Wykłady

Podmiot - funkcjonująca osoba

Podmiotowość - zbiór atrybutów które sprawiają że osoba wpływa na sposób własnego funkcjonowania. Kształtuje się ona za pomocą uniwersalnych i intelektualnych procesów rozwojowych oraz specyficznych własnych, celowych aktywności podmiotu wymagających zaangażowania woli i wysiłku. Podstawą jest doświadczanie świata i siebie.

Poziomy regulacji psychicznej:

• popędowo - hedonistyczny - reakcje bólu i przyjemności na bodźce zmysłowe

• Emocje zwierzęce - zachowanie sterowane emocjami strachu lub gniewu ukierunkowane na ucieczkę lub walkę

• Myślenie emocjonalne - działanie z udziałem myślenia podporządkowane emocjom

• Poziom emocjonalny - działania podporządkowane racjom niezależnego od afektu intelektu który umożliwia uznawanie wartości i formowanie celów które nie są związane oczekiwaniami nagród dla siebie

Refleksyjność - to atrybut dojrzałej podmiotowości. Posługiwanie się intelektem i myśleniem podporządkowanym regułom logiki w odbiorze siebie i świata

Efekty autorefleksji:

• rozwój wiedzy o sobie

• formowanie pożądanej wizji własnej osoby świata i własnych relacji ze światem

• Kształtowanie się wyartykułowanych samodzielnie dookreślonych i uznanych za własne kryteria rozumienia dobra i zła, służących do identyfikacji ich przejawów w życiu codziennym

Ograniczenie podmiotowości:

• zewnętrzne - bezkrytyczne przyjmowanie przekonań, wzorców a w efekcie zależność psychiczna.

• wewnętrzne - zniekształcenia w postrzeganiu siebie i świata (egocentryzm, egoizm). Nieświadomość tego co się dzieje w psychice i reguł rządzących zachowaniem, konieczność obrony siebie przed zagrożeniami, podstawowe obronno - adaptacyjne potrzeby człowieka wymuszają koncentrację na ich likwidacji co ogranicza skupienie uwagi na potrzebach wyższych.

Nie uczyć się tego

Ogólna charakterystyka filozofii egzystencjalnej:

• Paradoks sytuacji egzystencjalnej człowieka

• Każdy jest wyjątkowy ale żyje w świecie który jest obojętny na jednostkę

• Człowiek dokonuje walki aby się samookreślić przez wybór

• Cel człowieka nie jest definiowany przez świat. Ważne jest definiowanie i wybór

• Nie idzie ocenić wartości to my ją oceniamy

Założenia pedagogiki egzystencjalnej:

• uwolnienie od kategoryzowania człowiek powinien sam tworzyć swoją tożsamość

• Uświadomienie uczniowi tego że może go coś ograniczać ale uczeń musi być uświadomiony że mimo wszystko wybór jest ważny

• człowiek jest odpowiedzialny za swe wybory i ich konsekwencje. Musi rozróżniać co jest ważne a co błahostką.

• Nauczyciel pomaga uczniowi w tworzeniu swojej tożsamości i uświadamia mu jego wybór

• Spotkanie z innymi ludźmi budzi lęk że zostanie zagrożone moje ,,ja”

• uczeń musi być w pełni autentyczny.

Właściwości wychowania:

• Człowieczeństwo

• Permanencja

• Interakcyjność

• Nieokreśloność sytuacji

• Transgresywny.

Realizm w edukacji:

• Metafizyka - Materia aby stać się przedmiotem musi być zorganizowana zgodnie z planem. Przedmioty istnieją w czasie i przestrzeni. W rzeczywistości panuje obiektywny porządek.

• Epistemologia realistyczna - poznanie to zdobywanie wiedzy o przedmiotach opiera się na interakcji umysłu człowieka ze światem zewnętrznym. Dążenie do opisu struktur rzeczywistości przez obserwację zastanej rzeczywistości. Wyodrębnienie struktur jest istotne dla poznania zasad i praw rządzących naturą. Wiedza powinna być adekwatna do rzeczywistości (poznanie zmysłowe) Aby powstała wiedza musimy odkryć powiązania między poszczególnymi danymi.

• Aksjologia realistyczna - wartość przedmiotów jest oceniana dzięki wiedzy. Hierarchia wartości oparta jest na wiedzy o strukturach rzeczywistości. Działania i opinie mogą być wartościowane za pomocą zewnętrznych kryteriów.

• Cele szkoły:

• rozwijanie umiejętności racjonalnego myślenia. Przekazywanie uczniom wiedzy, rozwijanie umiejętności badawczych, skuteczne poznanie wymaga studiowania systematycznie uporządkowanych dyscyplin.

• Dostarczanie motywacji do samorealizacji. Pomaganie uczniom w: samookreśleniu się i integrowaniu osobowości.

Ideologie w edukacji:

• feminizm - kobiet jest więcej niż mężczyzn w pedagogice

• szklane schody - mężczyźni po studiach szybko awansują na dyrektorów

• szklany sufit - kobiety mają utrudniony dostęp do wysokich stanowisk w przeciwieństwie do mężczyzn

• program ukryty - to co nauczyciel wymaga od ucznia nie licząc się z jego zdaniem. Choć w oficjalnym programie są wzniosłe idee na co dzień jest inaczej.

• Ideologia przemyka w naszym życiu w sposób nieuświadomiony (cos wyznajemy od zawsze i tego nie zauważamy)

Założenia totalitaryzmu - zachował cechy władzy despotycznej. Jest to system kierowany przez jedną osobę lub partię który ma totalnie kontrolować wszystkie aspekty życia. Przywódcy przypisuje się ponadprzeciętne właściwości i zdolności. Obiekt kultu. Ideologia odwołuje się do emocji i podlega rytualizacji. Państwo ustala kryteria moralności i decyduje o tym jakie postępowanie jest etyczne a jakie nie.

Edukacja w totalitaryzmie:

• kształtowanie narodu posłusznego woli przywódcy

• szkolenie osób do roli przywódcy

• dozwolony tylko właściwy sposób myślenia

• rasizm jako podstawa supremacji

• propagowanie dyskryminacji

Pedagogika międzykulturowa

Kultura - zespół wzorów rozwiązywanie problemów oraz wzorów postępowania charakterystycznych dla danej grupy społecznej. Wiąże się z płcią, religią, narodowością, obywatel świata i europy.

• zróżnicowanie - zinstytucjonalizowane na zasadach demokracji współżycie w obrębie państwa, jednostek, wspólnot i innych form zbiorowości cechujący się społeczną tożsamością kulturową.

• Wielokulturowość - Wytworzony na zasadach demokratycznych układ kulturowy który obok zróżnicowania cechuje się elementami spójności pozwalając na podjęcie wspólnych działań.

• Tolerancja - świadoma zgoda na wyznawanie i głoszenie przez innych ludzi poglądów z którymi się nie zgadzamy i na wybór przez nich sposobu życia którego nie aprobujemy.

Uwarunkowania badania pedagogiki międzykulturowej

• globalne tendencje ekonomiczne

• polityka państwa (asymilacja, pozwolenie na pluralizm, regulacja wg reguł demokratycznych)

• typy społeczeństwa

• zróżnicowane kulturowo

• pluralizm

• wielokulturowe

Pedagogika międzykulturowa - stworzenie warunków życia dla różnych kulturowo i etnicznie grup żyjących w warunkach danego społeczeństwa. Międzykulturowość jest zadaniem edukacyjnym.

Skutki:

• POZYTYWNE

• symbioza kulturowa

• współbrzmienie, harmonia

• zrozumienie, empatia

• NEGATYWNE

• nieufność

• unikanie

• agresja

• negatywne mogą się zmienić na pozytywne gdy filozofia danej grupy zagraża życiu lub bezpieczeństwu innych ludzi (np. nazizm)

• OBOJĘTNE

• tolerancja (znoszenie odmienności, akceptacja)

Edukacja międzykulturowa - proces nabywania kompetencji i postaw jednostki przez komunikację, dialog, negocjację, wartości i interesów. Komunikacja to nie to samo co dialog

cele edukacji

• podejmowanie działań edukacyjnych znoszące homogeniczność członków grup poszczególnych kultur

• przeciwstawianie się kulturowym gettom

• wskazywanie równoprawności kultur ich wartości i wymiana wartości

• kształtowanie tożsamości obywatelskiej (uznanie współpraca)

stadia uczenia się

• poszerzenie wiedzy o innej kulturze

• rozpoznawanie struktur myślenia osoby z innej kultury

• nabywanie kompetencji międzykulturowego działania

• międzykulturowe uczenie się to opanowanie ogólnych zasad i reguł w zróżnicowanych uwarunkowaniach kulturowych i przyjęcie adekwatnych dla tej kultury zachowań

wychowanie międzykulturowe

• I poziom - wzajemne zrozumienie między wieloma kulturami

• II poziom - wspólnota z różnych kultur aby stworzyć solidarność międzykulturową

• III poziom - moralność jednostki i społeczeństwa, integrowanie człowieka ze światem ludzkiej wspólnoty

zagrożenie, stereotypy i uprzedzenia

• stereotyp ma nadmierną ogólność, sztywność i uproszczenie

• struktury świadomościowe niezależnie od doświadczenia osoby

• ewaluatywno - emocjonalny (negatywny)

• dominuje werbalny charakter

• subiektywna pewność

Pedagogika emancypacyjna

Jak uciśnięci może przyczynić się do rozwoju wyzwalającej pedagogiki:

• pedagogika uciśnionych jest pedagogiką o odzyskaniu człowieczeństwa

• neutralne wychowanie nie istnieje przy ustalaniu programów nauczania, planów, określaniu linii postępowania w wychowaniu

Emancypacja umożliwia osiągnięcie autonomii

• Wyzwolenie od: despotyzmu, nieuzasadnionych stosunków władzy, przymusu, przemocy, irracjonalizmu, głupoty

• Walka o: samostanowienie, równouprawnienie, współdecydowanie, demokrację, samorządność, mądrość, racjonalizm

Emancypacja - proces świadomego odrzucenia stereotypów, mitów pokonywanie utrudnień wywołanych aktywnością ludzką i siłami natury

Podmiotowa aktywność emancypacyjna:

1. dążenia

2. aspiracje

3. roszczenia

Typy wiedzy istotne dla władzy

• wiedza instrumentalna - celem jest wyjaśnienie przyczynowo - skutkowe

• wiedza praktyczna - odkrywanie znaczenia zjawisk

• wiedza emancypacyjna - kształtowanie krytycznej świadomości

Kompetencje Emancypacyjne

Proces emancypacji

• odrzucenie ograniczeń, obrona przed przymusem

• projektowanie pozytywnych rozwiązań

• praktyczna weryfikacja projektów