Przez pojęcie mózgowe porażenie dziecięce rozumie się niepostępujące zaburzenia czynności będącego w rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, zwłaszcza ośrodkowego neuronu ruchowego, powstałe w czasie ciąży, porodu lub w okresie okołoporodowym. Mózgowe porażenie dziecięce nie stanowi określonej, odrębnej jednostki chorobowej, lecz jest różnorodnym etiologicznie i klinicznie zespołem objawów chorobowych, a co się z tym łączy, także z różnym obrazem anatomopatologicznym.
Synonimy: zespół Little'a, paraliż dziecięcy; cerebral palsy, diplegia spastica infantilis
Czynniki etiologiczne:
niedotlenienie ośrodkowego układu nerwowego, procesy zapalne, wylewy śródczaszkowe, wcześniactwo, hiperbilirubinemia
KLINICZNE POSTACIE PORAŻENIA MÓZGOWEGO
Podział Ingrama zawiera następujące postaci kliniczne mózgowego porażenia dziecięcego:
TETRAPLEGIA SPASTYCZNA
- uogólniona spastyczność
PORAŻENIE KURCZOWE POŁOWICZE- HEMIPLEGIA SPASTICA
stały wzrost napięcia mięśniowego, skurcze zamierzone, spastyczne zaburzenia chodu
OBUSTRONNE PORAŻENIE KURCZOWE-DIPLEGIA SPASTICA
OBUSTRONNE PORAŻENIE POŁOWICZE- HEMIPLEGIA BILATERALIS
POSTAĆ MÓŻDŻKOWA (ATAKTYCZNA)
POSTAĆ MONO- lub TRIPARETYCZNA
typ dyskinetyczno-hiperkinetyczny z atetozą
typ dyskinetyczno-hiperkinetyczny z choreoatetozą
typ dyskinetyczno-hipokinetyczny- dyskinezje i stały, mimowolny niepokój ruchowy
dystonia torsyjna-powolne, skręcające ruchy przede wszystkim w obrębie tułowia i barku
POSTAĆ HIPOTONICZNO ASTATYCZNA
typ hipotoniczny-drżenia zamiarowe, ciężka niezborność chodu
balizm- gwałtowne, wyrzucające ruchy
drżenie- mimowolne, rytmicznie naprzemienne występujące inerwacje agonistów i antagonistów
PORAŻENIE KURCZOWE POŁOWICZE-HEMIPLEGIA SPASTICA
-porażenie jednostronne z przewagą najczęściej kończyny górnej, w 60% z towarzyszącymi objawami atetozy
Rozwój umysłowy jest prawidłowy lub nieznacznie obniżony, zaburzenia sferyemocjonalnej zwraca uwagę wyraźnie mniejsza aktywność i ograniczenie ruchów kończyn niedowładnych w porównaniu z kończynami po stronie przeciwnej ( nie objętej niedowładem)
OBUSTRONNE PORAŻENIE KURCZOWE-DIPLEGIA SPASTICA
niedowład w kończynach dolnych przeważa nad niedowładem w kończynach górnych. Szczególnie często występuje u wcześniaków. Cechuje ją duża różnorodność obrazu klinicznego zależna od lokalizacji zmian i nasilenia, jak również innych towarzyszących zaburzeń ( zaburzenia słuchu, wzroku, mowy) Rozwój umysłowy jest w dużym odsetku przypadków w granicach normy, rzadziej występuje padaczka i zaburzenia sfery emocjonalnej
PARAPLEGIA;DIPLEGIA:
występuje niedowład tylko w kończynach dolnych
OBUSTRONNE PORAŻENIE POŁOWICZE- HEMILEGIA BILATERALIS
- kończyny górne sa w większym stopniu niedowładne niż dolne. Jedna z najcięższych postaci. Chore dzieci wykazują często objawy znacznego upośledzenia umysłowego, często występuje padaczka
POSTAĆ MÓŻDŻKOWA (ATAKTYCZNA)
napięcie mięśniowe obniżone
Postaci mieszane, np. ataksja poziom umysłowy najczęściej jest prawidłowy, ale zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, a także zaburzenia mowy (dysartia) utrudniają im znacznie naukę w szkole
POSTAĆ POZAPIRAMIDOWA
dystoniczna, atetotyczna, pląsawicza, lub objawiająca się częstymi zmianami w napięciu mięśniowym Nierzadko występują ruchy mimowolne oraz leworęczność Na ogól dzieci są dobrze rozwinięte umysłowo, ale często występuje i nich niedosłuch typu odbiorczego lub głuchota, porażenie spojrzenia ku górze, zez., zaburzenia mowy o charakterze dyskinetycznym, a u niemowląt trudności w połykaniu i ssaniu
POSTAĆ MONO - dotyczy jednej kończyny górnej lub dolnej
lub
POSTAĆ TRIPARETYCZNA z zajęciem oby kończyn dolnych oraz jednej kończyny górnej, przebiega z reguły z padaczką oraz zmianami psychicznymi
POSTAĆ TETRAPLEGICZNA- z zajęciem symetrycznym czterech kończyn i dobrym stanem psychicznym- uogólniona spastyczność
NAPADY PADACZKOWE ( ok. 35%)
ZABURZENIA SŁUCHOWE (ok 25%)
ZABURZENIA MOWY (ponad 50%)
ZABURZENIA WIDZENIA( ok. 50%). pierwotne, wtórne
NIEDOROZWÓJ UMYSŁOWY (ok.75%) przede wszystkim w postaciach spastycznych i hipotonicznych, najmniej w postaci dyskinetycznej
PSEUDODEBILIZM- rzekomy niedorozwój umysłowy : w postaciach dyskinetycznych z powodu trudności w ocenie
ZABURZENIA ZACHOWANIA (ponad 50%) na podłożu uszkodzeń motorycznych i psychicznych
OBJAWY WSPÓŁISTNIEJĄCE (PSYCHICZNE)
Objawy psychiczne w mózgowym porażeniu dziecięcym można podzielić na :
Pierwotne- jako bezpośredni wynik wczesnodziecięcego uszkodzenia mózgu.
Zespół psychoorganiczny:
Zaburzenia w sferze emocjonalno popędowej, chwiejność afektywna, drażliwość, wybuchowość ( u dzieci z obniżoną sprawnością umysłową)
Brak cierpliwości i wytrwałości, zachowania często agresywne i niewspółmierne do siły bodźca, mała wrażliwość na nagany i pochwały, upór, obniżony krytycyzm w stosunku do swojego postępowania i wzmożona agresywność.
Wtórne objawy psychiczne w mózgowym porażeniu dziecięcym są wywołane uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego i sytuacją psychospołeczną dziecka niepełnosprawnego( kalekiego.)
Zaburzenia adaptacyjne, przejściowe zaburzenia zachowania powstałe na skutek sytuacji traumatyzujacej (hospitalizacja, rozpoczęcie nauki szkolnej, rozwód rodziców, utrata osoby bliskiej)
Specyficzne odchylenia rozwojowe, zespoły objawów o wieloczynnikowej etiologii( opóźnione dojrzewanie ośrodkowego układu nerwowego na skutek jego wcześniejszego , uszkodzenia, czynniki emocjonalne...) takie jak moczenie mimowolne, tiki
Zaburzenie zachowania i nieprawidłowy rozwój osobowości
Zespoły nerwicowe, do występowania których szczególnie usposabia okres dojrzewania, a dodatkowym czynnikiem jest świadomość mniejszej atrakcyjności fizycznej, mniejszej wartości (nerwica lękowa, natręctw, histeryczna, neurastenia patrz nerwice).
Zespoły psychotyczne, takie jak:
Zespoły psychotyczne reaktywne
Zaburzenia w sferze emocjonalno popędowej u dzieci bez istotnego obniżenia sprawności umysłowej:
W około połowie przypadków mózgowego porażenia dziecięcego proces rozwój intelektualny dzieci nie odbiega istotnie od normy, a niekiedy bywa wyższy od przeciętnej. Zachowanie w większości wypadków odbiega wyraźnie od zachowania dzieci nie wykazujących zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego
|