Tkanka Nabłonkowa- (nabłonek)okrywa powierzchnię ciała, wyścieła powierzchnie wewnętrzne narządów rurowych i jamistych oraz tworzy wszystkie gruczoły, pochodzi ze wszystkich listków zarodkowych

Dezsmosomy- kształt dysku lub pasm; od strony cytoplazmy dochodzą do błony komórkowej liczne mikrofilamenty, jest to mechaniczne spojenie 2 komórek tak, aby przez szczeliny między nimi mogły przechodzić swobodnie substancje o dużych cząsteczkach.

Połączenia zwarte- białka błonow. Są ściśle połączone ze sobą zamykając szczelinę międzykomórkową

Połączenia szczelinowe- przez bł. Sąsiadujących kom. Biegną kanały, którymi subst. I impulsy przekazywane są z kom. Do kom.

Wymiana subst. Odżywczych między nabłonkiem a naczyniami krwionośnymi odbywa się poprzez błonę podstawową.

Nabłonek pokrywający

Nabłonek jednowarstwowy płaski- jedna warstwa kom. Spłaszczonych wielobocznych o owalnym jądrze centralnie położonym. Pokrywa pow. Błon surowiczych, naczynia krwionośne i limfatyczne

Nabłonek jednowarstwowy sześcienny- komórki sześcienne z centralnie położonym jądrem. Pokrywa przewody gruczołowe; tworzy ścianę pęcherzyków tarczycy i kanałów nerki

Nabłonek jednowarstwowy walcowaty-komórki wydłużone, jądro leży bliżej podstawy, występowanie: przewód pokarmowy (od żołądka do odbytnicy), jajowody, macica

Nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy- różnej wielkości komórki, których jądra ustawiają się w kilku rzędach; najwyższe komórki mają migawki(rzęski, które pełnią funkcję resorbcyjną (mikrokosmki) zwiększając powierzchnię wchłaniania, mają zdolność do poruszania się, przez co usuwają z organizmu szkodliwe cząstki zlepione śluzem Śluz-na powierzchni nabłonka produkowany jest przez liczne pojedyńcze komórki zwane komórkami kubkowymi

Nabłonki wielowarstwowe

Na błonie podstawowej leżą komórki walcowate lub sześcienne potem w kilku warstwach kom. Różnokształtne; warstwę powierzchniowa tworzą kom. Płaskie, sześcienne lub walcowate, od których pochodzą ich nazwy. Na błonie podstawowej spotyka się komórki w stadium podziału mitotycznego, w warstwach powierzchniowych część komórek obumiera i zostaje złuszczona (rogowacieje)

Nabłonek wielowarstwowy płaski- warstwę zewnętrzna tworzą komórki płaskie, jest najbardziej typowym nabłonkiem pokrywająco ochronnym, występuje: przewód pokarmowy (od jamy ustnej do żołądka), pochwa

Nabłonek wielowarstwowy sześcienny- warstwa zewnętrzna to komórki sześcienne, występuje: przewody wyprowadzające niektóre gruczoły

Nabłonek wielowarstwowy walcowaty- spotykany rzadko

Nabłonek wielowarstwowy przejściowy- występuje w pęcherzu moczowym, zbudowany jest z różnej ilości warstw w zależności od stanu czynnościowego dróg odprowadzających mocz. (pełny pęcherz - 2 warstwy, pusty- 5 warstw)w. Powierzchniową stanowią komórki blaszkowate( 2jądra, duże, zagęszczona część zewn. Cytoplazmy) chroni przed wpływem toksyn z moczu.

Nabłonek gruczołowy

Gruczoł- stanowi 1 komórka lub wiele komórek produkujących różne substancje wydzielone na zewnątrz komórki do przewodu odprowadzającego (egzokrynowe) lub do naczyń krwionośnych( endokrynowe)

Wydzielina- wydzielina substancji wykorzystywana przez inne komórki organizmu

Wydalina- zbędny produkt metabolizmu( pot, mocz)proces wydalanie

Kał- niestrawione resztki pokarmu które przeszły przez przewód pokarmowy, proces dewekacji

Gruczoły śródnabłonkowe- połączone w obrębie tkanki nabłonka;

• jednokomórkowe- gruczołem jest komórka kubkowata występuje w nabłonku jednowarstwowym walcowatym i wielorzędowym, występowanie: górne drogi oddechowe i układ pokarmowy;

• wielokomórkowe- gruczoły śródnabłonkowe to liczne komórki tworzące powierzchnie wydzielniczą, występowanie: bł. Śluzowej żołądka

Gruczoły pozanabłonkowe- powstały przez wpuklenie nabł. Do podł. Łącznotkankowego; w zależności od ich kształtu dzieli się je na: pęcherzykowate, cewkowate, cewkowato pęcherzykowate, w zależności od liczby odcinków na proste, rozgałęzione i złożone

Wydzielane na 3 fazy:

• synteza wydzieliny

• gromadzenie

• wyprowadzanie na zewnątrz

Tu dużą rolę odgrywa aparat Geolgiego.

Pod względem usuwania wydzieliny gruczoły dzielimy na;

Merokrynowe- wydzielina wydobywa się przez pow. Komórki drobnymi porcjami na zasadzie egzocytozy, nie ma uszkodzenia błony komórkowej, występowanie w gruczołach endokrynowych, wątrobie trzustce, śliniankach i gruczołach potowych

Apokrynowe- wydzielina zbiera się w szczytowej części komórki, która się odrywa, część komórki zostaje zniszczona; po odnowie ubytku cykl się powtarza np. :gruczoł mleczny

Holokrynowe- komórka wypełnia się wydzieliną, cała komórka rozpada się uwalniając wydzielinę, ubytek uzup. Komórki sąsiednie, występowanie: w gruczołach łojowych

Tkanka łączna- powstaje w wyniku zróżnicowania mezanchymy, różnorodne komórki ułożone w dużej ilości substancji międzykomórkowej

Na stan tkanki łącznej mają wpływ:

• hormony tarczycy

• hormony nadnerczy

• hormony płciowe

Ma ona dużą zdolność regeneracji, czasem zastępując ubytki w tkance mięśniowej i nerwowej

Komórki tkanki łącznej

Fibroblasty- kształt wrzecionowaty lub gwiazdkowy, duże jądro, są aktywne metabolicznie, produkuja wszystkie rodzaje tkanki łącznej; u dorosłych przkształcają się w Fibrocyty

Histocyty- zwane makrofagami w st. Spoczynkowym lub makrofagami komórkowymi; maja niereguralny kształt, w st. Zapalnych powiększają się i uzyskują zdolność ruchu pełzakowatego; rola:czynny udział w procesach obronnych organizmy

Komórki układu białokrwinkowego- to limfocyty, monocyty i granulocyty obojętnochłonne i kwasochłonne; wnikają do tkanki z naczyń krwionośnych; monocyty nazywane są Makrofagami; granulocyty obojętnochłonne fagocytują drobnoustroje w miejscach obojętnych stanem zapalnym (ginąc przekształcają się w ciałka ropne)

Komórki plazmatyczne- występują w błonach surowicznych w pobliżu naczyń krwionośnych; powstają z limfocytów B i są głównymi producentami przeciwciał

Komótki tuczne- występują w pobliżu naczyń krwionośnych tkanki łącznej; zawiera heparynę (zapobiega krzepnięciu krwi)i Histaminę (rozszerza światło naczyń krwionośnych i zwiększa przepuszcz. Naczyń włosowatych)

Komórki tłuszczowe- powstały przez stopniowe gromadzenie kropelek tłuszczu w cytoplażmie

Komórki barwnikowe- wyp. Ziarenkami barwnika, najczęściej melaniny, są pochodzenia ektodernalnego

Substancja międzykomórkowa

Substancja podstawowa- ma postać blaszek lub galaretowatego śluzu, wpływa na zawartość elektrolitów i wody w płynie międzykomórkowym przez co wpływa na prawidłowy metabolizm tkanki

Włókna dzielimy na:

Włókna kalogenowe- Klejoidalne, zbudowane z substancji białkowej-kalogenu; wyst. W post. Peczków; są poprzecznie-prążkowane; duża wytrzymałość na działanie sił mechanicznych

Włókna elastynowe- Sprężyste, zbudowane z białka-elastyny; tworzą gęstą sieć w subst. Podstawowej, duża sprężystość- do 150% dł. Wyjściowej i szybki powrót do st. Wyjściowego

Włókna retikulinarne- Srebrochłonne, zbudowane z białek-retikuliny, bardzo delikatne i cienkie, sieciowo oplatają naczynia krwionośne, wł mięśniowe i wł nerwowe

Tkanka łączna właściwa

Tkanka galaretowata- występuje w życiu płodowym jest żródłem komórek do rozwoju wszystkich rodzajów tkanek

Tkanka siateczkowata- komórki o kształcie gwiazdkowatym, łączące się wypustkami tworząc sieć; tworzy zrąb narządów krwionośnych szpiku kostnego, węzłów chłonnych i śledziony, bł. Śluzowa jelita cienkiego i grubego

Tkanka włóknista wiotka- kleista masa, okrywa narządy i wnika do ich wnętrz razem z naczyniami krwionośnymi i nerwami, tworzy cienkie błony łączące narządy między sobą, pośredniczy w przekazywaniu substancji między nacz. Prowadzi do powstania obrzęków; występują w niej wszystkie rodzaje kanałów i wł.tk.łącznej, są ułożone w różnych kierunkach i przebiegają lużno

Tkanka włóknista zbita- zbudowana ze wszystkich rodzajów kom. I wł., bogatsza zawartość elementów włuknistych. wystę. Okrzęsna, okostana, torebki narządów, białkówka oka

• Tkanka włóknista zbita o układzie niereguralnym- wystę- w skórze właściwej i bł.podśluzowej przewodu pokarmowego

• Tkanka włóknista zbita o układzie reguralnym- spełnia rolę mechaniczną w ścięgnach, węzłach, rozcięgnach i powięziach; ścięgna wł.kalogenowe leżą uoprządkowane ścisło obok siebie, fibroblasty układają się w długie równoległe do przbiegu wł. Szeregi Rouviera; rola: przenoszenie sił powstających w czasie skurczu mięśni na ukł.kostny;

Więzadła- przebieg włókien mniej regularny

Powięzadła i rozcięgna- łączy ze sobą mieśnie, uł.kalogenowe i fibroblasty ułożone są warstwowo

Tkanka tłuszczowa- funkcje: izolacyjno-termiczna, ochronna, zapasowa

• Tkanka tłuszczowa żółta- kom. Wypełniona jedną dużą kroplą tłuszczu, jądro i cytoplazma zepchnięte w kier. Bł.; przylegają do siebie ściśle tworząc skupiska zwane zrazikami

• Tkanka tłuszczowa brunatna- tłuszcz rozmieszczony w cytoplżmie w postaci drobnych kropelek, dużo jej u osobników młodych jest producentem ciepła w ustroju; krew przepływa przez nią podwyższa swoją temp. O 2©

Tkanka Oporowa

Tkanka chrzęstna- jest wytrzymała dzięki gęstej istocie podstawowej, która zawiera chondrynę; nie mogą do niej wnikać nacz. Krwionośne i nerwy; uwodnienie =60%; substancje odżywcze pobierane są z otaczającej chrząstkę Okrzęstnej

Rozwój chrząstki

• zagęszczenie komórki mezanchymy, które dzielą się tracą wypustki: powstają Chonbroblasty czyli kom. Twórcze chrząstkii

• tworzy przegródki między komórkami ( jak w plastrze miodu)

• w istocie podst. Pojawiają się wł kalogenowe lub sprężyste warunkując przyszły charakter chrząstki

• powst. Subst. Międzykomórkowej

• komórki twórcze dojrzewają w chondrocyty przestając prod. Subst. Podstawową

• chondrocyty zachowują zdolność podziału

• komórki potomne tworzą grupy izogeniczne skł. Się z 2 lub więcej kom.macierzystych; warunkują rozwój chrząstki od wewnątrz

• rozwijająca się chrząstka otacza mezanchynę, ta dostarcza nowych chondroblastów co daje chondrocyty, rosnąc w ten sposób na grubość od zewnątrz

• gdy mezanchyna zgęszcza się i przybiera postać bł. Tworzy okrzęstną

• okrzęstna zewnętrzna jest tkanką łączną zbitą włóknistą w której kończy się gęsta sieć naczyń włosowatych i włókien nerwowych

Chrząstka szklista -występuje: w górnych drogach oddechowych pokrywa kości żebrowe, pow. Stawowe kości, gdzie niema okrzęstnej a substancje odżywcze pobiera z mazi stawowej ,chondrod to podstawowa jednostka budująca chrząstkę

Chrząstka włóknista -wyst.tarczki międzykregowe, spojenie łonowe i miejsce przyczepu ścięgien do kości, skład włóklejodolne w postaci grubych pęczków między nimi pojedyńcze lub szeregowe chondrocyty, mało subst.podstawowej

Chrząstka sprężysta -wyst.małżowina uszna, chrząstki nosa i krtani, duża ilość wł.sprężystych tworzące gęstą sieć w jej oczkach jest dużo grup izogenicznych, nie ulega zwapnieniu

Tkanka Kostna -stanowi główną część kośćca dorosłego organizmu Swoistą cecha jest znaczna twardość z soli mineralnych głównie fosforanu wapnia, tworzy podporę mechaniczną w postaci szkieletu osłania mózgowie oraz narządy wewnętrzne klatkii piersiowej i jamy miednicy Kość- zbudowana z istoty międzykomórkowej oraz komórek wyróżniamy trzy rodzaje komórek:

• osteoblasty: komórki kościotwórcze syntetyzyują skł.subst.międzykomórkowej kości

• osteocyty: komórki kostne w dojrzałej tkance kostnej tracą zdolność podziału

• osteoklasty: komórki kościogubne znaczenie przy modelowaniu rozwijającej się kości lub w procesie naprawy kości uszkodzonej

W zależności od ułożenia włókien kalogenowych tkankę kostną dzielimy:

Tkankę kostną grubowłóknistą, Tkankę kostną blaszkowatą :gąbczasta i zbita

-gąbczasta: tworzy nasady kości długich oraz wypełnia wnętrze kości krutkich i płaskich bud:z blaszek kostnych między beleczkami są jamki szpikowe wypełnione szpikiem krwiotwórczym

-zbita: tworzy trzony kości npokrycie nasad kości długich oraz zewnętrzną warstwę kości krótkich i płaskich Przykładem kości zbitej jest trzon kości długiej powierzchnia trzonu jest błoną łącznątkankowa zwaną okostną od niej przez prostopadłe kanały wnikają do kości naczynia krwionośne ( kanały haversa) do okoła układa się koncentryczny układ blaszek zwanych osteon(są powiązane blaszkami międzysytemowymi)odżywiana jest przez krew

---