Informacja genetyczna- informacja o wszystkich cechach organizmu
DNA składa się z nukleotydów. Zbudowane są z: zasady azotowej(adenina, guanina, cytozyna, tymina), z cukru (deoksyryboza). Występowanie: jądro komórkowe, cytoplazma, mitochondria, chloroplasty, rybosomy. Jest nośnikiem informacji genetycznej . Nić DNA jest spiralnie skręcona prawą stronę(helisa); składa się z 2 nici
RNA- składa się z nukleotydów. Różnice w pomiędzy DNA: zamiast tyminy jest uracyl, zamiast deoksyrybozy jest ryboza. Jest jednoniciowy. Występowanie: cytoplazma, jądro komórkowe, rRNA, iRNA, tRNA
Reguła komplementarności- adenina zawsze łączy się z tyminą (2 wiązania) , cytozyna z guaniną(3 wiązania). Jedna nić DNA wyznacza budowę drugiej nici.
Replikacja DNA-dwie nici rozchodzą się i do każdej dobudowywana jest odpowiednia druga połowa .z jednej cząsteczki powstają 2 takie same jak wyjściowa. Potrzebne do replikacji: polimeraza DNA, RNA, ligaza, trifosforybonukleotydy. Przebieg replikacji:1)powstanie widełek replikacji, 2)przyłączenie polimerazy RNA i powstanie startera, 3)przyłączenie polimerazy DNA i elongacja nowo powstałej nici, 4) wycinanie startera i dobudowywanie komplementarnych nukleotydów DNA. Replikacja jest potrzebna żeby komórka mogła się dzielić. Rodzaje: konserwatywna, semikonserwatywna, przypadkowa
Gen-jest to krótki odcinek DNA odpowiedzialny za syntezę jednego łańcucha polipeptydowego
Kod genetyczny - jest to sposób tłumaczenia języka nukleotydów w kwasie nukleinowym na język aminokwasów w białku. Cechy: trójkowy(trójka nukleotydów wyznacza jeden aminokwas),zdegenerowany(ten sam aminokwas może być kodowany przez więcej niż jedną trójkę nukleotydów), jednoznaczny(dana trójka nukleotydów wyznacza jeden ściśle określony aminokwas), uniwersalny(kod genetyczny funkcjonuje tak samo we wszystkich organizmach),kolinearny (zmiana sekwencji nukleotydów w pasie pociąga za sobą zmianę sekwencji aminokwasów w białku), niezachodzący (nukleotydy należące do kolejnych trójek nie zachodzą na siebie), bezprzecinkowy(między trójkami nukleotydów nie ma znaków przecinkowych)
^Cechy organizmów mają różne formy za ujawnienie się tych różnych form cech odpowiedzialne są różne formy tego samego genu oznaczamy je literami alfabetu przy czym dużą literą oznaczamy allel dominujący . Warunkuje silniejszą formę cechy np. duże A. Małą literą oznaczmy allel recesywny warunkujący słabszą formę cechy np. małe a. homozygota- jeżeli w odpowiadających sobie miejscach chromosomów homologicznych występują dwa takie same allele. Jeżeli obydwa są recesywne to jest to homozygota recesywna, a jeżeli są dominujące. Heterozygota-posiada w odpowiadających sobie miejscach chromosomów homologicznych dwa różne allele jeden dominujący, drugi recesywny. W heterozygotach allel dominujący maskuje obecność allelu recesywnego
fenotyp -cechy zewnętrzne organizmu uwarunkowane genotypem
genotyp-układ genów warunkujący określony fenotyp
I prawo Mendla-gamety posiadają po jednym z możliwych alleli na daną cechę
II prawo Mendla - allele dziedziczą się niezależnie od siebie
Transkrypcja-proces powstawania RNA na matrycy DNA, jest to przepisywanie informacji genetycznej z jednego kwasu nukleinowego na drugi . Przebieg transkrypcji a)polimeryzacja RNA przeszukuje DNA aby znaleźć na nim promotor,b)polimeraza RNA związuje się z promotorem, nic DNA rozplata się na małym odcinku i wspomniany enzym zaczyna syntezę RNA do miejsca o sekwencji stop. Synteza przebiega od 5 do 3. U prokariotów RNA jest wykorzystywany do syntezy białek, u eukariontów transkrypcji ulegają pojedyncze geny, pierwotny transkrypt zwany pre-mRNA nie wygląda jak mRNA. W genach eukariontów znajdują się odcinki kodujące - eksony i nie kodujące- introny. (rys.) Obróbka potranskrypcyjna polega na usuwaniu intronów i łączeniu eksonów a następnie przy 5 dodawana jest czapeczka która ułatwia łączenie mRNA z małą podjednostką mRNA. Transkrypcja i obróbka potranskrypcyjna zachodzi w jądrze kom., następnie mRNA eksportowany jest do cytopl.
Translacja-przetłumaczenie kolejności nukleotydów na kolejność aminokwasów. Do translacji potrzeba: kwas tRNA, aminokwasy, mRNA, rybosomy, energia w ATP, synteza aminoaksylo.Przebieg translacji: poprzedzona jest szeregiem reakcji które łączą wolne aminokwasy odpowiednimi tRNA przy udziale enzymów. A)inicjacja - mała podjednostka rybosomy łączy się z transportującym tRNA z metioniną. Do tego dołącza się mRNA końcem 5 i przesuwa aż gdy kodon startu AUG znajdzie się na wysokości UAC. Następuje przyłączenie dużej podjednostki rybosomu. B)elongacja (rys.) rybosom ma 3 charakter. przestrzenne miejsca: A-akceptorowe, P-peptydowe, E-wyście. Gdy w miejscu P będzie tRNA z metioniną to w miejscu A ustawi się kolejny tRNA z odpowiednim aminokwasem. Między metioniną a kolejnym aminokwasem powstaje wiązanie peptydowe przy udziale rRNA, następuje rozerwanie wiązania między tRNA a metioniną i przesunięcie o jeden kodon, w wolne miejsce A wchodzi następny tRNA. C)terminacja(zakończenie) elongacja trwa aż w miejscu A pojawi się kodon stop, a w miejsce A wchodzi białko i następuje odłączenie tRNA od łańcucha białkowego, rozdzielenie rybosomy na podjednostki i uwolnienie mRNA. Kompleks wielu rybosomów na jednym mRNA nazywamy polirybosomem. Podczas translacji na mRNA może jednocześnie znajdować się od kilku do kilkudziesięciu rybosomów. Powstałe białko jest gotowe do wykorzystania od razu lub po obróbce potranslacyjnej