Proza kobieca i feminizm ( Manuela Gretkowska, Olga Tokarczuk, Ewa Kuryluk, Izabela Filipiak, Natasza Goerke) po roku 1989.
Feministyczna proza - to określenie używane w kontekście młodej literatury, zwanej literaturą trzydziestolatków. Jest wynikiem podziału literatury pod względem płci piszących. Oprócz Olgi Tokarczuk termin ten można stosować w przypadku pozostałych pisarek, dla określenia bowiem jej twórczości bardziej adekwatny będzie termin proza kobieca.
Feminizm w Polsce pojawił się w latach 30 ruchem Entuzjastek na którego czele stała Narcyza Żmichowską Poganka (1846). Później Eliza Orzeszkowa kontynuowała pokolenie prozą emancypacyjną. Głównym problemem tego okresu było pytanie: czy patriotyczna wspólnota kobiet i mężczyzn, czy też walka o własną autonomie? Rok 1989 wyzwolił kobiety od tego problemu, pozwolił skupić się na kobiecie - autorce, a nie obywatelce. Współczesna proza kobieca jest niejednorodna, nie składa się w żaden wyraźny prąd, tendencje. Jedyne co je łączy to osoba autorki: kobiety opowiadającej w swój wrażliwy sposób o tym, co ją otacza.
Manuela Gretkowska (ur.1964) - kontrowersyjna pisarka debiutowała powieścią My zdies' emigranty (1991) do której wstęp napisał Cz. Miłosz. Powieść wydana w Paryżu gdzie autorka studiowała antropologię. Kolejna powieść to Tarot Paryski (93) Prawdziwą burzę rozpętała jednak trzecia powieść Kabaret metafizyczny (94) gdzie autorka porusza temat romansu Wolfganga Mozarta i Beby Mazeppo, która miała dwie łechtaczki powieść krytykowana była za obsceniczność, płytkość intelektualną, pornografię, epatowanie seksualnością, dla skandalu i popularności. Podręcznik do ludzi z roku 1996 ukazuje Marię Magdalenę jako postać wieloznaczną, łączy jej cielesność i świętość. Kolejne jej powieści Namiętnik(98), Polka (2001)zawierają silne elementy biograficzne, swoim stylem zbliża się ona do eseju , jest określana jako postmodernistka, skandalistka. Jest również autorka scenariuszy do filmu Żóławskiego „Szamanka”(96) czy do „Egoistów”(99).
Olga Tokarczuk (ur.1962) - jest eseistką, powieściopisarką, doceniona przez publiczności i krytykę, w młodości tworzyła poezję, zadebiutowała jednak opowiadaniami w roku 1979 w czasopiśmie Na przełaj, debiut to powieściowy Podróż ludzi księgi (93). Powieść ta opowiada o nieudanej wyprawie po księgę, ale w rzeczywistości fabuła jest pretekstem do ukazania fascynacji tajemnicą. Kolejna powieść E. E. (95) opowiada o kobiecie obdarzonej talentami mediumicznymi, fascynacja tego co tajemnicze i niemierzalne ludzkim rozumem również tu dominuje. Dopiero trzecia powieść przyniosła jej największe uznanie Prawiek i inne czasy (96) Prawiek to wioska mikrokosmos, gdzie skupiły się wszystkie smutki i radości. Autorka tworzy tu wręcz mit, historię którą charakteryzuje ład, proza ta jest szczytowym osiągnięciem tzw. współczesnej prozy mitograficznej. Dom dzienny, dom nocny (98)przynosi zgoła odmienną poetykę, jest bowiem hybrydą tekstową, powieść, esej, osobiste notatki w jednym. Jest to bardzo osobista powieść pisarki opisuje bowiem tereny gdzie stale mieszka czyli wieś w Sudetach. Stąd wzięła się inspiracja do jednej z opowieści o średniowiecznej świętej Kummernis, kobiecie, którą Bóg wybawił przed niechcianym małżeństwem dając jej męską twarz. Najnowsze powieści Tokarczuk to nagrodzona nagrodą Nicke Biegunii (2007) , oraz Prowadź swój pług przez kości umarłych (2009).
Ewa Kuryluk (ur. 1946) - Studiowała malarstwo w Krakowie jest eseistką, pisarką, malarką, rysowniczką. Mieszka od 81 obecnie na zmianę w Nowym Jorku i Paryżu. W jej twórczości wyróżnić możemy dwie nowatorskie powieści: Wiek 21 - powieść wydana w Polsce w roku 1995 napisana po angielsku, oraz Grant Hotel Oriental. Pierwsza dotyczy spotkań fikcyjnych bohaterów z postaciami stworzonymi przez innych pisarzy lub samymi pisarzami. Dotyka w tej książce tematyki umysłu i płci, wokół nich poprowadzona jest akcja. Obie książki są postmodernistyczne posługują się tą samą metodą twórczą, nakładaniem się na siebie historii i postaci po to by odtworzyć skomplikowaną naturę bohaterów i ich świadomość. Wchodzenie w głąb psychiki prowadzi czytelnika do rzeczy podstawowych - miłości i śmierci. Warto jeszcze wspomnieć o studium z zakresu historii sztuki Weronika i jej chusta. Historia, symbolizm i struktura „prawdziwego” oblicza Chrystusa (91 w Polsce - 98) Zajmuje się tu autorka wizerunkiem kobiety w mitach, sztuce, religii, jako pośredniczki między Bogiem a ludzkością.
Izabela Filipiak(ur.1961) - jedna z czołowych pilskich pisarek feministycznych, która jako jedyna otwarcie przyznaje się do feminizmu. Debiutowała tomem Śmierć i spirala (1992) tematem jest historia emigrantki z europy, która w Nowym Jorku walczy o osobista niezależność, nawet kiedy spada na samo dno. Te krótkie historie zawierają wątki niezwykle brutalne, łamiące pewne tabu, jak motyw śmierci, czy fascynacja „odmieńcami” - transwestytami. W 1995 wydaje powieść Absolutna amnezja dwunastolatka buntuje się przeciwko autorytetom społecznym, które uległy całkowitej kompromitacji, pozorny ideologizm jej rodziców jest zaledwie marną karykaturą. Jedna z bohaterek popada w obłęd i tworzy nową, feministyczną wersje trenów Kochanowskiego. Ciekawa jest w tej powieści narracja fragmenty pamiętnika bohaterki przeplatane są fragmentem jej wypracowania szkolnego. W 1997 powstaje powieść mająca cechy autobiograficzne Niebieska menażeria, wspomnienia pobytu w Stanach, czasu wojny. Pojawia się tu typ kobiety wrażliwej, o bogatej wyobraźni, otwartej na ludzi, ale podchodzącej z dystansem do życia społecznego. Natasz Gorke (ur. 1960) - mieszka na stałe w Hamburgu, pisze po polsku, z pozycji outsidera stąd w jej utworach czarny chyrom, wiele ironii oraz groteski w 1994 roku ukazuje się jej tom miniatur prozatorskich Fractale świat w jej utworach jest surrealistyczny, nierzeczywisty, kolejne z jej utworów to: Księga pasztetów (1997) Pożegnania plazmy (1999) 47 na odlew (2002) W jej utworach intelektualne wywody wypowiadane są prostym, kolokwialnym językiem, nie boi się sięgać do mitów, toposów, archetypów, po to by rozbić ich dotychczasowe utarte znaczenie. Fabuła nie ma dla niej wielkiego znaczenia stąd brak często związków przyczynowo - skutkowych.
1