Pozwali skarb na 20 mld zł |
|
|
|
Jaroslaw Krolak |
26.03.2008 07:23 |
|
|
Obywatele i firmy wytoczyli państwu 3 tys. procesów. Tylko 32 sprawy podatkowe opiewają na sumę 860 mln zł. Najdroższe są pozwy z tzw. ustawy 203, dotyczące Zabużan i bierutowskiego dekretu warszawskiego z 1945 r. |
|
Prokuratoria Generalna, państwowa kancelaria prawna broniąca w sądach interesów skarbu państwa, podsumowała dwa lata działalności. „PB” dotarł do danych ze specjalnego raportu, który wkrótce zostanie przesłany do Sejmu.
Roszczeń przybywa
Z raportu wynika, że w ubiegłym roku do sądów polskich trafiły pozwy przeciwko skarbowi państwa na sumę 12,1 mld zł (bez żądań Eureko przed międzynarodowym trybunałem arbitrażowym), co oznacza blisko dwukrotny wzrost w porównaniu z 2006 r. (7,2 mld zł). Rekordzistą pod względem żądanego odszkodowania jest osoba fizyczna, która pozwała skarb i żąda... 1 mld zł. Prokuratoria nie chce ujawnić, kto to ani czego dotyczy sprawa.
Jakie są przyczyny tak gwałtownego wzrostu dochodzonych odszkodowań? Czy to wynik coraz gorszych decyzji administracyjnych, czy może większej odwagi firm i obywateli w występowaniu o pieniądze w sądach? Dla Marcina Dziurdy, prezesa Prokuratorii Generalnej, sprawa jest jasna.
— Wyraźny trend wzrostowy w żądaniach odszkodowawczych wynika głównie z wprowadzenia przepisów jasno określających odpowiedzialność skarbu państwa za działania władcze jego urzędników — mówi Marcin Dziurda.
Prokuratoria działa od 2006 r., kiedy przejęła od ministerstw sprawy sądowe o odszkodowania. W ciągu dwóch lat reprezentowała je w 2930 procesach. Na 1046 zakończonych jej prawnicy wygrali 586.
Obywatele byli górą tylko w 50 sprawach i otrzymali 33,7 mln zł odszkodowania. Reszta spraw zakończyła się ugodami lub umorzeniami.
— Dzięki naszym wygranym skarb państwa nie musiał wypłacić 2,2 mld zł. Przyznam jednak, że najtrudniejsze procesy jeszcze przed nami — mówi Marcin Dziurda.
Nadal trwa 2,3 tys. postępowań. Najdroższe są pozwy dotyczące tzw. ustawy 203 (łącznie na 2,2 mld zł). Na drugim miejscu jest mienie zabużańskie (na 1,7 mld zł), na trzecim — roszczenia dotyczące bierutowskiego dekretu warszawskiego z 1945 r. (1,2 mld zł).
Bariery podatników
Najgłośniejsze są procesy wielkich firm, które walczą w sądach o odszkodowania za niszczenie ich przez fiskusa. Tysiące przedsiębiorstw podupadło wskutek niezgodnych z prawem decyzji urzędów skarbowych. Fiskus bezpardonowo odbierał im duże pieniądze. Wiele z nich nie przetrwało. Najbardziej znane są przypadki Optimusa i JTT Computer.
Choć podatkowe ekscesy fiskusa budziły oburzenie, niewiele firm zdecydowało się iść do sądu i walczyć o odszkodowania. W latach 2006-07 rozpoczęło się 69 procesów podatkowych, zakończyło 43.
Na razie zdecydowanie wygrywa w nich skarb państwa. Prokuratoria była górą w 13 procesach, tylko dwa wygrali podatnicy (dostali 65 tys. zł), a 28 spraw zakończyło się ugodami lub umorzeniami. W 2008 r. ruszyły kolejne procesy podatkowe na 223 mln zł.
Obecnie toczą się tylko 32 takie sprawy. Firmy i obywatele dochodzą 863 mln zł za straty wynikające z błędów fiskusa. Dlaczego firmy nie walczą o odszkodowania?
— Są trzy przyczyny. Pierwsza to bariera psychiczna: obawa przed zemstą organów skarbowych, które mogą nękać firmę dodatkowymi kontrolami — mówi mecenas Dorota Szubielska, która wygrała w NSA podatkową sprawę Optimusa.
Druga bariera jest ekonomiczna. Chcąc wszcząć proces, trzeba opłacić wysoki wpis, a potem pokryć wydatki na obsługę prawną. Nie każdą firmę stać na kilkuletni proces.
— Trzecią barierą jest mentalność sędziów, którzy ciągle mają opory przed zasądzaniem odszkodowań, szczególnie gdy firma uzyskuje odsetki od organów skarbowych za niesłusznie pobrane od niej pieniądze — dodaje Dorota Szubielska.
Z toczących się spraw najwięcej żąda Elektrim Megadex — aż 213 mln zł. Kolejne miejsca zajmują Centrozap Katowice (100 mln zł), MCI Management (38,5 mln zł) i Optimus (36 mln zł). Od wyroków w dwóch ostatnich procesach zależy, czy polskie sądy zaleje fala pozwów o odszkodowania za decyzje fiskusa.
— Wyroki w sprawach JTT i Optimusa będą wskazówką zarówno dla przedsiębiorców, jak i skarbu — przyznaje prezes Prokuratorii Generalnej.
Procesowi liderzy
1 mld zł - Takiego odszkodowania od państwa domaga się osoba fizyczna za szkody, jakie miała ponieść na skutek krzywdzących ją decyzji urzędników.
213 mln zł - Tyle żąda Elektrim Megadex za straty poniesione z powodu nieprawidłowych decyzji organów skarbowych.
100 mln zł - Takiej kwoty odszkodowania domaga się Centrozap Katowice za błędy skarbówki.
38,5 mln zł - Takiej sumy dochodzi MCI Management za straty poniesione na akcjach JTT Computer zniszczonego przez fiskusa.
36 mln zł - O tyle procesuje się Optimus za szkody spowodowane błędnymi decyzjami urzędników skarbowych.
Urzędnicy muszą czuć większą presję
Jarosław Chałas, radca prawny, ekspert Business Centre Club
Pozwy odszkodowawcze wobec państwa na 20 mld zł to naprawdę bardzo dużo. Kwota pokazuje ogromne poczucie krzywdy firm i ludzi spowodowanej przez urzędników państwowych. Dwukrotny wzrost wartości dochodzonych odszkodowań w ciągu roku ma swoją wymowę. Myślę, że wynika on przede wszystkim z większej wiedzy i kultury prawnej przedsiębiorców, którzy mają świadomość swoich szans w sądach. Widać ponadto postępującą edukację sądów i wolną, ale zauważalną, na korzyść obywateli zmianę dotychczasowego rygorystycznego podejścia sędziów do spraw odszkodowawczych. Urzędnicy muszą pamiętać, że nie mogą postępować niefrasobliwie i złymi decyzjami narażać ludzi na straty, a państwa na wypłatę wysokich odszkodowań.
Dość mały odsetek spraw podatkowych wynika, moim zdaniem, z tego, że urzędnicy skarbowi bardziej niż inni zwracają uwagę na poprawność decyzji. To zasługa debaty publicznej po nagłośnionych w mediach w ostatnich latach przypadkach firm bezpardonowo niszczonych przez fiskusa, jak chociażby Optimus czy JTT Computer.
Korzystne dla firm wyroki w tych sprawach ośmielą innych do walki o odszkodowania.
Jarosław Królak, j.krolak@pb.pl
http://www.pb.pl/Default2.aspx?ArticleID=292df5d6-0c28-473c-813e-227be2364652&open=sec