jej problemy badawcze zogniskowane są wokół złożonych zagadnień kształcenia i samokształcenia, wychowania i samowychowania, z uwzględnieniem społecznych, ekonomicznych, psychicznych i kulturalnych uwarunkowań oraz kontekstów wszelkich działań edukacyjnych wśród tej kategorii ludzi.

Edukacja dorosłych

Przez wychowanie ludzi dorosłych rozumiemy proces kształtowania u nich tych cech intelektu i charakteru, zdolności intelektualnych, które umożliwią im lepsze, społecznie bardziej wartościowe wykonywanie zawodowych, społecznych i rodzinnych obowiązków i zadań, ułatwiających im indywidualny awans. W myśl tezy L.Turosa przez edukację rozumie się proces zewnętrznego oddziaływania na rozwijającą się jednostkę, celem jej ukształtowania zgodnie ze społecznie wyobrażonym jej dobrem indywidualnym oraz interesem społeczeństwa czy jego określonych struktur.

Inny teoretyk edukacji dorosłych Olga Czerniawska odwołuje się do odmiennych kryteriów. Uważa ona, że wychowanie nie dorzuca się do życia jako coś zewnętrznego. Nie jest dobre, które się nabywa. Można powiedzieć, że nie jest to dziedzina wyznaczona przez kategorię „mieć”, lecz przez „być”. Być w stawaniu się - oto prawdziwa treść edukacji.

Edukacje dorosłych O. Czerniawska pojmuje jako wspomaganie jednostki w całościowym procesie jej stawania się, co zostało zapożyczone od

F. Znaneckiego. Czerniawska odnosi to do osoby już częściowo ukształtowanej, bo dorosłej.

Czyli edukacja dorosłych jest czynnym udziałem w modyfikowaniu warunków rozwoju psychofizycznego jednostki młodocianej i dorosłej, wspomaganie tego rozwoju przez wyzwalanie jej własnych sił rozwojowych, ukazywanie nie zawsze przez nią uświadomionych jej własnych możliwości, rozwijanie w bezpośrednim środowisku warunków wielostronnej, korzystnej aktywności edukacyjnej, a także jest kompensowaniem psychofizycznych deficytów rozwojowych, korygowaniem i usuwaniem zaburzeń zdolności normalnego zaspokojenia wszystkich podstawowych potrzeb ludzkich oraz konstruktywnego funkcjonowania w społeczeństwie.

Ujmowana w tej perspektywie oświata dorosłych, będąca najczęściej zinstytucjonalizowanym systemem działań edukacyjnych zorganizowanym przez społeczeństwo, stanowi jeden z nurtów w procesach edukacji dorosłych.

Edukacja dorosłych jest, więc:

• Funkcją i przejawem procesów aktywności życiowej

• Procesem intencjonalnego, obliczonego na urzeczywistnienie celów edukacyjnych, długofalowego oddziaływania jednych ludzi na drugich a także formalnych oddziaływań edukacyjnych instytucji specjalnie do tych celów tworzonych.

• Procesem na różnym poziomie zorganizowanych działań autoedukacyjnych

rozwijającej się lub korygującej swój rozwój jednostki.

Potrzeby edukacyjne ludzi dorosłych

Potrzeby edukacyjne dorosłych mają swoją dynamikę związaną z życiem psychicznym jednostki, jak też z okolicznościami i warunkami bytowania oraz wpływami generowanymi przez grupy społeczne, do których ona należy i z którymi się identyfikuje.

Określone potrzeby mogą zostać wzbudzone, a więc uświadomione i docenione jako ważne dla niej samej, jak też dla szerszej całości społecznej, a te, które się już ukształtowały w świadomości jednostki, mają szansę już przy jej aktywnym udziale rozwinąć się na wyższym poziomie. Chodzi głównie o to by potrzeby obiektywne przemienić w potrzeby subiektywne a na potrzebach niższych nadbudować wyższe.

Potrzeby niezaspokajane zahamowują proces swojego rozwoju, lub też mogą prowadzić do ich słabnięcia, a w skrajnych przypadkach do zaniku. Dotyczy to potrzeb społecznych i kulturalnych, które w przeciwieństwie do biologicznych nie posiadają takiej kategoryczności, a ich trwanie i rozwój są funkcją bogatego życia społecznego i kulturalnego, w którym uczestniczy jednostka. Potrzeby edukacyjne również ulegają przemianom w procesie ich zaspokajania w warunkach, w których występują społeczne i kulturalne stymulatory oraz sytuacje sprzyjające ich wzbudzaniu, ujawnianiu się i sublimacji.

Środki i formy edukacji dorosłych

Środkami do osiągnięcia celów edukacyjnych, są zasadniczo sytuacje edukacyjne, a więc takie układy warunków, które sprzyjają, pobudzają i/lub wymuszają rozwinięcie aktywności prowadzącej do realizacji pożądanych celów edukacyjnych. Obok tego ma również zastosowanie popularnych w dydaktyce pojęcie środków dydaktycznych.

Natomiast termin forma edukacji dorosłych służy do opisu jakiejś trwałej struktury organizacyjnej o pewnych cechach i właściwościach, złożonej z rzeczy, ludzi, środków podstawowych, ustalonych sposobów działania, takich jak instytucje, zrzeszenia, placówki, itp. Lub też do opisu jednostek zajęciowych, charakteryzujących się dominującym w ich ramach rodzajem przejawianej aktywności.

Zakończenie

W związku z tworzeniem się społeczeństwa otwartego na różnorodne źródła wiedzy i inspiracje twórcze swoich członków, bogate w sytuacja sprzyjające samodzielności i jednostkowej odpowiedzialności za urzeczywistnienie własnej egzystencji i jej perspektywę, dysponujące bogatymi środkami łączności, gromadzenia i przetwarzania informacji, dostarcza każdemu dorosłemu człowiekowi niezliczonej ilości środków, okazji oraz tworzy warunki dla wielostronnego rozwoju psychicznego.

Istnieją również ograniczenia techniczne, ekonomiczne i strukturalne, ale główną barierę w korzystaniu z istniejących możliwości edukacyjnych stanowi kultura danej grupy, w których wartości, wzory i zachowania edukacyjne są mało cenione.

Oświata dorosłych ma tu ogromną rolę gdyż jej zadaniem jest wyrównywanie braków edukacyjnych i kształtować dopiero aktywne postawy jednostki wobec jej własnego rozwoju osobowościowego, w dążeniu do wyższej jakości życia.

---