Stres maturalny
Przyspieszony oddech, gwałtowne bicie serca, skurcz żołądka, mdłości, chichot, potok słów, płacz, spocone dłonie, zaciśnięte pięści, trzęsące się ręce. To typowe objawy stresu, którego sprawcą może być egzamin maturalny. Matura jest jedną z najbardziej stresujących sytuacji w życiu młodego człowieka, ponieważ nadajemy jej niezwykle wysoką rangę. Znaczenie egzaminu maturalnego wynika m.in. z następujących faktów:
- otwiera on szansę na dostanie się na studia;
- umożliwia realizację planów życiowych;
- daje wymarzone świadectwo maturalne;
- jest podsumowaniem, sprawdzianem i oceną wiedzy oraz umiejętności nabytych w ciągu
12 lat nauki;
- podnosi poczucie własnej wartości i naszą wartość w oczach innych;
- jest sprawą honoru;
- jest płaszczyzną porównywania się z innymi.
A im wyższa stawka - tym wyższy poziom stresu. Jednocześnie, im trudniejsze i bardziej złożone zadanie, tym niższy poziom pobudzenia jest optymalny. Jak pogodzić te dwie prawidłowości?
Egzamin maturalny nie jest nagłym, niespodziewanym wydarzeniem. Można się do niego stopniowo przygotowywać. Robi to sam uczeń, a pomaga mu w tym szkoła. W jaki sposób pomaga nasza szkoła?
- Uczymy, jak planować własną pracę. Jest to jedna z kluczowych umiejętności zawartych
w programie wychowawczym szkoły. Ma ona znaczenie np. podczas opracowywania
własnego harmonogramu przygotowań do matury. Zapobiega zostawianiu wszystkiego
na ostatnią chwilę, chaotycznemu i wyrywkowemu powtarzaniu materiału.
- W realizowanym programie wychowawczym ważne miejsce zajmują też umiejętności
dokonywania samooceny oraz autoprezentacji. Adekwatna samoocena daje poczucie
własnej wartości, świadomość mocnych i słabych stron, ale także pozwala zrozumieć, że
nie możemy stawiać sobie zbyt wygórowanych celów. Dla jednych zdanie matury z
minimalną wymaganą liczbą punktów będzie sukcesem, a dla innych to porażka.
Autoprezentacja to sztuka wydobywania z siebie tego, co najlepsze, i umiejętność
"sprzedania" tego innym. To niezwykle cenne podczas zdawania egzaminów ustnych.
- Organizujemy dodatkowe zajęcia - powtórki do matury z każdego przedmiotu. Uczeń
przez udział w tych zajęciach przypomina sobie zakres wymagań egzaminacyjnych,
oswaja się z zadaniami egzaminacyjnymi, poznaje zasady oceniania prac, uczy się, jak
ważne jest dokładne czytanie poleceń do zadań. Poza tym zdobyta wiedza i nabyte
umiejętności rozwiązywania zadań maturalnych dają uczniom poczucie swojej
kompetencji, co bardzo ułatwia radzenie sobie ze stresem.
- Wiemy, że nowe budzi lęk. Przeprowadzamy więc próbny egzamin maturalny, po którym
właściwa matura nie jest już zupełnie nową sytuacją. Uczeń zna układ arkusza
egzaminacyjnego, wie, jak kodować pracę, umie rozplanować czas udzielania
odpowiedzi.
- Realizujemy w klasach maturalnych program edukacyjny "Stres pod kontrolą", którego
celem jest zwiększenie umiejętności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami,
- Umożliwiamy klasom uczestniczenie w zajęciach na temat stresu, prowadzonych przez
specjalistów, gdzie uczniowie ćwiczą umiejętność redukowania stresu.
Ważny jest też udział młodzieży w zajęciach wychowania fizycznego. Ruch pomaga zużyć nagromadzoną energię, rozładować napięcie, obniżyć podatność na stres.
Kiedy uczniowie są już przygotowani na przyjęcie egzaminacyjnego stresu,... on i tak ich dopada. Jak sobie poradzić ze stresem dzień przed maturą i w samym dniu tego egzaminu? Pozostają doraźne metody.
- Oddajemy się rozrywce: oglądamy "lekki" film, słuchamy muzyki, czytamy książkę,
rysujemy.
- Spacerujemy, wykonujemy ćwiczenia fizyczne.
- Bierzemy kilka głębokich oddechów.
- Przypominamy sobie zabawne sytuacje, śmiejemy się, uśmiechamy do innych.
- Wypijamy szklankę wody mineralnej, jemy lekkie śniadanie (pod warunkiem, że nasz
żołądek nie jest całkiem ściśnięty), jemy coś słodkiego.
- Rozmawiamy z kimś bliskim.
- Rozmawiamy i myślimy o czymś innym niż czekający nas egzamin.
- Wykonujemy proste czynności, które odwracają naszą uwagę od przyczyny niepokoju.
- Rozluźniamy zbyt naprężone mięśnie (przejawem tego jest np. szczękościsk, bolący
kark).
- Otaczamy się miłymi zapachami i uspokajającymi kolorami, np. niebieskim czy
zielonym.
- Liczymy do 10 lub od 100 do 1.
- Modlimy się (świetnie działa modlitwa różańcowa, bo oprócz myśli, angażujemy też
dłonie, z którymi w sytuacji stresowej często nie wiadomo co zrobić).
- Stosujemy afirmację - powtarzamy pozytywne myśli o sobie.
- Wizualizujemy, np. wyobrażamy sobie swoje ulubione miejsce.
- Głaskamy kota, przytulamy psa
- Myślimy pozytywnie - "przecież przygotowywałem się, na pewno poradzę sobie".
- Unikamy panikujących osób i pesymistów.
Niektórzy potrzebują bardziej ekspresyjnych metod, aby zredukować nadmierne napięcie: krzyku, "energetycznych" kolorów, worka treningowego. Muszą jednak pamiętać, że ich stres nie może krzywdzić innych. Uczeń przygotowany intelektualnie, fizycznie i duchowo na odparcie stresu egzaminacyjnego może przystąpić do matury z większą wiarą w swój sukces.
Beata Pusz
|