Geografia

1. Regiony geograficzne: pobrzeże szczecińskie, pobrzeże koszalińskie, pobrzeże gdańskie

2. Krajobraz pobrzeży: formowany przez wiatr, morze i rzeki

wybrzeża klifowe - efekt niszczącej działalności fal morskich (wyspa Wolin, przylądek Rozewie, gdyńska dzielnica Orłowo, Soliński P.N.)

wybrzeża płaskie - przeważające na wybrzeżu Bałtyku

mierzeje - efekt budującej działalności morza (Mierzeja Helska, Mierzeja Wiślana) jeziora przybrzeżne (Jamno, Serbsko, Bukowo)

wydmy - efekt akumulacyjnej działalności wiatru (przenoszenie piasku), uboga roślinność (okolice jeziora Łebsko, Słowiński P.N.)

rozległe tereny równinne - doliny rzek (Żuławy Wiślane - największa delta w Polsce, obszary najniżej położone - depresje zajmują 30% żuław - Raczki Elbląskie 1,8m p.p.m.)

3. Wydobywanie- nic nie jest wydobywane, przede wszystkim alternatywne elektrownie (wiatrowe)

4. Klimat: dobre warunki na wypoczynek, okres wegetacyjny ok. 210 dni

4. Największe miasta: Gdańsk, Gdynia, Szczecin (przemysł chemiczny, spożywczy, stoczniowy), uczelnie wyższe, uniwersytety, uczelnie techniczne, medyczne..

1. Regiony geograficzne: Pojezierze Wielkopolskie, Pomorskie, Pojezierze Mazurskie

2. Krajobraz młodoglacjalny (utworzony podczas ostatniego zlodowacenia)

a) formy wypukłe: wzgórza moren czołowych, wysoczyzny, obszary moreny dennej, ozy, kemy (Wieżyca 329m n.p.m, Dylewska Góra 312m n.p.m)

b) formy wklęsłe: doliny rzeczne, pradoliny, liczne zagłębienia (Często wypełnione wodą)

c) równiny sandrowe - zbudowane z drobnego materiału skalnego (sandr Bdry, sandr augustowski)

- jeziora rynnowe: Gopło (wielkopolskie), Raduńskie(kaszubskie) , Hańcza (18,5m)

największe jeziora na poj. Mazurskim - Śniardwy (114km2), mamry (104km2)

- jeziora wytopiskowe: efekt pozostałych brył martwego lodu

d) pradolny: warszawsko - berlińska, Toruńsko Eberswaldzka

3. Klimat, gleby, obszary leśne

kompleksy leśne: Puszcza Piska, Puszcza Augustowska, Puszcza Drawska, Bory Tucholskie

parki narodowe: Wigierski Węgierski.N., Drawieński P.N, Wielkopolski P.N., „Ujście Warty”, „Bory Tucholskie”

klimat: najchłodniejszy obszar to Pojezierze Suwalskie(krótkie,gorące lato,długa,mroźna zima,kontynentalizm.), Pojezierze Pomorskie jest pod wpływem oceanizmu(chłodne lato i niezbyt mroźna zima). Pojezierze mazurskie - najkrótszy okres wegetacyjny ok. 190 dni

ropa naftowa, gaz ziemny - Gorzów Wielkopolski

- zabytki (staromiejska zabudowa Poznania, Olsztyna, Torunia)

- 450 zabytków (Dawny ratusz miejski)

- zakłady przemysłu maszynowego, chemicznego, spożywczego

- drugie centrum bankowości w Polsce

- ośrodek kultury i nauki (uniwersytet A.Mickiewicza)

a) w dużych miastach przemysł elektromaszynowy, środków transportu i chemiczny, materiałów budowlanych.
b) rolnictwo: dominują łąki i pastwiska. Hoduje się bydło, uprawia się ziemniaki, żyto i len.

8. Większe miasta i ich funkcje.
Najważniejsze miasta leżące na pasie pojezierzy to: Poznań, Olsztyn i Toruń. W miastach tych występują następujące gałęzie przemysłu przetwórczego: lekki, elektromaszynowy i lekki. Każdy posiada rozwiniętą turystykę - obszar pojezierzy słynie głównie właśnie z pięknych krajobrazów i dobrze rozwiniętej turystyce.

1. Regiony geograficzne: nizina Wielkopolska, Śląska, Mazowiecka, Podlaska, Polesie Lubelskie

2. Krajobraz - rzeźba staroglacjalna

a) dominują płaskie równiny oraz wysoczyzny morenowe - rozległe, niewysokie wzniesienie utworzone z materiału morenowego, otoczone przeważnie pradolinami.

b) najwyższe wzniesienia: Wał Trzebnicki, Wzniesienia Łódzkie (ponad 250m n.p.m)

d)Występują szerokie doliny rzeczne (położone między wysoczyznami)

e) Wydmy śródlądowe - powstałe w wyniku akumulacyjnej działalności wiatru z pisasków rozległe pola wydmowe

najdłuższy okres wegetacyjny (230 dni) - nizina śląska

nizina wielkopolska - - okres wegetacyjny ok. 220dni

wezbrania Odry - spowodowane dużymi opadami deszczu latem

nizina mazowiecka - zasoby wód artezyjskich (200m pod powierzchnią)

gleby: bielicowe, brunatne, płowe

lasy: bory Dolnośląskie, Stobrawskie, puszcza Kurpiowska, Kampinoska, Białowieska, Kozienicka, Knyszyńska

parki narodowe: Biebrzański P.N., Kampinoski P.N., Białowieski PN(roślinność), Narwiański PN, Poleski PN (rozlewiska, bagna)

węgiel brunatny - Bełchatów, Konin, Turek

węgiel kamienny - Polesie Lubelskie

rudy miedzi - nizina śląska, Lubin, Polkowice

sól kamienna, potasowa - Nizina Wielkopolska, Kłodawa

Warszawa, Łódź, Wrocław - mieszka w nich ponad 8% ludności polski

Mieści się tu wiele instytucji przemysłowych, naukowych i kulturalnych

7. Warszawa - miasto stołeczne

Funkcje: administracyjna, kulturowa, oświatowa i naukowa, transportowa, przemysłowa, militarna, turystyczna

centrum gospodarcze, największa liczna inwestycji zagranicznych w Polsce

1100 zabytków - Zamek Królewski, kolumna Zygmunta

Gospodarkę w pasie nizin można podzielić na trzy filary: przemysł, rolnictwo i usług.
Przemysł rozwinięty jest przede wszystkim w aglomeracjach: warszawskiej, łódzkiej, wrocławskiej i białostockiej.

Warszawa, Wrocław - przemysł elektromaszynowy, środków transportu

Łódź i Białystok - przemysł włókienniczy i odzieżowy.

Krainy geograficzne: wyżyna krakowsko - częstochowska, wyżyna śląska

najbardziej przekształcony region Polski,

największe skupisko ludności i przemysłu

środowisko uległo degradacji w wyniku dużego wykorzystania surowców

Najwyższe wzniesienie: Góra Św. Anny 400 m n.p.m. (zbudowana z bazaltów, świadczy to o występowaniu wulkanów)

Wydobywanie: rud cynku i ołowiu i węgla kamiennego

Przemysł: Górnośląski okręg Przemysłowy (górnictwo i hutnictwo)

Największe miasto: Kielce (ośrodek przemysłowy, naukowy, kulturalny)

- Wyżyna krakowsko - częstochowska Od Krakowa do Częstochowy

występowanie korzystnych warunków naturalnych - liczne pola uprawne

walory turystyczne (przyrodnicze i pozaprzyrodnicze) Ojcowski P.N.

najwyższe wzniesienie: Skałka 512m n.p.m

Krajobraz: Formy krasowe wykształcone w jurajskich wapieniach:

Regiony geograficzne: Niecka Nidziańska, Wyżyna Kielecka

formy krasu powierzchniowego i podziemnego wykształcone w skałach gipsowych

zasoby wód mineralnych - Liczne uzdrowiska (Busko Zdruj)

Najwyższe wzniesienie: Góry Świętokrzyskie (zbudowane z kambryjskich piaskowców kwarcowych) - najniższe góry w Polsce, najwyższy pas: Łysogóry, najwyższy szczyt: Łysica 612 m n.p.m.

W górach świętokrzyskich występują gołoborze- rumowiska skalne: stok Łysicy i Łysej Góry

Dobre warunki do upraw: okres wegetacyjny 220 dni (Wyżyna sandomierska wykorzystywana rolniczo)

Turystyka: jaskini Raj, kamieniołom wapieni, ruiny zamku w Chęcinach

Najwyższe wzniesienia: ponad 300m n.p.m.

Najwyższe wzniesienie: Wielki Dział 390m n.p.m.

Wykształciły się na pokładach lessu liczne wąwozy

Krajobraz: na lessie liczne wąwozy

Wydobywanie: węgla kamiennego

Park narodowy: Roztoczański P.N.

Główne miasto: Lublin - Uniwersytet Marii Skłodowskiej Curie, Katolicki Uniwersytet Lubelski, ośrodek kulturalny

Inne miasta: Zamość, Kazimierz Dolny

Zamość: wpisany na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO

Regiony geograficzne: kotlina sandomierska, kotlina oświęcimska (połączone Bramą Krakowską)

Proces powstawania: Kotliny podkarpackie powstały w trzeciorzędzie.

Trzeciorzęd: Nasuwające się Karpaty obciążyły ten obszar, w wyniku czego powstało zapadlisko tektoniczne

Czwartorzęd: po wkroczeniu lądolodu na tym obszarze zostały naniesione osady polodowcowe, iły, piaski. W wyniku ostatniego zlodowacenia powstały piaszczyste wydmy w szerokich dolinach rzecznych.

Krajobraz: wysoczyzny, tzw. płaskowyże (Kolbuszowski, Tarnogrodzki) ponad 250m n.p.m.; liczne doliny rzeczne, którymi płyną dopływy Wisły

Klimat: długi okres wegetacyjny ( ponad 220 dni ), średnia roczna suma opadów to 600mm, temp. Średnia temp. Latem przekracza 18*C

Gleby: bielicowe, brunatne, mady

obszary leśne: Puszcza Niepołomicka, Sandomierska i Solska

siarka - kotlina sandomierska, Tarnobrzeg

ropa naftowa, gaz ziemny - kotlina sandomierska, Tarnów, Lubaczyów

sól kamienna - Wieliczka, Bochnia

północ kotliny sandomierskiej: ziemniaki, pszenica,

Park narodowy: Roztoczański P.N.

Główne miasto: Lublin - Uniwersytet Marii Skłodowskiej Curie, Katolicki Uniwersytet Lubelski, ośrodek kulturalny

Inne miasta: Zamość, Kazimierz Dolny

Zamość: wpisany na listę dziedzictwa kulturowego Unesko

Tatry, Obniżenie Orawsko - Podhalańskie

Karpaty - długość 1300km, szerokość od 120km do 300km; przebiegają przez: Austrię, Czechy, Słowację, Rumunię, Węgry, Ukrainę

Karpaty Zewnętrzne: najwyższe wzniesienie: Babia Góra 1725m n.p.m. (Beskid Żywiecki) flisz - występujące na przemian warstwy piaskowców, zlepieńców i łupków (powstałe w erze mezozoicznej)

Pogórze Karpackie - najwyższe wzniesienia nieznacznie przekraczają 500m n.p.m.,

Beskidy - większość wznosi się ponad 1000m n.p.m.

Obniżenie Orawsko - Podhalańskie: jedyne pasmo: Pieniny (Trzy Korony 982m n.p.m.), przez Pieniny przepływa Dunajec, który tworzy Przełom Dunajca

Tatry: najwyższe pasmo w Polsce; na terenie Polski leży 20% Tatr; najwyższy szczyt Tatr: Gerlach 2655m n.p.m., najwyższy szczyt Polski - Rysy 2499m n.p.m.

Żleb - długie zagłębienia w urwistych ścianach skalnych

Piarg - gruz skalny, który tworzy stożki usypiskowe

Turnie - pojedyncze skałki o ostrych wierzchołkach i stromych stokach

Przełęcz - obszar położony najniżej pomiędzy szczytami

Szczyt - najwyższy punkt wypukłej formy terenu

Wysokie: zbudowane ze skał granitowych, rzeźba wysokogórska, formy polodowcowe, cyrki polodowcowe, doliny U-kształtne, wały morenowe, wygłady lodowcowe

Zachodnie: zbudowane ze skał osadowych, tj. wapieni, margli i dolomitów, rzeźba krasowa, doliny, baszty, iglice skalne, jaskinie, wywierzyska

Klimat: piętrowość klimatu, co 100m temp. Spada o 0,6*C, Tatry - duże sumy opadów, ponad 1500mm, pozostały obszar Karpat 700-1200mm

Teren zasobny w wodę, liczne potoki, wiele źródeł, jeziora zaporowe (Karpaty zew.), wody mineralne, liczne uzdrowiska (Krynica, Szczawnica, Muszyna, Rabka)

Regiel dolny (lasy liściaste, mieszane)

1. Sudety - rozciągają się przez Polskę, Czechy, Niemcy

2. Podział: Sudety Zachodnie, Środkowe i Wschodnie, Przedgórze Sudeckie

3. Powstanie Sudetów: występują wszystkie rodzaje skał, zróżnicowana budowa geologiczna, obszar obejmują trzy orogenezy.

Początkowo Sudety zostały sfałdowane i wypiętrzone, następnie w wyniku procesów zewnętrznych uległy prawie całkowitemu zrównaniu, podczas następnej orogenezy zostały znów wypiętrzone (zręby- Góry Sowie, Stołowe), pomiędzy nimi występują zapadliska tektoniczne (Kotlina kłodzka).

4. Krajobraz Sudetów- skały magmowe, głębinowe

Karkonosze - najwyższe pasmo Sudetów (Śnieżka 1602m n.p.m.) - skały granitowe, metamorficzne; występują formy polodowcowe (cyrki, jeziora: Wielki, Mały Staw, Śnieżne Kotły), liczne gołoborza, liczne zrównania grzbietowe (Równina pod Śnieżką)

Sudety Środkowe - najniższa część Sudetów, Góry Stołowe, charakterystyczne formy skalne (szczeliny, labirynty, iglice, grzyby skalne) formy te powstały w wyniku wietrzenia i denudacji (Szczeliniec Wielki, „Błędne skały”)

Sudety Wschodnie - najwyższe pasmo to Śnieżnik (1425m n.p.m.), zbudowane z gnejsów i wapieni, liczne jaskinie (Jaskinia Niedźwiedzia)

Przedgórze Sudeckie - tereny faliste, pagórkowate, położone na wysokości około 300m n.p.m., wzniesienia Ślęży (718m n.p.m.)

węgiel brunatny (okolice Bogatyni

granity, bazalty, piaskowce, wapienie, marmury

rudy żelaza, miedzi, cynki, ołowiu

rozwój górnictwa, przemysłu mineralnego, włókienniczego, szklarskiego i drzewno-papierowego.

7. Największe miasta: Wałbrzych, Jelenia Góra

źródła wód mineralnych: szczawy, radoczynne oraz cieplice

liczne uzdrowiska: Kudowa, Lądek, Polanica, Duszniki, Karpacz.

Miasta turystyczne: Karpacz, Szklarska Poręba