STRUKTURA MOTORYCZNOŚCI WG SZOPY

Strukturę motoryczną stanowią: predyspozycje, zdolności motoryczne, efekty motoryczne.

Strona potencjalna - stanowią ją możliwości organizmu, budowana jest przez predyspozycje, zdolności motoryczne i umiejętności ruchowe.

Predyspozycje - stanowią niższe piętro modelu motoryczności po stronie potencjalnej, są to względnie elementarne cechy strukturalne i funkcjonalne organizmu w znacznym stopniu uwarunkowane genetycznie i możliwe do pomiaru za pomocą metod specyficznych dla nauk podstawowych. Dzielą się na 4 grupy:

1. morfologiczno - strukturalne:

• wysokość ciała,

• LBM - masa ciała szczupłego (gł. masa mięśni),

• masa tłuszczu (BF),

• gibkość - zależy od elastyczności więzadeł,

• struktura mięśni - rodzaje włókien:

• szybkokurczliwe FT - wł. białe - wysiłek szybkościowy, krótkotrwała, intensywna praca, mało mioglobiny,

• wolnokurczliwe ST - wł. czerwone - wysiłek wytrzymałościowy, długa praca w czasie, dużo mioglobiny, mitochondriów, dobre unaczynienie mięśnia,

• proporcje ciała;

2. energetyczne:

• MMA - maksymalna moc aerobowa,

• VO₂max - maksymalna pojemność tlenowa,

• AT;

3. koordynacyjne:

• koordynacja nerwowo - mięśniowa,

• orientacja przestrzenna,

• częstotliwość ruchów,

• czas reakcji,

• czucie kinestetyczne,

• równowaga,

• uzdolnienia ruchowe;

4. psychiczne:

• motywacja,

• siła woli,

• temperament.

Zdolności motoryczne wraz z umiejętnościami ruchowymi stanowią wyższe piętro modelu motoryczności wg Szopy po stronie potencjalnej, są to kompleksy predyspozycji zintegrowanych wspólnym, dominującym podłożem biologicznym i ruchowym, ukształtowane przez czynniki genetyczne i środowiskowe oraz pozostających we wzajemnych interakcjach. Szopa wyróżnił 4 typy zdolności:

1. szybkościowe:

• koordynacja nerwowo - mięśniowa,

• MMA,

• struktura mięśni;

2. siłowe:

• LBM,

• struktura mięśni,

• proporcje ciała;

3. wytrzymałościowe:

• VO₂max,

• struktura mięśni;

4. koordynacyjne:

• koordynacja nerwowo - mięśniowa,

• orientacja przestrzenna,

• częstotliwość ruchów,

• czas reakcji,

• czucie kinestetyczne,

• równowaga,

• uzdolnienia ruchowe.

Umiejętności ruchowe (wg Raczek) - stanowią potencjalne uwarunkowanie, gotowość lub dyspozycje do efektywnego wykonywania określonego typu zadania ruchowego.

Strona efektywna - uzewnętrznienie strony potencjalnej., złożona z:

1. typowych efektów motorycznych

I - bieg krótki, skoki, rzuty

II - podciągania, podnoszenia

III - wysiłki długotrwałe (biegi, pływanie, kolarstwo)

IV - ruchy szybkie połączone ze zmianą płaszczyzn i osi ruchu

2. zalecanych testów:

I → skok w dal z miejsca

→ szybkość ruchów (plate tapping)

II → dynamometria w jedn. Wzgl., zwis lub podciąganie

III → bieg wahadłowy Eurofit, test Coopera

IV → testy analityczne poszczególnych predyspozycji

Sprawność fizyczna (wg Przewęda) - jest pojęciem szerszym, wiąże się bowiem ze stanem całego organizmu człowieka, a nie tylko z jego aparatem ruchu. Można ją okreslić jako aktualną możliwość wykonywania wszelkich działań motorycznych, decydujących o zaradności człowieka w życiu.

Sprawność motoryczna (wg Szopa) - to stopień uzewnętrznienia poziomu zdolności motorycznych i umiejętnosci ruchowych osobnika w konkretnych aktach ruchowych.

Spr. mot. zawiera się w spr. fiz.

2

---