ZAGADNIENIA (CHEMIA)

1. Budowa atomu, pierwiastki (Z, A), konfiguracja elektronowa, orbitale, związki

- opisz budowę atomu

- opisz pojęcie liczby atomowej i liczby masowej

- opisz pojęcie konfiguracji elektronowej

- scharakteryzuj pojęcie elektronów walencyjnych, podaj przykład

- co oznacza zapis: 3d³, opisz i przedstaw schemat klatkowy

- opisz pojęcie orbitalu

- opisz regułę Hunda, podaj przykład

- opisz zakaz Pauliego, podaj przykład

- opisz pojęcie orbitalu zdegenerowanego, podaj przykład

- scharakteryzuj orbital typu „p”

- przedstaw konfigurację elektronową pierwiastka: ₁₂Mg (plus wzór klatkowy).

- przeanalizuj konfigurację elektronową atomu: 1s²2s²2p⁶3s¹

- opisz pojęcie: elektrony walencyjne, podaj przykład

1.1. W centralnej części atomu znajduje się dodatnio naładowane jądro w którym znajdują się protony i neutrony. Za zwartą strukturę jądra atomowego odpowiadają siły jądrowe. Wokół jądra znajduje się elektronów. Elektrony krążące w tej samej odległości od jądra tworzą powłokę elektronową. Powłok tych może być maksymalnie 7

1.2. Liczbę atomową (Z) liczba protonów. w dolnym lewym rogu.

Liczba masowa (A)- liczba neuklonów (protony+neutrony), w górnym lewym

1.3. Konfiguracja elektronowa- Sposób rozmieszczenia elektronów na powłokach

1.4. elektrony walencyjne- Elektrony krążące po ostatniej powłoce (przyklad!), biorące udział w tworzeniu wiązań chemicznych

1.5. 3d^3- trzecia powłoka, orbital typu d, 3 elekrony

1.6. orbital- Podpowłoki dzielą się na orbitale schematycznie przedstawione w postaci klatek. Podpowłokowa s- 1 orbital, p- 3 orbitale, d- piec orbitali, f- siedem orbitali

1.7. Reguła Hunda- liczba niesparowanych elektronów w danej podpowłoce powinna być możliwie jak największa, np. w orbilau p, na którym może się zmieścić 6 elektronów, pierwsze 3 elektrony będą zajmowały kolejno wolne orbitale pozostając niesparowanymi

1.8. Zakaz Pauliego- - na jednym orbitalu dwa elektrony muszą mieć przeciwną orientację spinu
1.9. Orbital zdegenerowany-

1.10. orbital typu p- Orbital p jest trójkrotnie zdegenerowany, ze względu na równocenność energetyczną orbitali p_x, p_y i p_z

2. Układ okresowy, struktura, grupy pierwiastków, izotopy, mieszaniny

- opisz pojęcie: układ okresowy pierwiastków

- czym charakteryzuje się podział układu okresowego pierwiastków na grupy i okresy?

- scharakteryzuj pojęcie izotopów pierwiastka

- co to jest i jak jest obliczana masa atomowa pierwiastka?

- opisz izotopy wodoru

- scharakteryzuj pojęcie: izotopy promieniotwórcze.

- co to jest czas połowicznego rozpadu? Jakiej grupy związków dotyczy?

- co to są radionuklidy, dokonaj podziału i opisz zastosowanie.

- omów pojęcia: mieszanina i związek chemiczny, dokonaj porównania

2.1. Układ okresowy- jest to zestawienie wszystkich pierwiastków chemicznych w postaci rozbudowanej tabeli, uporządkowane według ich rosnącej liczby atomowej, grupujące pierwiastki według ich cyklicznie powtarzających się podobieństw właściwości. Jest to zbiór sztucznie i naturalnie stworzonych pierwiastków.

2.2. Pierwiastki danego okresu mają tę samą liczbę powłok elektronowych.

Pierwiastki należące do tej samej grupy charakteryzują się tą samą liczbą elektronów walencyjnych, a w konsekwencji podobnymi właściwościami chemicznymi.

2.3. Izotop- odmiana tego samego pierwiastka, których jądra zawierają różne ilości neutronów

2.4. Masa atomowa- jest średnią ważoną mas atomowych obu odmian izotopowych z uwzględnieniem ich rozpowszechnienia w przyrodzie.

2.5. izotopy wodoru: I Prot: 1H (ma jeden proton i nie ma neutronów) - trwały, Deuter: 2H (D) (ma jeden proton i jeden neutron) - trwały, Tryt: 3H (T) (ma jeden proton i dwa neutrony) - nietrwały.

2.6. Izotopy promieniotwórcze -atomy, których jądra są niestabilne i samorzutnie ulegają przemianie promieniotwórczej, dając w wyniku tego inne atomy (cząstki elementarne) oraz wydzielając energię w postaci promieniowania gamma i energii kinetycznej produktów przemiany.

2.7. czas połowicznego rozpadu- czas w którym zanika połowa jąder danego pierwiastka. Dot izotopow promieniotwórczych

2.8. radionuklid- pierwiastek promieniotwórczy, podział: naturalne (syntezowane w gwiazdach), sztuczne (powstają w akceleratorach). Zastosowanie: badanie przepływu, zużycia materiałów, modyfikacji cech przedmiotów) naświetlanych

2.9. mieszanina- powstaje przez zmieszanie dwóch lub więcej substancji, które po zmieszaniu nadal wykazują swoje właściwości. Mieszaninę można zazwyczaj stosunkowo łatwo rozdzielić różnymi metodami mechanicznymi lub fizycznymi, takimi jak filtracja, ekstrakcja, sedymentacja, destylacja, krystalizacja

Związek chemiczny- jednorodne połączenia co najmniej dwóch pierwiastków chemicznych za pomocą dowolnego wiązania chemicznego. Ma inne właściwości niż związki z których powstał

3. Wiązania (oddziaływania) chemiczne, hybrydyzacja

- co to jest reguła oktetu, podaj przykłady

- scharakteryzuj wiązanie jonowe, podaj przykład

- scharakteryzuj wiązanie kowalencyjne, podaj przykład

- scharakteryzuj wiązanie metaliczne, podaj przykłady

- opisz wiązanie wodorowe i van der Waalsa, podaj przykłady

- scharakteryzuj wiązanie sigma (δ)

- scharakteryzuj wiązanie pi (π)

- opisz pojęcie hybrydyzacji, podaj przykład

- opisz pojęcie: orbital zhybrydyzowany, podaj przykład

- przedstaw graficznie i opisz konfigurację atomu węgla w stanie wzbudzonym

- opisz hybrydyzację typu sp³

- opisz hybrydyzację typu sp²

- opisz hybrydyzację typu sp

3.1. Cząsteczki dążą do wypełnienia powłoki walencyjnej, czyli obsadzenia jej 8 elektronami (przy

3.2. wiązania jonowe- gdy różnica elektroujemności pomiędzy łączącymi się pierwiastkami wynosi więcej niż 1,7. Nastpeuje przesunięcie elektronów w stronę atomu bardziej elektroujemnego, który staje się anionem, natomiast atom oddający elektrony staje się kationem.

3.3. wiązania kowalencyjne- Jest wynikiem uwspólniena pary elektronowej, przy czym każdy atom dostarcza jeden elektron.

3.4. wiązania metaliczne- W sieci metalicznej każdy elektron z zewnętrznych powłok znajduje się pod wpływem kilku jąder sąsiednich atomów, co powoduje rozmycie się ściśle określonych poziomów energetycznych w jedno ciągłe pasmo przewodnictwa.

3.5. wiązanie wodorowe- dwie cząsteczki/jony połączone są jonem wodorowym

Wiązanie van der Waalsa- występuje między wszystkimi cząsteczkami, związane z przyciąganiem się dipoli ,odpowiedzialne za właściwości fizyczne substancji (np. stan skupienia, temperatury przejść fazowych)

3.6. wiązanie sigma- Wszystkie wiązania powstające w wyniku czołowego nakładania się orbitali np. H₂

3.7. wiązanie PI- boczne nakładanie się orbital występujące w przypadku wiązań podwójnych lub potrójnych

3.8. Hybrydyzacja- Proces tworzenia się nowych, jednakowych i odpowiednio ukierunkowanych orbitali atomowych z kombinacji orbitali s,p czy d

3.9. orbital zhybrydyzowany- powstały w wyniku hybrydyzacji, skoncentrowany jest głównie po jednej stronie jądra atomowego i dzięki temu ma on silniejsze własności kierunkowe.

3.10. stan wzbudzony: ₆C*: 1s² 2s¹2p³

3.11.sp3- wymieszanie się orbitalu s z trzema orbitalami p (struktura tatradryczna)

Sp2- wymieszanie się orbitalu s z dwoma orbitalami p (struktura płaska- trygonalna)

Sp- wymieszanie się orbitalu s z orbitalem p (struktura liniowa)

4. Krystalografia, alotropia

- opisz pojęcie anizotropii i izotropii

- opisz pojęcie komórki elementarnej i sieci przestrzennej

- opisz jeden z układów krystalograficznych, podaj parametry sieciowe komórki

- opisz rodzaje centrowania komórek elementarnych

- zilustruj i opisz na przykładzie pięciokrotną oś symetrii

- zilustruj i opisz na przykładzie płaszczyznę symetrii

- zilustruj i opisz na przykładzie elementy symetrii

- opisz kryształy o budowie cząsteczkowej

- zilustruj i opisz defekty punktowe w sieci krystalicznej

- scharakteryzuj pojęcie polimorfizmu

- opisz pojęcie alotropii

- opisz odmiany alotropowe węgla

4.1. anizotropia- polegającą na uzależnieniu właściwości fizycznych od kierunku, w którym się je bada. W pewnych kierunkach elementy strukturalne mogą być z sobą związane słabiej niż w innych i wykazywać inne właściwości

Izotropia-ciała bezpostaciowe we wszystkich kierunkach mają identyczne właściwości mechaniczne, optyczne i elektryczne, podobnie jak w gazach i w cieczach.

4.2. komórka elementarna- Jest to najmniejsza jednostka, z której można zbudować kryształ, poprzez dodawanie jej

(powielanie) w trzech prostopadłych kierunkach

Sieć przestrzenna- Komórka elementarna powtarza się we wszystkich trzech kierunkach, tworząc zamkniętą sieć przestrzenną, której główną cechą jest symetria. Komórka elementarna ma zawsze kształt równoległościanu.

4.3.

4.4.

5. Chemia organiczna, węglowodory, paliwa, izomeria, polimery

- dokonaj podziału i opisz grupę węglowodorów

- opisz pojęcie: węglowodory nienasycone

- opisz źródła naturalnych węglowodorów występujące w przyrodzie

- opisz etapy przerobu ropy naftowej

- opisz pojęcie izomerii, podaj przykłady

- scharakteryzuj pojęcie i właściwości cząsteczki chiralnej, podaj przykład

- scharakteryzuj pojęcie: polimer

- dokonaj podziału i opisz reakcje otrzymywania polimerów

5.1. węglowodory- Najprostsze związki organiczne, zawierające tylko atomy węgla i wodoru.

Podział:

- Węglowodory alifatyczne (łańcuchowe) - nie zawierają pierścieni benzenowych

- Węglowodory aromatyczne - zawierają pierścień benzenowy

- Nasycone - węglowodory alifatyczne bez wiązań wielokrotnych

- Nienasycone - zawiera jedno lub więcej wiązań podwójnych lub potrójnych

5.3. źródła naturalnych węglowodorów: gaz ziemny, ropa naftowa, węgiel

5.4.

5.5. izometria-

5.6. cząstka chiralna- Są to cząsteczki nieidentyczne ze swoim zwierciadlanym odbiciem.

---