Paratuberkuloza (Choroba Johnego, paragruźlica)

• Przewlekłe, wyniszczające, rozrostowe zapalenie jelit przeżuwaczy domowych i dzikich, sporadycznie innych

• Znaczenie niedoceniane

• Bardzo częste zakażenia subkliniczne (20x więcej niż chorych)

• A choroba raczej tylko w warunkach udomowienia (czy dzikich w niewoli)

• Zwłaszcza w stresie (poród, stłoczenie, transport, złe żywienie)

• Podlega w Polsce rejestracji (załącznik 2)

Etiologia

• Mycobacterium avium spp. paratuberculosis

• Kwasooporny prątek, bezwzględny tlenowiec, rośnie wolno

• Wyciąg z jego hodowli (jonina) wyzwala w zakażonym organizmie nadwrażliwość późną

• Chroniony przed słońcem i wysychaniem w glebie czy materiale organicznym trwa do roku

Epidemiologia

• Choroba występuje na całym świecie, z różnym nasileniem

• W USA 1.4 - 18% bydła (miejscami do 30%) w ponad 20% stad

• W Wielkiej Brytanii ponad 17% farm

• W Polsce u bydła, owiec, kóz (2% kóz hodowlanych w 16% stad)

• Rezerwuar: przeżuwacze domowe oraz dzikie (też zdrowe!)

• Wydalają z kałem (ew. też siarą, mlekiem, nasieniem)

• Chore wydalają dużo więcej zarazka niż nosiciele

• Inne zakażają się alimentarne (ew. śródmacicznie)

• Najłatwiej młode (dorosłe bardzo oporne)

Patogeneza

• Zarazek wnika przez komórki M do makrofagów błony podśluzowki jelita biodrowego i ślepego, do ich grudek chłonnych oraz węzłów

• Długa faza bezobjawowa (inkubacja 1 rok lub więcej)

• Ale makrofagi uwalniają cytokiny, potem naciek limfocytów T i ich cytokiny przyciągają kolejne makrofagi

• Niektóre makrofagi giną, bakterie się z nich wydostają, są znowu fagocytowane itp.

• W efekcie powoli rozwijają się ziarniniaki

• Niektóre makrofagi lub bakterie dostaję się do światła jelita

• U 3-5%: zaburzenia wchłaniania w jelitach, enteropatia białkogubna, okresowe biegunki

• Więcej: wyniszczenie, trudności z zacieleniem, zmniejszona mleczność, mastity

• Bakteriemia chyba jest, przynajmniej krótkotrwała, bo mogą też być zmiany w wymieniu, płodach, też w układzie rozrodczym buhajów

Znaczenie

• Obniżona mleczność

• Niskie przyrosty

• Gorsza płodność

• Gorsze wykorzystanie paszy

• Brakowania, ewentualnie upadki

• Czyli straty w produkcji

Przebieg u bydła

• Dorosłe, często po jakimś stresorze (wycielenie!)

• Okresowe biegunki, potem coraz częstsze, z pęcherzykami gazu

• Mimo apetytu postępujące wychudzenie, spadek mleczności

• Temperatura normalna, węzły chłonne powiększone

• Wybrakowanie (śmierć)

• U małych przeżuwaczy rzadko…………..

Rozpoznawanie

• Wywiad i badanie kliniczne

• Sekcja (rozrostowe zapalenie jelit, węzły chłonne)

• Potwierdzenie nie jest proste (czułość i swoistość metod słaba)

• Test śródskórny z joniną: dla 75% fałszywie (+) wyników

• Jonina i.v.: u 80% chorych (gorączka), ale nie u nosicieli

• Można diagnozować serologicznie (immunodyfuzja, ELISA - bardzo czuły, ale też fałszywie +, więc trzeba potwierdzać):

• Bakterioskopowe: zeskrobany z prostnicy (lub pośmiertnie) - mało czuła met.

• Izolacja zarazka z kału lub węzłów: bardzo dobre, ale trwa 8 tygodni

• Szybciej PCR-em zarazek w kale można wykryć (koszt!)

Uzdrawianie stada

• Choroba nieuleczalna (klarytromycyna za droga), więc

• Usuwanie zwierząt zakażonych (serologia, ew. potwierdzenie inną metodą) oraz ochrona młodzieży:

• Dezynfekcja porodówek

• Izolacja cieląt od matki i innych dorosłych

• Karmienie siarą czy mlekiem pasteryzowanym

• Gnojowica nie na pastwiska

• Młodzież nie na pastwiska, na których w ostatnim roku były przeżuwacze)

Profilaktyka

• Higiena (obrotu, wodopojów, pastwisk itp.)

• W niektórych krajach stosuje się szczepionki ( z żywym lub zabitym zarazkiem), ale skuteczność niepewna

• A zaciemniają diagnostykę tej choroby, też gruźlicy

Paratuberkuloza - Zoonozą

• Choroba Crohna: przewlekle ziarniniakowe zapalenie jelit

• Podobna do paratuberkulozy

• O nieznanej etiologii

• U niektórych pacjentów można wykazać Mycobacterium avium ssp. paratuberculosis lub przeciwciała przeciw niemu we krwi

• Ale u zdrowych równie często