PEDAGOGIKA KRYTYCZNA
POJĘCIA:
Tradycja liberalna - najważniejsza jest wolność indywidualna
Tradycja lewicowa - najważniejsza jest wolność społeczna
Reprodukcja kulturowa - tworzenie przez edukacje społecznego przeświadczenia o legalności i nielegalności określonych praktyk kulturowych
Kultura wysoka - kultura społecznych elit, która jest narzucona przez tradycyjne programy nauczania w szkole
Ukrytymi program szkolny - to wszystko, czego uczniowie uczą się, co poznają i czego doświadczają w szkole, a co jest poza oficjalnym programem nauczania, poza oficjalnymi celami nauczania.
PEDAGOGIKA A MYŚLENIE KRYTYCZNE
jest znana jest pod nazwą teorii krytycznej
ma swoje źródło w marksistowskiej krytyce ideologii
aby dotrzeć do poznawczo ważnych sądów musimy przebić się przez ideologię (fałszywą świadomość odzwierciedlającą określone punkty widzenia)
jej krytyczność ma kilka poziomów:
wyrasta z niezgody na niesprawiedliwość istniejącego świata - świat jest nie taki, jaki być powinien
ma poznać uwarunkowania rozmaitych procesów społecznych, posługuje się interpretacją uwzględniającą kontekst badanych zjawisk
interpretuje zjawiska kulturowe w kontekście polityki i politykę w kontekście potrzeb człowieka
w swych interpretacjach zmierza do przekroczenia myślenia uprawianego tylko z jednej pozycji - myślenia ideologicznego
dąży do konstruowania wyjaśnień, które mogą być uznane za bardziej adekwatne od myślenia potocznego czy programów politycznych
pedagogika jako teoria edukacji często odwołuje się do krytyki społecznej, wiąże się to z uwikłaniem procesów edukacyjnych w problem społecznych nierówności - ich rozumienie i projektowanie działań przeciwdziałających nierówności wymaga wypracowania szczególnej teorii i praktyki edukacji.
PEDAGOGIKA KRYTYCZNA - PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA
Może być ona rozumiana jako wykorzystanie filozoficznej teorii krytycznej w analizach i projektowaniu działań edukacyjnych.
Stawia ona sobie następujące zadania:
określenie wizji człowieka i społeczeństwa - realnej i idealnej
określenie, jaki świat jest, a jaki być powinien
poddanie obserwacji i analizie procesów edukacyjnych i społecznych
określenie kierunku, w którym powinny podążać zmiany
określenie działań pozwalających na zbliżenie do tego jak być powinno
zaprojektowanie określonych działań pedagogicznych
Zakłada, że społeczeństwo powinno być otwarte na dialog, a jednostka przygotowana do życia tak, by w dialogu odpowiedzialnie uczestniczyć, konkretny kształt społeczeństwa jest natomiast kwestią przebiegu owego dialogu, powstaje w wyniku społecznego dyskursu
Pedagogika krytyczna ujmuje edukację jako element systemu społecznego ściśle związany z jego funkcjami politycznymi. Inspiracją powstania pedagogiki krytycznej oprócz Marksowskiej krytyki ideologii była frankfurcka teoria krytyczna, która przyczyniła się do rozpowszechnienia w naukach społecznych ujęć traktujących formy kultury jako przejawy politycznej dominacji, która blokuje możliwości zmiany społeczeństwa w kierunku umożliwiającym poszerzenie zakresu wolności.
Tak pojmowana edukacja ukazuje swoje dwuznaczne oblicza:
Edukacja jako elementu społecznego systemu, który musi służyć jego konserwacji, zapobiegać radykalnej krytyce i blokować oczekiwanie zmian. Szkoła wychowuje jednostki tak, by akceptowały one zastany porządek społeczny i traktowały go jako coś oczywistego i nienaruszalnego.
To edukacji tradycja oświeceniowa przypisuje role czynnika społecznej zmiany i emancypacji. Zatem edukacja zniewala, ale wyzwolenie wymaga edukacji.
Normalizujące oddziaływanie szkoły opiera się na dwóch strategiach:
ignorowanie różnic - w klasach mogą być dzieci wywodzące się z różnych grup etnicznych czy religijnych
trening milczenia - dzieci nienależące do zdefiniowanej przez szkołę grupy normalnych uczniów wycofują się z aktywnego udziału w szkolnej edukacji
Zmiana społeczeństwa wymaga zmiany edukacji. Edukacja uwzględniająca tego rodzaju krytykę powinna przede wszystkim:
dostrzegać i akceptować różnice społeczne
dopuszczać różnorodne wypowiedzi i uczyć młodych ludzi aktywnego zabierania głosu we własnych sprawach
uczyć aktywnego działania na rzecz zmiany nieakceptowanych cech życia społecznego
działania nauczyciela powinny przypominać działania tłumacza, którego zadaniem jest przekład kultury nieznanej (np. dominującej) na język zgodnyz doświadczeniem kulturowym dziecka.
W czym upatruje się praktyczny sens pedagogiki krytycznej?
w działaniu kolektywnym
w lokalnym działaniu na rzecz wyrwania określonych grup społecznych czy jednostek z logiki społecznej determinacji
w myśleniu pedagogicznym powinien dominować język nadziei a nie retoryka teorii reprodukcji
PRZEDSTAWICIELE PEDAGOGIKI KRYTYCZNEJ:
|
|