KARTY PŁATNICZE

Karty płatnicze wprowadzone w Stanach Zjednoczonych szybko rozpowszechniły
się również w krajach europejskich. Historia karty płatniczej w Polsce sięga zaledwie ostatnich lat. Do roku 1990 , kiedy pierwsze trzy polskie banki przystąpiły do VISA International, płatności za pomocą karty była zjawiskiem więcej niż marginalny. Rokiem przełomowym stał się rok 1991 , kiedy to na rynku pojawiła się organizacja Eurocard/MasterCard.

Popularyzacja kart płatniczych ma swoje uwarunkowania głównie ze względu na wygodę i bezpieczeństwo. Postęp w dziedzinie informatyki, zwłaszcza teletransmisji, sprawił, że karty
płatnicze przyjęły się nie tylko w rozliczeniach krajowych, ale także zagranicznych. W Unii Europejskiej wydano szereg dyrektyw i zaleceń dla ujednolicenia
operacji bankowych kartami płatniczymi oraz dla ochrony konsumentów¹⁸.

Do użycia wchodzą karty reprezentujące coraz wyższy poziom użyteczności i bezpieczeństwa operacji rozliczeniowych, wszystkie jednak łączą pewne podstawowe wspólne cechy pod względem technicznym.

• Posiadają jednakowe wymiary 54x86,1 mm

• Wykonane są z giętkiej masy plastycznej

• Na awersie karty znajduje się nazwa banku- wystawcy karty, symbol systemu ( trój wymiarowy hologram), numer karty, imię i nazwisko posiadacza karty, data ważności

• Na rewersie karty znajduje się pasek magnetyczny ( zawierający zbiór danych dotyczących posiadacza karty i jego rachunku a także osobisty nr identyfikacyjny PIN), - miejsce na podpis posiadacza karty, - informacje banku -wystawcy karty -nr telefonu kontaktowego.

Karty płatnicze służą celom płatniczy (stąd nazwa) połączonym z możliwością zaciągania kredytu. Posiadacz bankowej karty płatniczej zazwyczaj bywa obciążony stałą opłatą, a od wykorzystanego kredytu płaci odsetki.

Wśród bankowych kart płatniczych można wyróżnić:

1. karty debetowe

2. karty kredytowe

3. karty obciążeniowe typu charge

4. karty do bankomatów

KARTA DEBETOWA

Karta debetowa (ang. debit card) jest kartą płatniczą, pozwalającą na dokonywanie płatności za zakupione towary i usługi z posiadanych i dostępnych na koncie osobistym środków, aż do wykorzystania całego wkładu, bez możliwości jego przekroczenia^3. Za spowodowanie debetu na koncie klient płaci wysokie kary. Jest to produkt bankowy wprowadzony na rynek stosunkowo niedawno. Pierwsza karta debetowa, nazwana Connect, została wprowadzona w roku 1987 przez brytyjski Barclays Bank. Karta przeznaczona była do obsługi elektronicznej, więc wymagała instalowania terminali EFTPOS u akceptantów. Jako podstawowe zalety karty debetowej wymienia się: zmniejszenie ilości czeków wystawianych przez klientów; uwolnienie klientów od limitu kwoty, do której płatność czeku była gwarantowana; możliwość zapłaty za towary bezpośrednio z konta osobistego, a nie zakupu na kredyt możliwość wypłaty gotówki w bankomacie. Za granicą ten rodzaj kart jest często oferowany bardzo szerokiej grupie klientów, bo wiąże się z nimi niski poziom ryzyka. Gdy karty debetowe w całości są obsługiwane elektronicznie (tj. każda transakcja jest autoryzowana), nie ma ryzyka przekroczenia salda na rachunku i strat wynikających z nieściągalnych kredytów. Jest to więc karta popularna. Bardzo często karty debetowe wydawane są klientom bezpłatnie. Bank zarabia na prowizjach pobieranych z rozliczanych transakcji. Bank ma również możliwości wykorzystania w swej działalności kredytowej środków, które zostały zdeponowane na kontach kart klientów. Są to wkłady płatne na każde żądanie, więc oprocentowanie płacone klientowi nie jest wysokie. Systemy kart debetowych często budowane są tylko w jednym kraju (np. Switch w Wielkiej Brytanii), ale istnieją też odmiany o zasięgu międzynarodowym (VISA Electron, MasterCard Maestro). Karty są najczęściej obsługiwane elektronicznie, przez terminale EFTPOS, choć także tradycyjnie, w imprinterach, dla obniżenia kosztów obsługi. Karta debetowa podobna jest do rachunku oszczędnościowo - rozliczeniowego, prowadzonego przez wiele polskich banków. Karty debetowe są więc alternatywą czeków, ale są bardziej od nich bezpieczne i wygodniejsze w użyciu, dlatego też bywają nazywane elektronicznymi czekami. Ta grupa kart rozwija się bardzo dynamicznie, zarówno w Europie jak i w Stanach Zjednoczonych.

Karty kredytowe

Karta kredytowa (ang. credit card) jest kartą płatniczą, pozwalającą jej posiadaczowi na dokonywanie transakcji, bez posiadania bieżących środków na koncie, na podstawie podpisanej wcześniej umowy z bankiem o udzielenie kredytu rewolwingowego do ustalonego limitu^1. Bank płaci akceptantowi karty za towary czy usługi zakupione przez posiadacza karty, a tym samym udziela mu kredytu. Przy zakupach na kartę kredytową nie jest więc konieczne posiadanie funduszy na rachunku bankowym. Karta kredytowa jest przeznaczona dla klienta o określonym stanie majątkowym, dochodach i wiarygodności kredytowej. Ocena kredytowa klienta dokonywana jest na podstawie szeregu informacji, zarówno finansowych jak i innych: miejsce zamieszkania, stan rodzinny, zatrudnienie itp. Na podstawie tej analizy bank indywidualnie ustala limit kredytowy. Klient raz w miesiącu otrzymuje z banku zestawienie zawartych transakcji i zobowiązany jest do spłaty w określonym terminie całości lub części zaciągniętego kredytu. Bank określa minimalną kwotę wpłaty procentowo lub kwotowo. Od nie spłaconej część bank pobiera odsetki. Oprocentowanie kredytu zaciągniętego przy pomocy karty kredytowej jest jednak relatywnie wysokie. Bank udzielając takiego kredytu nie zna dokładnie jego sumy ani też okresu jego spłaty, co wpływa na podwyższenie oprocentowania. W niektórych krajach, poprzez odpowiednie regulowanie salda wydatków na kartę kredytową, klient może zaciągać z banku nie oprocentowany kredyt. Dokonując transakcji w dniu przygotowania przez bank rozliczenia za miesiąc poprzedni lub zaraz potem, można otrzymać nie oprocentowany kredyt nawet do 56 dni (liczba dni w miesiącu plus okres na spłatę, najczęściej 25 dni)^2.

Karty obciążeniowe

Karta obciążeniowa (ang. charge card) jest kartą płatniczą, której konto musi zostać uzupełnione środkami w wysokości równej obciążeniom w danym okresie rozliczeniowym. Autorzy niektórych publikacji utożsamiają karty obciążeniowe z kartami kredytowymi. Jednak z punktu widzenia banku - wystawcy oraz użytkownika mają one cechy wyraźnie je rozróżniające. Karta obciążeniowa podobna jest do karty kredytowej, bo klient wydaje pieniądze, których nie posiada na rachunku. Karta ta nie jest zwykle powiązana z rachunkiem bankowym - ponieważ nie stanowi instrumentu dającego wyłącznie dostęp do środków zdeponowanych na rachunku, bądź pochodzących z linii kredytowej udzielanej przez bank. Wysokość wydatków, jakich można dokonać przy pomocy karty, nie jest więc w żaden sposób ograniczona. Różny jest jednak sposób rozliczeń po otrzymaniu miesięcznego wyciągu od wystawcy karty. W przypadku karty obciążeniowej klient zobowiązany jest do spłaty całości należności, w określonym czasie. Niespłacenie należności może powodować obciążenie posiadacza karty wysokimi opłatami za zwłokę i zastrzeżenie karty. Ryzyko poniesienia strat przez bank jest tutaj niższe, niż w przypadku kart kredytowych. Jednak niższy jest także poziom potencjalnego zysku emitenta. Karty obciążeniowe najczęściej służą do regulowania kosztów podróży, delegacji służbowych itp. Stąd też pochodzi nazwa tego rodzaju kart - Travel & Entertainment. Karty tego rodzaju są ekskluzywnym produktem, przeznaczonym dla wybranej grupy klientów. Wystawca stawia wysokie wymagania finansowe wobec potencjalnych posiadaczy kart. Są one zawsze wydawane odpłatnie, zwykle należy też zapłacić "opłatę członkowską", za przystąpienie do systemu. Najpopularniejsze karty tego rodzaju to American Express oraz Diners Club.

Karty bankomatowe

Karta bankomatowa (ang. cash card, ATM card) pozwala posiadaczowi na pobieranie gotówki z bankomatu. Jest ona identyfikatorem posiadacza karty i powiązana jest z PIN-em. W warunkach systemu on-line, karta bankomatowa może być wydana każdemu klientowi, który otworzy konto, nawet jeśli jest to klient nie mający wcześniej kontaktów z bankiem, nie mający stałego źródła dochodów (np. student). Ryzyko strat banku jest ograniczone. Klient może wybrać gotówkę tylko wtedy, gdy na jego koncie znajdują się środki. Nawet jeśli karta zostanie zgubiona, to bez posiadania numeru PIN dostęp do pieniędzy zdeponowanych na koncie jest niemożliwy. Karta bankomatowa jest uważana za najlepszy środek do rozpoczęcia programów wprowadzania kart do banku. Jej wprowadzenie jest stosunkowo proste, wymaga jednak odpowiedniej infrastruktury technicznej. Bank może liczyć na szybki wzrost liczby użytkowników kart, pod warunkiem jednak, że oferuje dostęp do odpowiedniej ilości bankomatów. Z karta bankomatową nie są łączone pakiety usług dodatkowych. Karta tego typu może występować jako odrębne narzędzie, ale bardzo często powiązana jest z innym typem karty. Poprzez dodanie PEN-u do karty kredytowej staje się ona kartą bankomatową, umożliwiającą korzystanie z sieci bankomatów.

Strona 4 z 4

Karty płatnicze

---