CYKL KREBSA, cykl kwasu cytrynowego, cykl kwasów trikarboksylowych, kołowy, wieloetapowy ciąg reakcji enzymatycznych w mitochondriach, stanowiący u większości organizmów żywych podstawę tlenowego oddychania komórkowego. Utlenianiu w cyklu Krebsa ulega acetylokoenzym A (czynny kwas octowy), wytwarzany z kwasu pirogronowego (glikoliza), kwasów tłuszczowych (β-oksydacja Knoopa) i niektórych aminokwasów białek. Cykl Krebsa rozpoczyna się kondensacją acetylokoenzymu A z kwasem szczawiooctowym na kwas cytrynowy przekształcany kolejno w kwasy: szczawiobursztynowy, α-ketoglutarowy, bursztynowy, fumarowy, jabłkowy i (znowu) w kwas szczawiooctowy. W reakcjach katalizowanych przez dekarboksylazy i dehydrogenazy w cyklu Krebsa kwas octowy ulega przemianie, wg sumarycznego równania: CH3COOH + 2H2O → 2CO2 + 8H, do dwutlenku węgla i atomów wodoru, przenoszonych następnie na tlen w łańcuchu oddechowym, z utworzeniem 4 cząsteczek wody. W cyklu Krebsa wytwarza się (za pośrednictwem łańcucha oddechowego) energia potrzebna do procesów życiowych oraz dwutlenek węgla wydalany przez organizm; cykl Krebsa stanowi końcowy etap rozkładu sacharydów, tłuszczów i aminokwasów, a także źródło związków do ich resyntezy oraz do biosyntezy wielu innych składników komórki, np. porfiryn, pirymidyn.
AMINOKWASY NIEBIAŁKOWE, aminokwasy występujące w komórkach głównie roślin i mikroorganizmów, w postaci nie związanej z białkami. Są homologami, izomerami (izomeria) lub pochodnymi aminokwasów białkowych.
Przykładem aminokwasu niebiałkowego u roślin jest allicyna, u zwierząt nieliczne, np. beta-alanina czy tauryna. U mikroorganizmów występują jako produkty metabolizmu i są składnikami antybiotyków (np. D-seryna, D-leucyna). Niektóre z aminokwasów niebiałkowych roślin mogą wywoływać zaburzenia u zwierząt.
ODDYCHANIE KOMÓRKOWE, utlenianie biologiczne, zachodzące w żywych komórkach procesy rozkładu różnych substancji org., dostarczające niezbędnej do życia energii. Zewnętrznym przejawem oddychania komórkowego jest u większości organizmów żywych pobieranie tlenu, wydalanie dwutlenku węgla i wydzielanie ciepła. Podłożem oddychania komórkowego zwanego tlenowym, właściwego zwierzętom, roślinom, grzybom, pierwotniakom i drobnoustrojom tlenowym (aerobionty) są kataboliczne procesy biochem.: rozkład sacharydów (I i II faza glikolizy lub fermentacji alkoholowej) i kwasów tłuszczowych (β-oksydacja Knoopa), przebiegające w cytoplazmie, oraz przemiany w cyklu Krebsa (w mitochondriach) wytwarzanego w obu tych procesach acetylokoenzymu A do dwutlenku węgla, jako ubocznego produktu oddychania komórkowego. Źródłem różnych form energii (m.in. ciepła i energii magazynowanej w ATP) wyzwalanych w tych wieloetapowych przemianach, są gł. reakcje oksydo-redukcyjne, przede wszystkim zachodząca w łańcuchu oddechowym redukcja pobranego tlenu przez wodór do wody. W tym ujęciu oddychanie komórkowe są także procesy rozkładu substancji org. bez udziału tlenu, uwalniające energię w reakcjach oksydo-redukcyjnych; końcowymi akceptorami wodoru są w nich np. kwasy org. (fermentacja) lub związki nieorg.: siarczany, azotany i in., zastępujące tlen w łańcuchu oddechowym; takie utlenianie biol., właściwe anaerobiontom, zw. jest analogicznie oddychaniem komórkowym beztlenowym. Zysk energ. jest największy w oddychaniu komórkowym tlenowym, najmniejszy w fermentacji, pośredni w oddychaniu komórkowym z nieorg. akceptorami wodoru. Oddychanie komórkowe jest wtórnym procesem dostarczającym energii, w którym jest wykorzystywana energia nagromadzona uprzednio w związkach org. podczas ich chemosyntezy lub fotosyntezy.
ACETYLOKOENZYM A, czynny octan, CH3CO-S-COA, reszta kwasu octowego związana tioestrowo z koenzymem A; powstaje w toku przemian katabolicznych tłuszczów, glukozy i niektórych aminokwasów; związek wyjściowy do licznych syntez (m.in. kwasów tłuszczowych, steroidów, karotenoidów) we wszystkich organizmach żywych.
KOENZYM A, CoA, przenośnik grup acylowych (m.in. acetylu — czynny octan, acetylokoenzym A), które w połączeniu z koenzymem A są substratami enzymów wszystkich klas; koenzym A jest zbud. z reszt kwasu adenylowego, grupy pirofosforanowej, reszty kwasu pantotenowego (zaliczanego do grupy wit. B) i reszty β-merkaptoetanoloaminy; uczestniczy w przemianie tlenowej sacharydów w cyklu Krebsa, w syntezie i rozkładzie kwasów tłuszczowych i kwasów karboksylowych, w syntezie steroidów i porfiryn.
SPECYFICZNOŚĆ DZIAŁANIA ENZYMÓW AMYLOLITYCZNYCH-AMELAZY są to enzymy rozkładające wiązania chcemiczne w cukrach złożonych, tj.skrobia,glikogen.a)amelaza ślinowa i trzustkowa rozkłada wielocukry na dwucukrową maltozę,która ostatecznie w jelicie cienkim jest rozkładana do przysfajalnej glukozy za pomocą enzymu maltozy.(rys) b)glukoza jest końcowym produktem trawiennym wielocukrów i w zależności od sytuacji w organizmie może być:1jest wchłaniana do naczyń krwionośnych,przekazywana do wątroby a z tamtąd rozprowadzana po całymorganizmie do wszystkich komórek.2.niewielkie nadwyżki glukozy w wątrobiesą magazynowane w jamie substancji zapasowej zwanej glikolem.3.gdy jest duża nadwyżka glukozy,to jest przekształcana w glicelor i kwasy tłuszczowe, które są wydzielane do krwi i transportowane do komórek tkanki tłuszczowej,gdzie ulegają zamianie na tłuszcze obojętne. GLICEROL+KW.TŁUSZCZOWE->TŁUSZCZ OBOJĘTNY.
KINETYKA REAKCJI CHEMICZNYCH określa zachowanie się reakcji w czasie ich trwania. Szybkość reakcji mierzy się w jednostkach substratu, który przereagował lub produktu, który powstał w jednostce czasu w reakcji.
Zadaniem kinetyki jest ustalenie charakteru reakcji i matematyczne ujęcie zależności pommiędzy szybkością reakcji a czasem jej trwania. Na szybkość reakcji mają wpływ: budowa i charakter chemiczny związku, pH środowiska, temperatura oraz stęzenie reagujących substancji (enzymu wobec substratu).
Reakcje enzymatyczne w odróżnienieniu od reakcji nieenzymatycznych mogą w określonych warunkach przebiegać ze stałą prędkością niezależnie od stężenia substratu. Szybkość ta mierzona w danym czasie jest równa szybkości początkowej. W ujęciu kinetycznym są to reakcje rzędu zerowego. Zjawisko to wyjaśnił Michaelis zakładając że enzym E łączy się z substratem S i powstały kompleks ES jest w ścisłym znaczeniu tego słowa substratem reakcji. v= k*ES